آینده‌نگاری روند توسعه فیزیکی شهرها با رویکرد سناریونویسی (نمونه موردی: شهرماکو)

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

علی خادم نژاد ¹ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی مرند، ایران)
بختیار عزت پناه ² (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی مرند، ایران)
علی شمس الدینی ³ (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت، ایران)

تاريخ الإرسال : 08 الأحد , جمادى الثانية, 1441 تاريخ التأكيد : 15 الثلاثاء , رجب, 1441 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , جمادى الثانية, 1442

الکلمات المفتاحية: عوامل کلیدی, توسعه فیزیکی شهر, آینده‌نگاری, شهر ماکو,

ملخص المقالة :

شهر به عنوان دومین انقلاب بشری، کارخانه تولید ثروت لقب گرفته است. مضاف بر آن کارگاه و بستر آلودگی را نیز برخود نهاده است. پس می­توان چنین عنوان داشت که شهر می­تواند همچون شمشیر با دو لبه برنده ­باشد، لذا برای هر اقدام در این بستر لازم است جدا از تبیین وضعیت موجود­، مبادرت به شناسایی عدم قطعیت­های آینده­های محتمل ­پیش­ روی نیز شود تا بیشترین فواید حاصل آید و از کمترین خسران جلوگیری شود. بدین منظور تحقیق حاضر در ابتدا وضعیت توسعه فیزیکی شهر ماکو را با استفاده از مدل هلدرن مشخص نموده و سپس با هدف تبیین عوامل کلیدی مؤثر بر روند توسعه فیزیکی با رویکرد آینده­ نگاری، سعی بر ترسیم چشم­اندازهای محتمل شهر کرده است. بدین منظور از 27 شاخص اثرگذار در روند توسعه فیزیکی شهر ماکو استفاده شده است که با توجه به ارزیابی کاشناسان در محیط میک­میک 8 سناریو به عنوان پیشران شناخته شداه­اند. سپس برای تعیین آینده­های محتمل، پیشران­ها در قالب گمانه­ها در محیط سناریو ویزارد مورد ارزیابی کارشناسان قرار گرفته­اند. نتایج تحقیق توسعه ­فیزیکی شهری ماکو بیانگر دو قالب سناریو قوی و محتمل بوده است. سناریو قوی شامل سه سناریو(سناریو اول وضعیت مطلوب، سناریو دوم و سوم بحرانی) بوده که فاقد وضعیت ایستا در میان سناریوها بوده است. درمجموع 21 سناریو محتمل برای وضعیت آینده روند توسعه فیزیکی شهر ماکو در افق سال 1404 به دست آمد که وضعیت سناریوهای محتمل بیانگر چهار سناریو مطلوب و 17 سناریو بحرانی بوده است. در این میان سناریوهای 1، 2  و 3 احتمال تحقق بیشتری داشته­­اند.

المصادر:

1. Abdi, Nasheh (2016), Analysis of Factors Affecting Urban Horizontal Distribution and Presentation of Optimal Pattern of Physical Development in Sanandaj, Ph.D. in Geography and Urban Planning, Supervisor- Saeed Zanganeh Shahraki, Payame Noor University, Tehran Graduate Center.


2. Ewing, RH. (2008). Characteristics, Causes, and Effects of Sprawl: A Literature Review. Urban Studies, (21)2 1-15.


3. Fang, L., Li, P., Song, SH.(2017). China's urban development policies and city growth dynamics: Ananalysis based on the Gibrat's Law. International Review of Economics and Finance.


4. Ghasemi, Habib (2016), Presentation of Abadeh Tashk Physical Development Model Based on Urban Smart Growth, MSc Thesis, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Economics and Social Sciences, Department of Geography, Payame Noor University, Rezvan Shahr Center.


5. Hataminejad, Hosseini-Farhadi, Ebrahim-Ghorbani, Ramin (2016), Analysis of the Uneven Pattern of Urban Development in Tehran District 4, Journal of Geography and Environmental Studies, Volume 5, Number 18, pp. 75-88.


6. Hataminejad, Hosseini-Ghorbani, Ramini-Farhadi, Ibrahim (1398), Investigation of Physical Development Process of Kermanshah Metropolis and Presentation of Optimal Pattern of Growth Paths, Journal of Geographical Space Preparation, Volume 9, Number 31, pp. 111-91


7. Hosseinzadeh, Robab (2016), The Future of Physical Change Research in Large Cities with Sustainable Urban Development Approach (Case Study: Urmia City), Ph.D. in Geography and Urban Planning, Supervisor, Rural-Shahrivar University, Payame Noor University , Graduate Center


8. He, Qingsong,  Zeng, Ch., Xie, P., Tan, Sh (2019), Comparison of Urban Growth Patterns and Changes


9. Jahanian, Nasser (1979), A Critique of the 2030 Agenda for Sustainable Development, Islamic Economics Journal, Eighteenth Year, No. 72


10. Jenny,A. & Ericson,A., )2006(, A Participatory Approach to Conservation in the Calakmul Biosphere Reserve, Campeche, Mexico, Landscape Urban Plan, 74


11. Karimi, Arman (2014), Analysis and Factors Affecting Physical Development of the City with Emphasis on Sustainable Urban Development (Case Study: Noorabad City), Supervisor-Yaghoub Zanganeh, Graduate School of Geography and Urban Planning, School of Geography And Environmental Sciences, Hakim Sabzevari University.


12. Khajeh Shahkohi, Alireza ؛ Najafi Kani, Ali Akbar ؛ Sadraei, Samira (2014), A Study of the Spatial-Physical Development Model of Bandarqs City with Emphasis on Sustainable Urban Development, Journal of New Attitudes in Human Geography, Seventh Year, the first number


13. Long, Y., Huang, C.C., (2017). Does block size matter? The impact of urban design on economic vitality for Chinese cities. Environ. Plann. B Urban Anal. City Sci: 1–17.


14. Mahmoodi, Tahereh (2015), Spatial Analysis of the Physical Development Process of Ilam City, Supervisor-Mohammad Shouhani, Master of Geography and Urban Planning, Western Ilam Institute of Higher Education.


15. Miri Basheli, Masoumeh; Mojtabaizadeh Khaneghahi, Hossein ؛zari, Yousefli ؛ Nouri Kermani, Ali (1398), Variables Influencing Physical Development Policy in Sari City, Geography Quarterly, Volume 17, Number 61, pp. 139-125.


16. Nahrin, K.(2018). Urban development policies for the provision of utility infrastructure: a case
    study of Dhaka, Bangladesh. Utilities Policy, No.54: 107–114


17. Nasiri, Esmaeil; Naser Maqbel, Mehdi (2016), Analysis of Factors Affecting the Physical Development of Small Towns during the Last Two Decades (Case Study: Garmdareh City), Journal of Urban Management Studies, Volume 6, Number 19.


18. Pour Ahmad, Ahmad; Hatamiinejad, Hossein; Ziar, Karamatollah; Faraji Stebbari, Hassanali (2016), Modeling Urban Physical-Spatial Development from a Sustainable Development Perspective (Case Study: Kashan City), Geographical Studies of Arid Areas, Volume 7, Number 26.


19. 3. Pour Ahmad, Ahmad; Hatamiinejad, Hossein; Zizari, Karamatollah; Faraji Sikbar, Hassanali (2016), Geographical Studies of Arid Regions, Volume 7, Number 20.


20. Pumain, D. (2004). Scaling laws and urban systems


21. Role of Environmental Consulting Engineers (1977), Maku City Development and Development Plan, Volume 6, Proposed Plans and Plans Approved 16/7/97 High Council of Urban Planning and Architecture, Ministry of Roads and Urban Planning, Department of Roads and Urban Planning West Azerbaijan Province.


22. Sadeghzadeh, Mohammad (2010), Spatial-Physical Organization of Maku City with Emphasis on Urban Land Use, Graduate Degree in Geography and Urban Planning, Supervisor-Asghar Zarabi, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan.


23. Shafi'ifar, Mehdi (1396), Investigation of the Process of Physical Development and Presentation of Optimal Pattern of Physical Development of Nehbandan City, Senior Graduate of Geography and Urban Planning, Supervisor- Mehdi Saghafi, Payamour University of Ferdows Center.


24. Shi, Y., Sun, X., Zhu, X., Li, Y., Mei, L. )2012(. Landscape and Urban Planning Characterizing Growth Types an Analyzing Growth Density Distribution in Response to Urban Growth Patterns in Peri-Urban ---Areas of Lianyungang City. Landscape and Urban Planning, 105 )4(, 425-433


25. Shokoui, Hossein (2001), New Perspectives on Iranian Urban Geography, Khome Publications.


26. Wang. J (2002), Searching for the urban development pattern, http://www.uncp. edu/ mpa/ papers/ professional papers.


27. Ziyari, Karamatala; Pour Ahmad, Ahmad; Hatami Nejad, Hossein; Bastin, Ali (1979), Measurement and Evaluation of the Effects of Good Urban Governance on the Sustainability of Cities (Case Study: Bushehr City), Journal of Research and Planning Urban Planning 9, No. 34.


28. Zhang, T. (2000). Land Market and Government’s Role in Sprawl. Cities, 17(2). 123- 135.