تبیین و تحلیل اجتماع پذیری در پارک های شهری با تاکید بر نقش عوامل زمینه ای و دموگرافیک (نمونه موردی: پارک ساحلی شهر یاسوج)

الموضوعات : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

احمد روانبخش ¹ , مصطفی میرآبادی ²

1 - کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
2 - استادیار گروه معماری، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی، مهاباد، ایران

تاريخ الإرسال : 22 الأحد , شوال, 1438 تاريخ التأكيد : 23 الأربعاء , شعبان, 1439 تاريخ الإصدار : 08 الجمعة , شوال, 1439

الکلمات المفتاحية: فضاهای شهری, اجتماع پذیری, عوامل دموگرافیک, پارک ساحلی, شهر یاسوج,

ملخص المقالة :

وجود فضاهای عمومیِ دارای خصیصه اجتماع‌پذیری، مکمل مهمی در جهت اجتماعی شدن افراد است. علاوه بر این، اجتماع‌پذیری فضاهای عمومی موجب ارتقاء روحیه‌ی همبستگی، رشد فردی و ایجاد خاطره‌ی جمعی برای همه‌ی شهروندان، بدون در نظر گرفتن جنسیت، نژاد، قومیت، سن و یا سطح اجتماعی و اقتصادی است. این پژوهش در سال 1396 و  با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی میزان اجتماع‌پذیری پارک ساحلی شهر یاسوج و همچنین نقش گروه­های عمده‌ی دموگرافیکی در این زمینه پرداخته است. گردآوری اطلاعات در این پژوهش به روش‌های پیمایشی (توزیع پرسشنامه) و مشاهدات میدانی انجام شده است. مؤلفه­های ارزیابی اجتماع پذیری فضا نیز بر مبنای مطالعات موسسه PPS استخراج شده اند. نتایج آزمون آلفای کرونباخ، پایایی پرسشنامه و نتایج آزمون های KMO و بارتلت کفایت حجم نمونه و همچنین روایی درونی و ساختاری پرسشنامه را تائید کردند. نتایج مشاهدات میدانی و تحلیل­های آماری بر اساس آزمون تک نمونه مستقل T-test، مشخص کرد که به طورکلی، فضای مورد مطالعه از اجتماع‌پذیری خوب وقابل قبولی برخوردار است و توانسته است گروه­ها و اقشار مختلفی را به حضور و فعالیت اجتماعی دعوت نماید. به علاوه، نتایج آزمون های T-test دوگروه مستقل و ANOVA نشان دادند که اگرچه بیشتر کاربران فضا در قالب گروه‌های مختلف سنی، جنسی، تأهلی، درآمدی، تحصیلاتی و شغلی، نقش و سهم قابل توجه و تقریباً یکسانی در اجتماع‌پذیری پارک ساحلی شهر یاسوج دارند اما زنان کمتر از مردان و افراد با سطح تحصیلات بالاتر، کمتر از سایر افراد، در اجتماع پذیری فضا سهم و نقش دارند.در آخر نیز بر اساس نتایج بدست آمده از تحقیق، پیشنهادات مرتبط با ساماندهی فضا به منظور ارتقاء اجتماع پذیری آن ارائه شده است.

المصادر:

1. اکبری، محمود (1385): تحلیل فضایی نارسایی‌های توزیع مراکز خدماتی شهر یاسوج، پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری به راهنمایی دکتر حمیدرضا وارثی، دانشگاه اصفهان.


2. امینی، الهام و هلیا پارسا (1393): بررسی مؤلفه­های کالبدی مؤثر بر اجتماع‌پذیری فضای تئاتر شهر تهران، دومین کنگره‌ی بین المللی سازه، معماری و توسعه شهری، 28-26 آذر ماه، تبریز.


3. پاکزاد، جهانشاه (1386): مقالات در باب مفاهیم معماری و طراحی شهری، تهران، نشر شهیدی.


4. چرخچیان، مریم (1390): تحلیل فضاهای شهری، انتشارات دانشگاه پیام نور.


5. خبرگزاری ایرنا (1396): http://www.irna.ir/fa/Photo/3473976 (25/4/1396).


6. خبرگزاری تابناک (1395): http://www.tabnakkohkiluye.ir/fa/news/204518، (12/4/1396).


7. دانشپور، سید عبدالهادی و مریم چرخچیان (1386)، فضاهای عمومی و عوامل مؤثر بر حیات جمعی، فصلنامه باغ نظر، شماره 7، تهران، صص 28-19.


8. رفیعیان، مجتبی و زهرا خدایی (1388): بررسی شاخص‌ها و معیارهای مؤثر بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری، فصلنامه راهبرد، شماره 53، صص 248-227.


9. ستارزاده، داریوش، نقی زاده، محمد و فرح حبیب (1389): فضای شهری، اندیشه‌‌ای اجتماعی، نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره دوازدهم، شماره چهارم، صص 183-173.


10. شجاعی، دلارام و پروین پرتوی (1394): عوامل مؤثر بر ایجاد و ارتقاء اجتماع پذیری در فضاهای عمومی با مقیاس‌های مختلف شهر تهران (نمونه‌ی موردی: فضاهای عمومی دو محله و یک ناحیه در منطقه 7 تهران)، فصلنامه باغ نظر، سال دوازدهم، شماره 34، صص 108-93.


11. صفایی پور، مسعود، امانپور، سعید و ذوالفقار بسطامی نیا (1390): تحلیل و بررسی نقش مهاجرت  در توسعه کالبدی– فضایی شهر یاسوج (طی سال های 85-1345)، فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال 3، شماره چهارم، صص 158-145.


12. عباس زاده، شهاب و سودا تمری (1391): بررسی و تحلیل مؤلفه­های تأثیرگذار بر بهبود کیفیات فضایی پیاده‌راه‌ها به منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی، مورد: محورهای تربیت و ولیعصر تبریز، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 4، صص 10-1.


13. قنبران، عبدالحمید و مرضیه جعفری (1393): بررسی عوامل مؤثر بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در میان ساکنان محله مسکونی (نمونه‌ی موردی: محله درکه - تهران)، نشریه انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 7، صص64-57.


14. کریمی، خدیجه، ریاحی، وحید، عزیز­پور، فرهاد و علی اکبر تقی­لو (1396): تحلیلی بر ناکارآمدی نظام مدیریت بحران در دگرگونی فضایی مناسب نواحی روستایی، مورد مطالعه: شهرستان ارومیه، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال چهارم، شماره 2، صص 106-87.


15. محمدی، محمد و محمد حسین آیت اللهی (1394): عوامل مؤثر در ارتقای اجتماع پذیری بناهای فرهنگی بررسی موردی: فرهنگسرای فرشچیان اصفهان، نشریه نامه معماری و شهرسازی، دوره 8، شماره 15، صص 96-79.


16. مهندسین مشاورین آمود (1386): طرح تفصیلی شهر یاسوج، مسکن و شهرسازی استان کهگیلویه و بویراحمد، یاسوج.


17. نعیمی نظم آباد، زهرا، فرج پور، مریم و محمد رضا امیرشقاقی (1394): میزان‌سنجی سطح تعاملات اجتماعی در بافت‌های قدیمی با همستانهای شهری؛ نمونه موردی: محله درب نو گرگان، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 38، صص 150-133


18. 18.  Car, S., Francis, M., Rivlin, L., Stone, A, (1992): Public Space. Massachusetts: Cambridge university press.


19. 19.  Efroymson, D., Thi Kieu Thanh Ha, T., Thu Ha, P, (2009): Public Spaces: How They Humanize Cities. Dhaka: Health Bridge - WBB Trust.


20. 20.  Francis, J., Giles-Corti, B., Jane Wood, L., Knuiman, M, (2012): Creating sense of community: The role of public space. Journal of Environmental Psychology, (32), pp: 401-409.


21. 21.  Garcia-Ramon, M., Ortiz, A., Prats, M, (2004): Urban Planning, gender and the use of public space in a peripherial neighbourhood of Barcelona. Cities, 21 (3), pp: 215-223.


22. 22.  Kurniawati, W, (2012): Public Space for Marginal People. Procedia - Social and Behavioral Sciences: (36), pp: 476 – 484.


23. 23.  Organization of Project for Public Spaces, (2009): http://www.pps.org, (25/4/2017).


24. 24.  Osmand, H, (1957): Function as basis of psychiatric ward design. New York: Holt Rine hart & Winston.