تحلیل سناریوهای احیاء منطقه شهری قلعه آبکوه در کلانشهر مشهد
الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
محمدرحیم رهنما
1
(گروه جغرافیا، داشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران)
محمد اجزاء شکوهی
2
(گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و عوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران)
سمانه لطف اللهی
3
(گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و عوم انسانی دکتر شریعتی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایزان)
الکلمات المفتاحية: مشهد, سناریو, احیا, قلعه آبکوه, میک مک,
ملخص المقالة :
بکارگیری رویکردهای آیندهنگاری در احیاء بافت فرسوده، لزوم توجه به مقولۀ برنامهریزی سناریو را امری ضروری جلوه میدهد. سناریونگاری روش بسیار مؤثر و مفیدی برای برنامهریزی میانمدت و بلندمدت در شرایط با عدمقطعیت است. هدف این پژوهش بررسی سناریوهای احیاء قلعه آبکوه مشهد است. نوع تحقیق بر مبنای هدف کاربردی، از نظر ماهیت و روش توصیفی _تحلیلی، از لحاظ جمعآوری اطلاعات و دادهها ترکیبی از کتابخانهای و میدانی میباشد. به منظور تدوین سناریوها تعداد 25 پرسشنامه بین نخبگان اجرایی و دانشگاهی توزیع گردیده است. دادههای جمعآوری شده با استفاده از نرمافزار میکمک تجزیه و تحلیل شده است. براساس نتایج ماتریس اثرات متقاطع در نرمافزار میکمک، نداشتن سند مالکیت با 75 امتیاز، بیشترین تأثیرگذاری را دارد و آشفته بودن سیمای شهری با 86 امتیاز، بیشترین تأثیرپذیری را دارد. براساس میزان عدمقطعیت، عوامل نداشتن سند مالکیت، عدم وجود ضوابط و مقررات خاص بافتهای مسئلهدار، پایین بودن نسبی قیمت اراضی در مقایسه با محدودههای بلافصل و فراگیر و سطح اقتصادی پایین ساکنین به عنوان مهمترین نیروهای پیشران در احیاء قلعه آبکوه در آینده دارای نقش مؤثری میباشند. از تلفیق این محورها چهار سناریو حیات طلایی، حیات نقرهای، حیات برنزی و حیات خاکستری تشکیل شد. در سناریو اول که حیات طلایی نامیده میشود، قوانین کارآمد و اقتصاد مطلوب ساکنین، افق روشن حیات قلعه آبکوه را میسازند و برای احیاء مناسب بافت مطلوبترین سناریو، سناریوی حیات طلایی است.
1. ایوانی، هادی و علیرضا کوچ گانی (1394): «بررسی طرح نوسازی بافت فرسوده آبکوه مشهد با توجه به شاخص توسعه پایدار»، اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار ، تهران.
2. تیموری، پرویز و همکاران (1389): «بافت فرسوده ملایر و راههای ساماندهی آن»، فصلنامه جغرافیایی آمایش، 134-117.
3. چگینی، رباب و همکاران (1392): « تحلیل پیامدهای کالبدی- فضایی ادغام هستههای روستایی در منطقه یک شهرداری تهران»، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، صص 149-115.
4. حنفی زاده، پیام و همکاران (1384): «برنامهریزی استراتژیک استوار با استفاده از برنامهریزی سناریو و سیستم فازی»، فصلنامه مدرس علوم انسانی- پژوهشهای مدیریت در ایران، شماره 46.
5. رهنما، محمدرحیم و ایوب معروفی (1394): سناریونگاری در مطالعات شهری و منطقهای (مفاهیم، روشها و تجارب)، انتشارات مرکز پژوهشهای شورای اسلامی، مشهد.
6. رهنما، محمدرحیم و همکاران (1395): تحلیل تحولات فضایی محیطزیست شهری در کلانشهر مشهد با استفاده از الگوی آیندهپژوهی گام طبیعی، جغرافیا و پایداری محیط، صص 19-1.
7. زالی، نادر و محمدباقر بهشتی (1389): «شناسایی عوامل کلیدی توسعهی منطقهای با رویکرد برنامهریزی بر پایه سناریو: مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، صص 62-41.
8. زیاری، کرامتالله و همکاران (1387): «ارائه الگوی بهینه بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری نمونه موردی شهر یزد»، اولین همایش بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری، مشهد.
9. سعیدی رضوانی، هادی (1385): «تطور روستاهای دیروز در شهرهای امروز، گونهای نوپدید از اسکان غیررسمی؛ مورد قلعه آبکوه مشهد»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، صص 82-64.
10. علیزاده، علیرضا و همکاران (1387): سناریونگاری یا برنامهریزی بر پایه سناریوها، موسسه مطالعات بینالمللی انرژی، تهران.
11. مرادی پور، حجتالله ومهدی نوروزیان (1384): «آیندهپژوهی، مفاهیم و روشها، فصلنامه رهیافت، صص 50-45.
12. مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی (1389): دانش نامه آیندهپژوهی، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، تهران.
13. مهندسان مشاور فرنهاد (1390): اعتلای کیفیت حیات شهری آبکوه (خلاصه گزارش)، معاونت شهرسازی و معماری شهرداری، مشهد.
14. Benedict, B. (2017): Benefits of Scenario Planning Applied to Energy Development. Energy Procedia 107 , 304-308.
15. Chakraborty, A., & McMillan, A. (2017): GIS and Scenario Analysis: Tools for Better Urban. Earth Systems and Environmental Sciences, 380-371.
16. Coates, J. (2000): Scenario Planning. Technological Forecasting and Social Change Elsevier Science Inc.
17. Dieter, R., & et al. (2011): Scenario Planning. Journal of the American College of Radiology, 179-175.
18. Fahey, L., & Randall, R. (1998): Learning from the Future: Competitive Foresight Scenarios. New York: Wiley Publications.
19. Marien, M. (2002): Futures Studies in 21st Century: a reality - based View. Future Survey, 261-281.
20. Ratcliffe, J. (2000): Scenario building: a suitable method for strategic property planning?. Property Management, 127-144.
21. Reilly, M.,& Willenbockel, D. (2010): Managing uncertainty: a review of food system scenario analysis and modeling. Philosophical transactions the royal society, 365, 3049-3063.
22. Ringland, G. (2006): Senario Planning: Managing for the Future. Durchshnittliche Kundenbewertung.
23. Schoemaker, P. (1995): Scenario Planning: A Tool for Strantegic Thinking. Sloan Management Review, 25-40.
24. Wack, P. (1985): Scenarios: shooting the rapids. Harvard Business Review, 30-50.
25. Walf, T. (2010): A Scenario- based Approach to Strategic Planning. Center for Scenario Planning- Roland Berger Research Unit.
_||_
