سنجش رضایتمندی از کیفیت فضاهای شهری و ارائه راهکارهایی جهت ارتقای آن مطالعه موردی: منطقه گردشگری محور عرفان شیراز
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهریاحسان حیدرزاده 1 , سید محمد صادق پوریزدانپرست 2
1 - استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
2 - پژوهشگر دوره دکترای شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: تحلیل عاملی, رضایتمندی, کیفیت فضای شهری, تحلیل رگرسیونی, محور عرفان شیراز,
ملخص المقالة :
یکی از مباحث مهم در ساماندهی شهری، توجه به فضاهای عمومی است؛ از آغاز دهه ۱۹۶۰ بسیاری از صاحب‌نظران حوزه معماری و شهرسازی از افت عرصه‌های عمومی و حتی مرگ فضاهای جمعی سخن گفته‌اند و علت آن را افت دائم کیفیت در فضاهای شهری برشمرده‌اند. اخیراً کیفیت فضاهای عمومی به‌طور فزاینده‌ای به‌صورت یک عنوان پژوهشی مهم در رشته‌های گوناگون توسعة شهری مطرح می‌شود. در منطقه گردشگری محور عرفان شیراز کمبود امکانات در فضاهای شهری، مشکلات و ناآرامی ترافیکی، عدم کشش این فضاها در ایام شلوغ و ... ازجمله مشکلات عمده فضاهای شهری است. هدف این پژوهش سنجش، آسیب شناسی و ارائة راهکارهای ارتقای کیفیت فضاهای عمومی است. روش تحقیق مورد استفاده به صورت اسنادی و کمی بوده است. در این مقاله از طریق مروری بر متون معتبر جهانی در نهایت شاخص‌های ۲۳ گانه برای سنجش کیفیت فضاهای شهری انتخاب گشت. در ادامه این شاخص‌ها در ۴ محدوده مطالعه منتخب از طریق پرسشنامه مورد آزمون قرار گرفت و با استفاده از روش تحلیل عاملی، عوامل ۶ گانه تبیین‌کننده کیفیت فضاهای شهری تعیین گردیدند. در ادامه امتیاز هر یک از ۴ فضای شهری از عوامل ۶ گانه و از کل کیفیت فضا تعیین گشت که مطابق با نتایج دروازه قرآن با امتیاز نهایی ۱۲۹. از عوامل کیفیت فضای شهری دارای وضعیت بهتری است. در ادامه با انجام تحلیل رگرسیونی و رتبه‌بندی عوامل سازنده کیفیت فضا بر اساس اهمیت آن‌ها، عامل کیفیت اجتماعی مکان با ضریب تأثیر ۳۴۲. دارای بیشترین تأثیر علی در متغیر وابسته بود. سپس اولویت مداخله در شاخص‌ها در کیفیت فضاهای شهری محدوده موردمطالعه تعیین گشت. اولویت‌های مداخله در میدان قائم بر ارتقای رضایتمندی از جذابیت مکان، در میدان ابوالکلام بر ارتقای کارایی اقتصادی مکان و در دروازه قرآن و پیاده راه حافظیه بر بهبود دسترسی و نفوذپذیری به مکان دلالت دارند که بر این اساس راهکارهای مقتضی پیشنهاد گردید.
1) Barzegar, Zahra, Fathi Nejad, Zohreh, Nozari, Shima (2015): "INVESTIGATION OF IDENTITY, PHYSICAL, SOCIAL AND PERCEPTUAL INDICATORS OF CITY SQUARES WITH AN AESTHETICS APPROACH", Journal of Regional Planning, Volume 5, No. 19, P. 136-127.
2) Bentley, Ian, Elk, Alan, Morin, Pal, McGlynn, Sue, Smith, Graham (1985): Tr. Behzadfar, Mustafa (2008), "RESPONSIVE ENVIRONMENTS", Iranian Uni. of Science and Technology Publications.
3) Pakzad, Jahanshah (2007): "THEORETICAL FOUNDATIONS AND PROCESS OF URBAN DESIGN", Second Edition, Shahidi Publications, Tehran.
4) Khalili, Ahmad, Heydarzadeh, Ehsan, Sadeghatnia, Saeed (2014). "MEASURING THE NEW PRINCIPLES OF URBANISM APPROACHAND PRESENTING ACTION SOLUTIONS IN NEIGHBORHOODS SCALE, CASE STUDY: THE BOLOLSAR COASTAL TOWNSHIP NEIGHBORHOODS", Arman Shahr Architecture and Urban Development, 7 (13).
5) Daneshpour, Seyed Abdolhadi & Charkhchian, Maryam (2007): "PUBLIC SPACES AND FACTORS AFFECTING COLLECTIVE LIFE", Bagh Nazar Scientific Research Journal, No. 7, Tehran.
6) Zekavat, Kamran, Sadat Dehghan, Yasman (2016): “DIMENSION TO DEVELOP QUALITY IN PUBLIC REALM AND A MANAGEMENT MODEL FOR CREATION OF PLACES ", Arman Shahr Scientific Research Journal, No. 17, pp. 224-215.
7) Rafieian, Mojtaba, Safaee, Mahsa (2005): "URBAN PUBLIC SPACES, REVIEW AND QUALITY ASSESSMENT", Journal of Fine Arts, No. 23.
8) Rafieian, Mojtaba, Taghavai, Ali Akbar, Khademi, Masoud, Alipour, Rojja (2012): "A COMPARATIVE STUDY OF QUALITY ASSESSMENT APPROACHES IN DESIGNING URBAN PUBLIC SPACES", Iranian Journal of Architecture and Urban Planning Science, No. 4.
9) Zebardast, Esfandiar, Khalili, Ahmad, Dehghani, Mostafa (2013). "APPLICATION OF FACTOR ANALYSIS METHOD IN IDENTIFICATION OF DECAYED URBAN FABRICS", Journal of Fine Arts, Architecture and Urban Development, 18 (2).
10) Sharif, Hamid Reza (2002): "REMEMBRANCE OF THE QUR'AN GATE", Safeh Journal, V.12, N.34.
11) Kakavand, Elham, Barati, Nasser and Aminzadeh Goharrizi, Bahram (2013): "COMPARATIVE ASSESSMENT OF MENTAL IMAGE OF CITIZENS WITH PLANNERS TO QUALITY OF THE URBAN ENVIRONMENT ", Bagh-e Nazar Scientific Journal, Volume 10, No. 25.
12) Golkar, Kourosh (2000): "COMPONENTS OF URBAN DESIGN QUALITY", Soffeh Journal, No. 32.
13) Lynch, Kevin (1981): "GOOD CITY FORM", Bahraini, Hossein (2014), Tehran University Press.
14) Mohammadi, Neda, Taghipour, Maliheh (2015): "THE ROLE OF URBAN FURNITURE IN THE LIFETIME OF HISTORIC TEXTURED PAVEMENTS (CASE STUDY OF HAFEZIEH AND MUNICIPAL STREETS)", Landscape Research Quarterly, Volume 2, Number 4.
15) Maab Consulting Engineers (2014): "MASTER PLAN OF SHIRAZ CITY: DISTRICT THREE".
16) Shomalian, Maryam (2016): "THE TURBULENT TIMES OF SHIRAZ ATLASI SQUARE", Hamshahri.
17) Bigdeli Rad, V. & I. Bin Ngah, (2014): ASSESSMENT OF QUALITY OF PUBLIC URBAN SPACES, Sci. Int (Lahore),26 (1),335-338.
18) Durmaz, B (2014): ANALYZING THE QUALITY OF PLACE: CREATIVE CLUSTERS IN SOHO AND BEYOGLU, journal of Urban Design, Vol. 20, No.1, pp 93-124.
19) Larco, N (2016): SUSTAINABLE URBAN DESIGN, Journal of Urban design, Vol.21, pp 1-29.
20) Francis, M (1989): CONTROL AS A DIMENSION OF PUBLIC SPACE QUALITY, plenum, NY.
21) Mehta, V (2013): EVALUATING PUBLIC SPACE, journal of urban design, Vol.19, No.1, pp 53-88.
22) Sen Seyhan, A. & T Vural (2016): THE EVALUATION OF SPACE QUALITY IN OUTDOOR OPEN SPACES, European Journal of Sustainable Development, vol.5, No.3, pp 27-38.
23) Soltanian, F. & A. Mohammadi, (2015) STUDY OF CHARACTERISTICS OF URBAN PUBLIC OPEN SPACES BASED ON SOCIAL INTERACTION (CASE STUDY: SALAVATABAD'S 3-KILOMETER ROUTE), European journal of Natural and Social Sciences, Vol.4, No.3, pp 553-564.
24) Sugiyama, T. & W. Thompson & C. Alves, (2009): ASSOCIATIONS BETWEEN NEIGHBORHOOD OPEN SPACE ATTRIBUTES AND QUALITY OF LIFE FOR OLDER PEOPLE IN BRITAIN, Environment and behavior, Vol.41, No.1, pp 3-21.
25) Voordt, V (2005): ARCHITECTURE IN USE: AN INTRODUCTION TO THE PROGRAMMING DESIGN AND EVALUATION OF BUILDINGS. Amsterdam: Architectural Press.
26) Wojnarowska, A (2016): MODEL FOR ASSESSMENT OF PUBLIC SPACE QUALITY IN TOWN CENTERS, European spatial research and policy, Volume 23, pp 81-109.
_||_
