بررسی کیفیت آب زیرزمینی دشت چاردولی در استان کردستان

الموضوعات :

هوشنگ قمرنیا ¹ (عضو هیئت علمی ، گروه مهندسی آب دانشگاه رازی کرمانشاه)
فاطمه روشندل ² (دانشجوی کارشناسی ارشد فارغ التحصیل شده)

تاريخ الإرسال : 19 الإثنين , رمضان, 1436 تاريخ التأكيد : 25 الإثنين , ذو الحجة, 1440 تاريخ الإصدار : 22 الجمعة , ذو الحجة, 1440

الکلمات المفتاحية: کیفیت آب زیرزمینی, دشت چاردلی, Arc‌GIS,

ملخص المقالة :

این پژوهش بر روی آبخوان آب زیرزمینی دشت چاردلی، حد فاصل استان­های کردستان و همدان واقع در غرب ایران صورت گرفته است. برای این منظور از داده­های کیفیت آب زیرزمینی آبخوان در سال­های 87- 1381 بهره گرفته شده و اقدام به بررسی تغییرات پارامترهای کیفی آبخوان در طی این سال­ها، در مقایسه با استانداردهای کیفی مربوط به آب شرب، کشاورزی، خورندگی و رسوب­گذاری شده است. تحلیل کیفی آب زیرزمینی براساس نتایج حاصل از اطلاعات تجزیه شیمیایی 25 حلقه چاه در محدوده مورد نظر انجام پذیرفت. پارامترهای کیفی مورد تحلیل شاملpH, HCO₃^-, SO₄^2-, Cl^-, Mg²⁺, TH, Ca²⁺, K⁺, Na⁺ TDS, Co₃^2-و هدایت الکتریکی می­باشند.  نتایج حاصل از تحلیل­های کیفی در محیط نرم­افزار GIS، تحت لایه­های توصیفی وارد شده و درون­یابی با استفاده از روش کوکریجینگ بر اساس کمترین خطای میانیابی، جهت تهیه نقشه­های پهنه­بندی کیفی انجام گرفت. وضعیت کیفی آبخوان، نشان دهنده کاهش کیفیت آب زیرزمینی در سال­های 1383 تا 1385 و سپس بهبود وضعیت تا سال 1387 است. نقشه­های پهنه­بندی کیفی آبخوان آب زیرزمینی نیز نشان دهنده افت کیفیت بین سال­های 1381 تا 1384 در مناطق خروجی آبخوان بوده و پس از آن تا سال 1387 رو به بهبود نهاده­اند. این تغییرات منطبق با افت تراز آب زیرزمینی دشت در سال 1384 می­باشد و این موضوع متاثر از وضعیت بارندگی کم منطقه در این دوره و حفر بی­رویه چاه بوده است. به طور کلی نتایج حاکی از آن است که مناطق واقع در شمال دشت و نزدیک به خروجی آبخوان از کیفیت پایین­تری برخوردار می­باشند.

المصادر:

1)       ارشد پ و کلانتری ن ا. 1391. بررسی شوری آب زیرزمینی دشت چاهگاه با استفاده از مطالعات ژئوفیزیکی و شیمیایی در محیط نرم افزار GIS و ارائه راهکارهای عملی در کاهش شوری. همایش ملی علوم مهندسی آب و فاضلاب. کرمان.

2)       اروجی ب، رضایی م، دهقان تنها م ر و مقدس صدقیانی ت. 1390. پهنه بندی کیفی آب زیرزمینی دشت کاشان با تاکید بر مصرف شرب و کشاورزی با استفاده از GIS. چهارمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، تهران.

3)       باقری ر و محمدی ص. 1388. مقایسه روشهای مختلف درونیابی تغییرات مکانی عمق آب زیرزمینی در دشت کرمان. نخستین کنفرانس سراسری آبهای زیرزمینی، بهبهان.

4)       بهفر ح، افروس ع، نوحانی ا و محرابی ع. 1392. استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در پهنه بندی کیفی آب زیرزمینی مطالعه موردی: بخش سبیلی دزفول. اولین همایش ملی بحران آب. اصفهان.

5)       رسولی، م و مکاریان ر. 1390. آنالیز فاکتورهای کیفی آب زیرزمینی در محدوده شهری حوضه ی آبریز زنجانرود با استفاده از تکنیکهای زمین آمار و Arc GIS. دومین کنفرانش ملی پژوهشهای کاربردی منابع آب ایران، زنجان.

6)       سلطانی ج، امینی رکان ا و عسکری آ. 1391. ارزیابی مدیریت کیفی آبهای زیرزمینی با استفاده از GIS و مدلسازی استانداردهای کیفی آب. سومین همایش ملی مدیریت جامع منابع آب. ساری.

7)       طالبی ع و رجبی ، محمدی ف. 1391. پهنه بندی کیفیت آب زیرزمینی بر اساس شاخص SPI و RDI؛ مطالعه موردی دشت بهاباد یزد. سومین همایش ملی مدیریت جامع منابع آب. ساری.

8)       فیضی م ج، فیض نیا س، زارع م و بحمدی م ح. 1390. بررسی تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی با سیستم اطلاعات جغرافیایی، مطالعه موردی: دشت بیرجند در خراسان جنوبی. هفتمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، اصفهان.

9)       قادرمرزی ف و مختارپور س ب. 1389. کاربرد نرم افزار Arc GIS در پهنه بندی کیفی منابع تامین آب- مطالعه موردی شهرستان قروه استان کردستان. همایش ملی آب با رویکرد آب پاک، تهران.

10)   قادری ز و هزارخانی ا. 1391. طبقه بندی هیدروشیمی آب زیرزمینی دشت چهاردولی قروه. مجله پژوهش آب در کشاورزی. ب. 26. 4. 423-415.

11)   قادری ز، هزارخانی ا، رحیمی ک و کریمی­کردستانی ح. 1393. پهنه­بندی کیفی آب زیرزمینی به منطور بهره­برداری در کشاورزی و مصارف خانگی، مطالعه موردی: حوضه چهاردولی، استان کردستان. فصلنامه بین­المللی پژوهشی تحلیلی منابع آب و توسعه. 5. 8. 190-180.

12)   قبادی نیا م، رحیمی و و علیزاده ا. 1388. بررسی پتانسیل رسوب گذاری کربنات کلسیم در زهکشهای کشاورزی (مطالعه موردی، استان خوزستان). مجله آبیاری و زهکشی، جلد 3، شماره 1، 12-1.

13)   کریمی ح، نادری ف ا و فخاری س. 1389. بررسی ویژگیهای هیدروژئولوژی دشت زرنه شهرستان ایوانغرب ایلام. نخستین کنفرانس ملی پژوهش های کاربردی منابع آب ایران، کرمانشاه.

14)   مرادی م، وقارفرد ح، عبدالهیان دهکردی ز، خورانی ا ا و محمودی نژاد و. 1390. ارزیابی روش قطعی و غیر قطعی درون­یاب در پهنه­بندی شوری آب­های زیرزمینی دشت شهرکرد. چهارمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران،تهران.

15)   نوذری ح و محسنی حبیب آبادی و. 1392. بررسی تاثیر خشکسالی بر روند تغییرات کیفی آبخوان شبکه‌های آبیاری و زهکشی رودشت و آبشار دشت کوهپایه سگزی اصفهان جهت مصرف کشاورزی. اولین همایش ملی برنامه ریزی، حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار. همدان.

16)   دفتر امور فنی و تدوین معیارها. 1380. فهرست خدمات مطالعات مرحله ی شناسایی منابع آب زیرزمینی. سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، نشریه شماره 212.

17)   دفتر امور فنی و تدوین معیارها. 1380. فهرست خدمات مطالعات مرحله ی نیمه تفضیلی منابع آب زیرزمینی. سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، نشریه شماره 213.

18)   دفتر مهندسی و معیارهای فنی آب و آبفا. 1390. پیش نویس دستورالعمل تعیین حریم کیفی آبهای زیرزمینی. معاونت امور آب و آبفا. نشریه شماره 379-الف.

19)   دفتر مهندسی و معیارهای فنی آب و آبفا. 1390. پیش نویس دستورالعمل پایش کیفیت آبهای زیرزمینی. معاونت امور آب و آبفا. نشریه شماره 384-الف.

20)   دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفا. 1388. گزارش آغازین مطالعات بهنگامسازی طرح جامع آب حوضه های شرق کشور. وزارت نیرو.

21)   پژوهشکده علوم پایه کاربردی. 1386. گزارش نهایی بررسی روند تغییرات کیفی آب زیرزمینی و تحقیق برای علت افت سطح آب زیرزمینی در محدوده مطالعاتی بجستان یونسی. شرکت سهامی مدیریت منابع آب ایران، شرکت سهامی آب منطقه ای خراسان.

22)   Annapoorna H and Janardhana M R. 2015. Assessment of Groundwater Quality for Drinking Purpose in Rural Areas Surrounding a Defunct Copper Mine. Aquatic Procedia. 4. 685–692.

23)   Basavarajappa H T and Manjunatha M C. 2015. Groundwater Quality Analysis in Precambrian Rocks of Chitradurga District, Karnataka, India Using Geo-informatics Technique. Aquatic Procedia. 4. 1354- 1365.

24)   Dagostin V, Greene E A, Passarella G and Vurro M. 1998. spatial and temporal study of nitrate concentration in groundwater by means of coregionalization. Environmental geology 36, 285-295.

25)   Hu K, Huang Y, Li H, Li B, Chen D and Edlin White R. 2005. Spatial variability of shallow groundwater level, electrical conductivity and nitrate concentration, and risk assessment of nitrate contamination in North China Plain. Environment International 31, 896-903.