تحلیل ساختاری پیشران های توسعه شهری دانش‌بنیان مطالعه موردی: کلان شهر تهران

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

اسماعیل علی اکبری ¹

1 - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 07 الإثنين , شوال, 1440 تاريخ التأكيد : 29 السبت , محرم, 1441 تاريخ الإصدار : 05 الخميس , ربيع الأول, 1442

الکلمات المفتاحية: توسعه شهری, کلانشهر تهران, تحلیل ساختاری, پیشران, توسعه شهری دانش‌بنیان,

ملخص المقالة :

شهر دانش­ بنیان یا توسعه شهری دانش بنیان (KBUD) رهیافت و راهبرد جدید تعامل میان دانش و شهر است که با فعال­سازی چرخه دانش در شهر، بنیادهای اقتصاد و نیروی محرکه توسعه شهری را به سرچشمه­های اقتصاد دانش بنیان و خصلت ­زایشی و افزایش دانش مرتبط می­سازد. این مقاله کوشیده است با روش تحلیل ساختاری، پیشران­های توسعه شهری دانش‌بنیان کلانشهر تهران را بازشناسی و خوشه­بندی کند. داده­های نظری با روش اسنادی و داده­های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری20 نفر از خبرگان شهری بر اساس نمونه‌گیری هدفمند و پیشران­های توسعه، 50 نیروی پیشران در 4 بعد اقتصادی، اجتماعی، شهری-محیطی و نهادی است که با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم‌افزار MICMAC پردازش شده است. یافته­ها از نظر تحلیل کلی محیط سیسم نشان داد که 838 رابطه عدد 3 دارد و این به معنای آن است که روابط پیشران­های کلیدی بسیار زیاد بوده و از تاثیرگذاری و تاثیرپذیری زیادی برخوردارند. همچنین نتایج دیگر پژوهش از تحلیل اثرات متقابل، بیانگر پراکندگی نیروهای پیشران در وضعیتی پیچیده و بینابین از اثرگذاری و اثرپذیری است؛ نظام خوشه­بندی پیشران­ها حاکی از تمرکز پیشران­های تأثیرگذار و دوگانه (پیشران­های ریسک و هدف) است. از مجموع 50 نیروی پیش­برنده توسعه، 15 پیشران کلیدی شامل طبقه خلاق، رفاه اقتصادی، رهبری مؤثر، تحقیق و توسعه، تنوع شهری و اختلاط فرهنگی، رشد هوشمند، زیرساخت اقتصاد کلان، حکومت و برنامه‌ریزی، حکمروایی خوب، عدالت اجتماعی، اثر بخشی دولت، نظام مالیاتی عادلانه، پایداری محیطی، شرکت‌های چندملیتی و دولت الکترونیک شناسایی شده است. گذار تدریجی تهران به توسعه مبتنی دانش مستلزم اولویت دهی به نیروهای پیشران، پیش برنده‌های کلیدی و بایسته­های دانش بنیان در تدوین راهبرد اصلی توسعه شهر است که باید از طریق شالوده اسناد فرادست و محتوی طرح برنامه‌ریزی توسعه تهران فراهم آید.

المصادر:

1. Acs, Z. J., Anselin, L., & Varga, A., (2002). Patents and innovation counts as measures of regional production of new knowledge. Research policy, 31(7), 1069-1085.


2. Adams, W., Cross, A., (2015), Towards a Proposed Caribbean Knowledge City – An Investment Destination for Quality Higher Education, //wikieducator.org/images/8/88/PID_622.pdf.


3. Ali Akbari, I., Khodadad Kashi, F., & Kamasi, H., (2018). Economic Competitiveness Assessment of Iranian Metropolises, Regional Planning, 8(29), 13-26. [In Persian]


4. Al-Maadeed, S. A., & Weerakkody, V., (2016). The Determinants of Knowledge- based Economy Development at a National Level: A Conceptual Model driven from KBE Theoretical Paradox and Advanced Practices. Electronic Journal of Knowledge Management, 14(4).


5. Alraouf, A, A., (2018). Knowledge-Based Urban Development in the Middle East, Publisher: IGI Global, March 2018.


6. Ashtari, H., & Parhiz, F., (2016). Daneshmohar City, Tehran: First Edition, Tisa Publications.


7. Beig, L., & Qavamiifar, A., (2007). Presentation of Strategic Model of Knowledge Management in Creation and Development of Knowledge Based Cities, 6th International Management Conference, Ariana Research Group, Tehran. [In Persian]


8. Dvir, R. & Pasher, E., (2004). Innovation engines for knowledge cities: an innovation ecology perspective. Journal of knowledge management ,8(5), 16-27.


9. Edvinsson,L.,(2006). Aspects on the city as a knowledge tool. journal of knowledge management,10(5), 45-56.


10. Emami, M. R., Saeedi, M. S., (2009). The Role of Universities in Reaching Outlook 1404 and a Knowledge-Based Society, Journal of Work and Society, No. 110, 63-58. [In Persian]


11. Ergazakis, K., Metaxiotis, K., Psarras, J., & Askounis, D., (2006). A unified methodological approach for the development of knowledge cities. Journal of Knowledge management , 10(5), 65-78.


12. Gabe, T., Abel, J., Ross, A., & Stolarick, K., (2012). “Knowledge in cities”. Urban Studies, 49(6), 1179–1200.


13. Godet, A. J., Meunier, M. F., Roubelat, F.,(2003).Structural analysis with the MICMAC method &
    actors’ strategy with MACTOR method, Futures Research Methodology, No. 2.


14. Huggins, R., (2010). “Regional competitive intelligence”. Regional Studies, 44(5), 639–658.


15. Iran Statistical Center (2011). Population and Housing Census 2011. [In Persian]


16. Iran Statistical Center (2016). Population and Housing Census 2016. [In Persian]


17. Jafari Mehrabadi, M., & Sujoodi, M., (2017). Knowledge-based City as an Interdisciplinary Concept, Strategy Development, No. 52, 152-131. [In Persian]


18. Jafari, M., (2016). Knowledge City and its Impact on Knowledge Overflow, MSc, Technology Management, Supervisor; Dr. Zahra Razmi, Al-Zahra University. [In Persian]


19. Jomehpour, M., Isa Lu, S., Goodarzi, V., & Dosti Sabzi, B., (2016). Developing Urban Development Strategies Using Knowledge Based Development Approach (Case Study: Arak Industrial City), Journal of Urban Economics and Management, 5 (4) (20), 53-65. [In Persian]


20. Kalantari, K., (2001). Regional Planning and Development - Theories and Techniques, Tehran, Optimistic Publications. [In Persian]


21. Karimi, J., & Jamalinejad, M., (2011). Proposals for the Development of a Knowledge-Based Community in Isfahan, Second National Conference on Management and Technology, Tehran. National Conference on Management of Research and Technology, Tehran. [In Persian]


22. Knight, R. V., (1995). Knowledge-based development: Policy and planning implications for cities, Urban Studies, 32(2), 225–260.


23. Lever, W., (2002). Correlating the knowledge-based of cities and economic growth, urban studies, (39)5, 859-870.


24. Lonnqvist, A., Kapyla, J., Salonius, H., & Yigitcanlar, T., (2014). “Knowledge that matters: Identifying regional knowledge assets of Tampere Region”. European Planning Studies. http://dx.doi.org/10.1080/09654313.2013.814621.


25. Mir Akbari, N., Shah Hosseini, S., & Medghalchi, N., (2016). Review of Knowledge-Based Urban Development Policies (Case Study: Tehran), First International Conference on Urban Economics (with Resistance Economics Approach, Action and Practice), May 2016. [In Persian]


26. Nabipour, I., (2013). Danaei City, Bushehr, Bushehr University of Medical Sciences.


27. Nasr, T., (2019). Identifying Key Factors Influencing Tourism in Shiraz Metropolitan Area with Future Research Approach, Quarterly Research and Urban Planning, 10 (37), 66-55. [In Persian]


28. Perry, B., (2008). Academic knowledge and urban development. In Yigitcanlar, T. − Velibeyoglu, K.Baum, S. (eds): Knowledge-based urban development. IGI-Global, Hersey, 21–41.


29. Pour Ramazan, I., Pour Hossein Roshan, H., & Ali Akbari, S., (2016). Knowledge-based City: Zanjan's Future Development Strategy as a Sustainable and Creative City, Environmental Preparation Quarterly, 9(35), 192-171. [In Persian]


30. Rafieian, M., & Mortazavi, M., (2016). The Importance of Urban Knowledge and Knowledge City Development in Knowledge Based Economy, First International Conference on Urban Economics (with Resistance Economics Approach, Action and Practice), May 2016.


31. Talebi, H., & Zangiabadi, A., (2001). Properties Analysis and Identification of Factors Affecting the Human Development of Large Cities, Geographical Research Quarterly, 141-124. [In Persian]


32. Tan, Y., (2008). The making of knowledge cities: Melbourne’s knowledge-based urban development experience. Cities, 25(5), 63-72.


33. Thornley, A., & Newman, P., (2011). Planning world cities: globalization and urban politics. Planning, environment, cities. Palgrave Macmillan, London, UK. ISBN 9780230247314.


34. Vadra, R., (2012). Knowledge-based development and knowledge-based economy - a case study of Dubai, Int. J. of Arab Culture, Management and Sustainable Development, 2(2/3),121–130.


35. Vesali Azar Sharbiani, M., (2017). Investigating the Relationship between Social Capital and Urban Development Based Knowledge, Journal of Science and Technology Policy, 7(1), 17-19. [In Persian]


36. Winden, W., Berg, L., & Pol, P., (2007). European Cities in the Knowledge Economy: Towards a Typology. Urban Studies, 525-549.


37. Yigitcanlar, T., & Bulu, M. (2015). Dubaization of Istanbul: Insights from the knowledge-based urban development journey of an emerging local economy. Environment and Planning A, 47(1), 89–107.


38. Yigitcanlar, T., & Lonnqvist, A., (2013). Benchmarking knowledge-based urban development performance: Results from the international comparison of Helsinki. Cities (London, England),31(1), 357–369. doi:10.1016/j.cities.2012.11.005.


39. Yigitcanlar, T., & Lönnqvist, A., (2013). Benchmarking knowledge-based urban


40. Yigitcanlar, T., & Sarimin, M., (2015). Multimedia super corridor, Malaysia: Knowledge-based urban development lessons


41. Yigitcanlar, T., (2009). Planning for Knowledge-based Urban Development: Global Perspectives. Journal of Knowledge Management, 228- 242.


42. Yigitcanlar, T., (2014). Innovating urban policymaking and planning mechanisms to deliver knowledge-based agendas:A methodological approach. International Journal of Knowledge-Based Development, 5(3), 253–270.


43. Yigitcanlar, T., Inkinen, T., & Makkonen, T., (2015). Does size matter? Knowledge-based development of second-order city-regions in Finland. disP-The Planning Review, 51(3), 62–77.


44. Yigitcanlar, T., Lönnqvist, A., (2013). Benchmarking knowledge-based urban development performance: Results from the international comparison of Helsinki”. Cities, Vol 31, 357-369.


45. Yigitcanlar, T., O’connor, K., & Westerman, C., (2008). The making of knowledge cities: Melbourne’s knowledge-based urban development experience. Cities, 25(2), 63-72 .


46. Yigitcanlar, T., O'conor, K., & Westerman, C., (2008). The making of knowledge cities: Melbourne's knowledge-based urban development experience. Cities, 63-72.


47. Yigitcanlar, T., Velibeyoglu, K., & Baum, S., (2008). Knowledge-based urban development: planning and applications in the information era, Hershey: IGI Global.