تاثیر نوع کشت، روش آبیاری و نوسانات آب زیرزمینی بر تغییرات برخی ویژگی‌های فیزیک وشیمیایی خاک (مطالعه موردی: داراب فارس)

الموضوعات :

یحیی اسماعیل‌پور ¹ (استادیار گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران)
جابر عابدی‌نژاد ² (دانشجوی دکتری بیابان‌زدایی، گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه هرمزگان، ایران بندرعباس)
حمید غلامی ³ (دانشیار مهندسی منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، داشنگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران)
عدنان صادقی لاری ⁴ (استادیار علوم مهندسی آب ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، داشنگله هرمزگان، هرمزگان، ایران)

تاريخ الإرسال : 23 الأربعاء , رمضان, 1442 تاريخ التأكيد : 01 الأربعاء , جمادى الأولى, 1445 تاريخ الإصدار : 08 الإثنين , ربيع الثاني, 1445

الکلمات المفتاحية: کشاورزی, چاه‌ آب, احساس تضاد, مدیریت تعارض,

ملخص المقالة :

چکیده
مقدمه: برای دستیابی به مدیریت پایدار و تحقق کشاورزی پایدار در سطح جهانی، برنامه ریزی لازم است.آگاهی از تغییرات و تحولات کاربری زمین در یک دوره زمانی با استفاده از روش های تشخیص تغییر برای نشان دادن روند تغییر در طول زمان بسیار مهم است . با توجه به روند خشکسالی ها و تخریب ها در شهرستان داراب، هدف این پژوهش کاربری اراضی بر اساس شناخت ظرفیت تولید اراضی و تخصیص آن به بهترین و سودآورترین نوع کاربری می باشد.
روش­: در این تحقیق نمونه گیری از 36 نقطه انجام شد. محصولات شامل گندم، مرکبات، پنبه، انار، گل محمدی، پسته، جو، یونجه، چغندر و لوبیا می باشد. آزمایشات و آنالیزهای مربوط به آب و خاک در آزمایشگاه های شهرستان داراب انجام شد. در ابتدا نوع آبیاری شامل چهار نوع آبیاری قطره‌ای، نواری، بارانی و نواری شناسایی شد و بر اساس آن هفت عامل pH، EC، OC، TNV ، N، P₂O₅، K₂O اندازه‌گیری شد. در مرحله بعد عمق چاه و حجم برداشت سالانه آب مشخص شد و بر اساس آن تغییرات املاح خاک مورد بررسی قرار گرفت . برای بررسی رابطه بین متغیرها از آزمون های همبستگی پیرسون استفاده شد.
یافته ­ها: در آبیاری بارانی pH و ECدر حد استاندارد، مقدار TNV بالاتر از استاندارد، OC ، P₂O₅ و N کمتر از استاندارد، است. در آبیاری قطره ای pH در یک نمونه بیشتر از 8 و یک نمونه کمتر از 7 و در سایر موارد بین 7 تا 8، مقدار EC در دو مورد بالاتر از شوری خاک استاندارد و مقدار TNV تنها در 5 نمونه کمتر از استاندارد بود. OC، N وK₂O در همه موارد کمتر از استاندارد ، P₂O₅ تنها در 5 مورد در حد استاندارد بود. تجزیه و تحلیل داده های مربوط به آبیاری نواری نشان داد که pH خاک در همه موارد بین 7 تا 8، EC در 7 مورد استاندارد ، میزان T.N.V در 7 نمونه کمتر از استاندارد بود. مقدار O.C ، N ، K₂O و P₂O₅خاک در همه موارد کمتر از مقدار استاندارد بود. داده های قطره نواری نشان داد که pH خاک در 3 نمونه بین 7 تا 8 و یک نمونه کمتر از حد استاندارد بود. مقدار EC در یک مورد کمتر از شوری استاندارد خاک، مقدار TNV ، OC ، N و K₂O  در همه نمونه ها کمتر از استاندارد، و مقدار P₂O₅ در یک مورد در حد استاندارد است. ضریب همبستگی بین حجم برداشت سالانه آب از هر چاه و نوسانات تغییرات خاک نشان داد، در اراضی مورد آزمایش رابطه بین حجم برداشت آب با O.C، pH، EC، S.P، T.N.V منفی و همبستگی با P₂O₅، K₂O ، N مثبت بود. ضریب همبستگی بین عمق چاه و نوسانات تغییرات خاک نشان داد، رابطه بین حجم برداشت آب با O.C، pH، EC، SP، TNV منفی و همبستگی با N، P₂O₅، K₂O مثبت بود.
نتیجه ­گیری: روش های آبیاری در این تحقیق نشان داد که بهترین وضعیت pH در آبیاری نواری و بارانی ، EC در آبیاری بارانی، T.N.V در آبیاری نواری و P₂O₅ در آبیاری قطره ای بود. OC، N و K₂O در همه آبیاری ها استاندارد نبود. مقدار حجم برداشت و عمق چاه های آبیاری ارتباط چندانی با نوسانات املاح خاک نداشت. بنابراین نتیجه گیری می شود که این موارد  تاثیر کمی بر نوسانات املاح خاک دارد.

المصادر:

1.       Amini Faskhudi, A., Nouri, H., and Heazi, R. Determining the optimal pattern of exploitation in agricultural lands in the eastern region of Isfahan with the help of the ideal planning approach. (2008). Journal of Agricultural Economics, No. 4, pp. 177-197. (In Persian)

2.       Hosseinzad, J., Kazimieh, F., Javadi, A., and Ghafouri, H. Fields and mechanisms of agricultural water management in Tabriz Plain (2013). Danesh Water and Soil Science, Volume 23, N 2, pp. 85-98. (In Persian).

3.       Zahtabian, G., Khosravi, H., Evaluation of the impact of agricultural activities on land degradation in Taleghan region, (2009). Pasture and Watershed Journal. Volume 63, N 2; from pp. 207-218. (In Persian).

4.       Alizadeh, A. , Irrigation system design, (2004) Astan Quds Razavi Printing and Publishing Institute, 6th edition. (In Persian).

5.       Mousavi, S. N., and Qarghani, F. Calculation of agricultural water sustainability indicators by the deficit planning model (case study of Morodasht city) (2008). Journal of Agricultural Economics, No. 3, pp. 143-160.(In Persian).

6.       Najafi Aghamirlou, N., Shahbazi, F., Jafarzadeh, A.A., Prioritizing the use of different types of irrigation systems using the parametric method in Ahar region. (1400). Scientific-research journal of Faculty of Agriculture, University of Tabriz. Volume 31, Number 1. (In Persian).

7.       Bouaroudj, S., Menad, A., Bounamous, A., Ali-Khodja, H., Gherib, A., Weigel, D.E. and Chenchouni, H., 2019. Assessment of water quality at the largest dam in Algeria (Beni Haroun Dam) and effects of irrigation on soil characteristics of agricultural lands. Chemosphere, 219, pp.76-88.

8.       Bouyoucos, G. J. (1928). The hydrometer method for studying soils. Soil Science, 25(5), 365-370.‏

9.       Evens, M. & Lindsay, J, High resolution quantification of gully erosion in upland peatlands at the landscape scale., 2010, Earth Surface Processes and Landforms, Vol. 35(8): pp. 876-886.

10.   FAO. Soil and Water Conservation in Semiarid Areas. 1987. Soils Bulletin 57, Rome, Report No. pp. 242.

11.   Fernández García, I., Lecina, S., Ruiz-Sánchez, M.C., Vera, J., Conejero, W., Conesa, M.R., Domínguez, A., Pardo, J.J., Léllis, B.C. and Montesinos, P. Trends and challenges in irrigation scheduling in the semi-arid area of Spain. 2020, Water, 12(3), pp.785.

12.   Gollnow, F., and Lakes, T. Policy change, land use, and agriculture: The case of soy production and cattle ranching in Brazil, 2001-2012. (2014). Applied Geography, 55pp. 203-211.

13.   Kahlown, M.A., Raoof, A., Zubair, M. and Kemper, W.D. Water use efficiency and economic feasibility of growing rice and wheat with sprinkler irrigation in the Indus Basin of Pakistan.2007, Agricultural water management, 87(3), pp.292-298.

14.   Lal, R. Cropping systems and soil quality. In: Shrestha, (2003) A. (Ed). Cropping systems: trend and advances, pp. 33-52.

15.   Lu, D., P., Mausel, E., Brondizio, and E., Moran. Change detection techniques, mapping of the Twin Cities (Minnesota) Metropolitan Area with Multi-seasonal Landsat of plausible future states, 2004, EARSeL proceedings, 5 (1):pp.63-76.

16.   Jara-Rojas, R.; Bravo-Ureta, B. E.; Engler, A.; & J. Diaz. An analysis of the joint adoption of water conservation and soil conservation in Central Chilev, Land Use Policy(2013), 32,pp.292-301.

17.   Mariolakos, I. Water resources management in the framework of sustainable developmen, (2007). Desalination, (213). pp.147-151.

18.   Martinez, J.P., Lutts, S., Schanck, A., Bajji, M. and J.M. Kinet. Is osmotic adjustment required for water stress resistance in the Mediterranean shrub Atriplex halimus. 2004. Journal of plant physiology, 161:pp 1041-1051.

19.   Li J, Fei L, Li S, Shi Z, Liu L. The influence of optimized allocation of agricultural water and soil resources on irrigation and drainage in the Jingdian Irrigation District, China. Irrigation Science. (2020). Jan;38(1): pp. 37-47.

20.   Sadrans, J., Roda, F. and J. Renuelas. Effects of water and a nutrient pulse supply on Rosmarinus officinal is growth nutrient content and flowering in the field. 2005. Environmental and Experimental Botany,53: pp.1-11.

21.   Sarker, R.A., and Quaddus, M.A. Modelling a nationwide crop planning problem using a multiple criteria decision making tool. (2002). Computers & Industrial Engineering, (42),pp. 541-553.

22.   Speelman, S., D'Hasse, M., Buyss, J., and D'tlaese, L. Measure for the efficiency of water use and its determinants, a case study of small– scale irrigation schemes in North– West province, South Africa. (2008). Agricultural systems, (98), pp.31-39.

23.   Ustaoglu, E., Castillo, C. P., Crisioni, C. J., and Lavalle, C. Economic evaluation of agricultural land to assess land use changes. (2016). Land Use Policy, 56,pp.125-146.

24.   Van Diepen, CA., Van Keulen, H., and Wolf, J. Land evaluation: From intuition to quantification. (1991). Advances in soil science. Springer-Verlag. New York.

25.   Wang, J., Gong, S., Xu, D., Yu, Y. and Zhao, Y. Impact of drip and level-basin irrigation on growth and yield of winter wheat in the North China Plain. 2013, Irrigation science, 31(5), pp.1025-1037.

26.   Zhang, Y. The Change of Ecological Footprint and Its Effect on Sustainable Development in Beijing of China. (2015). Chinese Business Review, 4: pp. 1-13.

27.   Zalidis, G, Stamatiadis, S, Takavakoglou, T. and Misopolinos, N. Impact of agricultural practices on soil and water quality in the Mediterranean region. (2002). Agriculture, Ecosystems & Environment, 88 (2), pp.137-146.

Cohen, J. Statistical power analysis for the behavioral sciences. (1988). 2nd ed. New York: Routledge