بررسی غلظت و تغییرات مکانی نیترات در آب زیرزمینی دشت سرچهان (فارس)
الموضوعات :
عیسی سلگی
1
(استادیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه ملایر)
حبیب مرادپور
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد علوم محیط زیست، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان)
الکلمات المفتاحية: آب زیرزمینی, نیترات, دشت سرچهان, الگوهای مکانی,
ملخص المقالة :
آلودگی آبهای زیرزمینی به نیترات مشکلی فراگیر در ایران و سراسر جهان است. آلودگی نیترات آبهای زیرزمینی مرتبط با فعالیتهای کشاورزی از مشکلات مهم محیطزیستی در مدیریت این منابع طبیعی استبه گونهای که این آلاینده شایعترین آلاینده آبهای زیرزمینی است. تعیین غلظت و تغییرات مکانی آن میتواند در بهره برداری و مدیریت منابع آب مفید باشد. پژوهش حاضر با هدف تعیین مقادیر و تهیه نقشه توزیع مکانی نیترات در دشت سرچهان فارس انجام شد. در این پژوهش رویهمرفته 50 حلقه چاه برای اهداف نمونه برداری انتخاب شدند و غلظت نیترات در آزمایشگاه به روش استاندارد مورد سنجش قرار گرفت. مقادیر نیترات اندازه گیری شده با استاندارد سازمان بهداشت جهانی مقایسه شد. هر چند تغییرات افزایشی یا کاهشی جزیی در غلظت نیترات برخی چاه ها مشاهده شد، اما زیر حد استاندارد سازمان بهداشت جهانی (۵۰ میلی گرم در لیتر) بودند. به نظر میرسد غلظت نیترات در دشت از منابع غیر نقطهای (استفاده از کودهای نیتروژنی) و منابع نقطه ای (فاضلاب شهری) متاثر شده است که بیشک مهمترین عامل بروز آلودگی نیترات در آینده خواهند بود. الگوهای مکانی نیترات نشان داد که بیشترین مقادیر غلظت نیترات در آبهای زیرزمینی در شمال شرقی و جنوب شرقی دشت سرچهان واقع شدهاند. همچنین همبستگی آماری معنی داری بین غلظت نیترات با عمق چاهها مشاهده نشد.
1) اصغری مقدم، ا.، برزگر، ر.1393. بررسی منشاء ناهنجاری غلظت نیترات و آسیبپذیری منابع آب زیرزمینی دشت تبریز با استفاده از روشهای AVI و GOD . نشریه دانش آب و خاک / جلد24 شماره4 صفحههای 11 تا 27. 1393
2) پیشکار دهکردی، ا.، و ح. پور مقدس. 1385. بررسی تأثیر فاضلابهای صنعتی بر کیفیت شیمیایی آبهای زیرزمینی، اولین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست. دانشگاه تهران.
3) هقانی م.، عباس نژاد، احمد. 1389. آلودگی سفرة آب زیرزمینی دشت انار به نیترات، سرب، ارسنیک و کادمیوم. محیط شناسی، سال سی و ششم، شمارة ۵۶ ، زمستان ۸۹، صفحة ۱۰۰-۸۷
4) رﺿﺎﯾﯽ، ع.، و ﻣﯿﺮﻣﺤﻤﺪ ﻣﯿﺒﺪی ع. ل. 1384. آﻣﺎر و اﺣﺘﻤﺎﻻت (ﮐﺎرﺑﺮد در ﮐﺸﺎورزی). اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ واﺣﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ اﺻﻔﻬﺎن. ﭼﺎپ اول. 586 ص.
5) رهبری، پ.، م. افشار اصل، ع. لیاقت و س.ج. جبلی.1386. شبیه سازی انتقال نیترات به آبهای زیرزمینی. مجله علوم کشاورزی ایران 38(2).
6) عرفان منش، م.، و م. افیونی. 1390. آلودگی محیط زیست آب، خاک و هوا . انتشارات ارکان دانش، دانشگاه صنعتی اصفهان. چاپ هشتم.
7) رقیمی، م.، و م. سید خادمی. 1380. بررسی آلودگی نیترات در آب های زیرزمینی استان گلستان «مطالعه موردی شهر گرگان». مجموعه همایش تخصصی آلاینده های محیط زیست. دانشگاه گیلان. ص 196-191
8) لاله زاری ر. طباطبایی س.ح. و یارعلی ن. ۱۳۸۸ . بررسی تغییرات ماهانه نیترات در آب زیرزمینی دشت شهرکرد و پهنه بندی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی. مجله پژوهش آب ایران (۴): ۹-۱۷.
9) قنبرزاده، ش.، موحدیان، حسین. 1382. مقایسه نیترات و کربن آبی در منابع و شبکه توزیع آب آشامیدنی شهر اصفهان سال 81- 82 مجموعه مقالات ششمین همایش کشوری بهداشت محیط جلد اول.
10) محسنی، ا. 1365. بررسی وضع آلودگی آبهـای زیرزمینـی بـه یـون نیترات در اثر کـاربرد کودهـای ازتـه در شهرسـتان بابـل . پایـان نامـه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
11) ملکوتی، م. ج. 1381. بررسی منشاء و روش های کاهش آلاینده نیترات و کادمیم در شالیزارهای شمال کشور. گزارش نهایی، مؤسسه تحقیقات آب و خاک ایران. تهران. ص 43.
12) موسسه استاندارد و تحقیقـات صـنعتی ایـران. ویژگیهـای فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی. استاندارد شماره.1053.
13) ناصری، ح. ر. و ح. ندافیان. 1387. مدل سازی انتقال آلاینده نیترات آب های زیر زمینی در محدوده چاه های آب شرب همدان، فصلنامه زمین شناسی ایران.(2): 87-98.
14) یوسفی، ذ.،- قمیان، م. 1382. بررسی میزان نیترات آب زیرزمینی پائین خیابان لیتکوه آمل در زمستان سال1382 پایان نامه کارشناسی بهداشت محیطدانشکده بهداشت ساری.
15) Alexander, J. J and B. Mahalingam. 2011.Sustainable tank irrigation: An irrigation water quality perspective Indian Journal of Science and Technology.4(1):22-28.
16) Ashok, A., C. Hal, P. Silva, S. Ken and F. Ali. 2002. Evaluation and mitigation of pollutant transport in agricultural sandy soils. In: Proc. 17th WCSS Symposium, Paper no. 4(458), 14-21 August, 2002, Thailand.
17) Babiker, I.S., M.A.A. Mohamed, H. Terao, K. Kato, K. Ohta. 2004. Assessment of groundwater contamination by nitrate leaching from intensive vegetable cultivation using geographical information system. Environment International. 29:1009–1017.
18) Benson V.S., J.A. VanLeeuwena, J. Sancheza, I.R. Dohoo and G.H. Somers. 2007.Spatial analysis of land use impact on ground water nitrate concentrations. 35 (2):421-432.
19) Bitton, G. 1999. Waste water Microbiology. Second Edition. John Willy & Sons.
20) Enwright, N. and Hudak P.F. 2009. Spatial distribution of nitrate and related factors in the High Plains Aquifer, Texas.Environ Geol. 58:1541–1548.
21) Everaarts, A.P. 1994. Nitrogen fertilization and head rot in broccoli. Netherlands Journal of Agricultural Science. 42: 195-201.
22) Fetter, C.W. 1999. Contaminant Hydrogeology 2d ed. Prentice Hall Inc. NJ.Hill.
23) Hounslow,A.W. 1995. Water Quality Data: Analysis and Interpretation, Lewis Publishers, Pp. 50-56
24) Hudak, P.F. 1999. Chloride and Nitrate Distributions in the Hickory Aquifer, Central Texas, USA. Environment International. 25 (4): 393–401.
25) Kacaroglu, F. and G. Gunay. 1997. Groundwater nitrate pollution in an alluvium aquifer, Eskis¸ehir urban area and its vicinity, Turkey. Environmental Geology. 31 (3/4): 178–184.
26) Lake, I.R., A.A. Lovett, K.M. Hiscock, Betson, M., A. Foley, G. Sunnenberg, S. Evers, S. Fletcher. 2003. Evaluating factors influencing groundwater vulnerability to nitrate pollution: developing the potential of GIS. Journal of Environmental Management. 68:315–328.
27) Lee, S.M., K.D. Min, N.C. Woo, Y.J. Kim, C.H. Ahn. 2003. Statistical models for the assessment of nitrate contamination in urban groundwater using GIS. Environmental Geology. 44: 210–221.
28) Martınez, D., E. Moschione, E. Bocanegra, M. Glok Galli and R. Aravena. 2014. Distribution and origin of nitrate in groundwater in an urban and suburban aquifer in Mar del Plata, Argentina. Environ Earth Sci.DOI :10.1007/s12665-014-3096-x
29) Metcalf and Eddy. 2003. Waste water engineering treatment and reuse.Fourth Edition. Mc Graw
30) Sall, M. and M. Vanclooster. 2009. Assessing the well water pollution problem by nitrates in the small scale farming systems of the Niayes region, Senegal, Agricultural Water Management. 96: 1360–1368.
31) Sheikhy Narany, T., M. F. Ramli, A. Z. Aris, W. N. Azmin Sulaiman and K. Fakharian .2014. Spatial Assessment of Groundwater Quality Monitoring Wells Using Indicator Kriging and Risk Mapping, Amol-Babol Plain, Iran . Water. 6:68-85.
32) Uma, K.O. 1993. Nitrates in shallow (regolith) aquifers around Sokoto Town, Nigeria. Environ Geol. 21:70–76.
33) US EPA, (2011). Drinking water standards and health advisories US Environmental Protection Agency, Office of water, 822-b-00-001, Washington, D.C.
34) Wolf, A.H., and J.A. Pats. 2002. Reactive nitrogen and human health: acute and long term implications. Ambio. 31(2) :( 20-25)
Zhang, Y., F. Li, Q. Zhang, J. Li, Q. Liu. 2014. Tracing nitrate pollution sources and
1) transformation in surface- and ground-waters using environmental isotopes. Science of the Total Environment 490:213–222.
2) Zhi-Jun, L., R. George. 2002. Hallberg.Spatial Relations between Row Crops and Nitrate Contamination in Groundwater.Water, Air, and Soil Pollution 134: 369–387.
_||_