تخمین رواناب حوضه های آبخیز بدون آمار با استفاده از مدل هیدروگراف واحد مصنوعی بدون بعد ناش(طرح مطالعاتی:حوضه آجای و کسیلیان)

الموضوعات :

پویان کشتکاران ¹ , تورج سبزواری ² , مهدی کرمی مقدم ³

1 - عضو هیئت علمی گروه مهندسی عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد استهبان، استهبان، ایران
2 - دانشیار گروه مهندسی عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد استهبان، استهبان، ایران
3 - استادیار، گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران

تاريخ الإرسال : 13 الجمعة , محرم, 1438 تاريخ التأكيد : 22 الأحد , ذو الحجة, 1439 تاريخ الإصدار : 05 السبت , شعبان, 1439

الکلمات المفتاحية: رواناب, هیدروگراف واحد بدون بعد, مدل ناش, حوضه فاقد آمار,

ملخص المقالة :

تخمین رواناب حوضه‌ های فاقد آمار سیلاب در جهت طراحی سازه های هیدرولیکی بسیار اهمیت دارد. برآورد پارامترهای مدل‌های بارندگی رواناب در بسیاری مواقع در این حوضه ها کار آسانی نمی‌باشد و هیدرولوژیست ها به دنبال روش‌های ساده تر با دقت مناسب جهت مدل سازی رواناب حوضه‌ها هستند. در این تحقیق با ترکیب مدل هیدروگراف واحد ناش وکلارک با فرض تعداد مخازن ناش برابر پنج، مقدار ضریب ذخیره ناش(k) به صورت تابعی از زمان تمرکز ارائه گردید. براساس مدل هیدروگراف واحد لحظه‌ای ناش، معادله‌ای بدون بعد جهت محاسبه هیدروگراف واحد مصنوعی حوضه‌های آبخیز ارائه گردید که تابعی از مساحت حوضه، زمان و زمان تمرکز حوضه می‌باشد. مدل مزبور جهت تخمین هیدروگراف رواناب مستقیم دو حوضه آبخیز کسیلیان در شمال ایران و آجای در هند مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس نتایج، ضریب کارایی مدل برای سه رویداد از چهار رویداد در نظر گرفته شده در حوضه کسیلیان بالای82/0 و برای چهار رویداد در حوضه آجای بین 78/0 تا 89/0بود که مقادیر مناسبی هستند. میزان خطای مدل جهت تخمین پیک رواناب سطحی حوضه کسیلیان بین3/5 تا 7/9 بود. متوسط خطای پیک در چهار رویداد حوضه آجای 8/7 می‌باشد. در نهایت ارزیابی مدل ارائه شده در دو حوضه معرف مناسب بود ولی نیازمند بررسی در حوضه های دیگر است.

المصادر:

1) Ahmad, M.M., Ghumman, A.R., Ahmad, S.
2010. Estimation of a unique pair of Nash model
parameters: an optimization approach. Water
resources management. 24(12): 2971-2989.
2) Aslani, M., Fazl-Avali, R. and Ahmadi-
Zadeh, M. 2015. Determination of the parameters
of the conceptual model of Nash by the use of
automatic calibration in the Kasselian Basin.
Watershed Management Research. 6 (12): 21-28
(In Persian).
3) Bárdossy, A. 2007. Calibration of
hydrological model parameters for ungauged
catchments. Hydrology and Earth System Sciences
Discussions. 11(2): 703-710.
4) Choi, Y.J., Lee, G., Kim, J. 2011. Estimation
of the Nash model parameter based on concept of
geomorphologic dispersion. J. Hydrol. Eng.
16(10):806–817.
5) Clark, C. O. 1945. Storage and unit
hydrograph. Trans. ASCE, 110: 1419–1446.
6) Dooge, J. C. I. 1959. A general theory of the
unit hydrograph. J. Geophys. Res. 64(2): 241–256.
7) Hann, C.T., Barfield, B.J. and Hayes, J.C.
1994. Design hydrology and sedimentology for
small catchments. Academic Press. San Diego.
588.
8) Kumar, A., Kumar, D. 2008. Predicting direct
runoff from hilly watershed using geomorphology
and stream-order law ratios: case study. J. Hydrol.
Eng. 13(7):570–576.
9) Kumar, R., Chatterjee, C., Singh, R.D.,
Lohani, A.K., Kumar, S. 2007. Runoff estimation
for an ungauged catchment using geomorphologic
instantaneous unit hydrograph (GIUH) models.
Hydrol. Process. 21(14):1829–1840.
10) Kumar, R., Chatterjee, C., Singh, R.D.,
Lohani, A.K., Kumar, S. 2004. GIUH based Clark
and Nash models for runoff estimation for an
ungauged basin and their uncertainty analysis. Int.
J. River Basin Manag. 2(4):281–190.
11) Lee, K.T., Chang, C.H. 2005. Incorporating
subsurface-flow mechanism into geomorphologybased
IUH modeling, J. Hydrol. 311:91–105.
12) Lee, K.T., Yen, B.C. 1997. Geomorphology
and kinematic-wave based hydrograph derivation.
J. Hydrol. Eng. ASCE. 123(1):73–80.
13) Mousavi-Hosseini, M., Zahrayi, B. and
Hourfar, A. 2006. Estimation of Parameters of
Conceptual Model of Nash by Using Genetic
Algorithm and Normal Least Squares. Iranian
Water Resources Research. 2(2): 10-12 (In
Persian).
14) Nash, J.E. 1957. The form of the
instantaneous unit hydrograph. International
Association of Scientific Hydrology Publication.
45(3):114–121.
15) Nash, J.E. 1959. Systematic determination of
unit hydrograph parameters. Journal of
Geophysical Research. 64:111-115.
16) Nash, J.E. 1960. A unit hydrograph study
with particular reference to British catchments. P.
I. Civil Eng. 17:249–282.
17) Rodriguez-Iturbe, I., Valdes, J.B. 1979. The
geomorphologic structure of hydrologic response.
Water Resour. Res. 20(7):914–920.
18) Sabzevari, T. 2010. Development of
catchments geomorphological instantaneous unit
hydrograph based on surface and subsurface flow
response of complex hillslopes. PhD. Thesis.
Islamic Azad University. Tehran. Iran.
10 تخمین رواناب حوضه های آبخیز بدون آمار با استفاده از روش آب نگار واحد مصنوعی بدون بعد ناش
19) Sabzevari, T., Fattahi, M.H.,
Mohammadpour, R., Noroozpour, Sh. 2013.
Prediction of surface and subsurface flow in
catchments using the GIUH, under publication.
Journal of Flood Risk Management. 6(2):135–145.
20) Sabzevari, T., Noroozpour, Sh. and Jamishi,
M. 2014. Calculation of time-area diagrams of
watersheds using Nash unit's hydrograph. Water
Resources Engineering. 22: 37-50 (In Persian).
21) Salari-Jazi, M., Adib, A., Mahmoudian-
Shoushtari, M. and Akhond-Ali, A.M. 2009.
Analysis of GIUH-NASH and GCIUH-CLARK
models in Kasselian Basin. Eight th International
Congress on Civil Engineering. Shiraz (In
Persian).
22) Singh, S.K. 2000. Transmuting synthetic unit
hydrograph into gamma distribution. Journal of
Hydrologic Engineering. 5(4):380-385

_||_