بررسی وضعیت پایداری و تعادل سفره آب زیرزمینی در جهت دستیابی به مدیریت پایدار(مطالعه موردی: حوضه آبریز نیشابور)
الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزیسمیه شیرزادی 1 , محمود صبوحی صابونی 2
1 - دانشجوی دکترای گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل.
2 - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل
الکلمات المفتاحية: آب تجدید پذیر, قیمت آب, تعادل آب زیرزمینی, حوضه آبریز نیشابور,
ملخص المقالة :
برداشتهای مکرر از چاههای بهرهبرداری مجاز و غیرمجاز موجب شده که میزان تغذیه سفره آبهای زیرزمینی از راههای مختلف نتواند با مقدار برداشت از آن به تعادل برسد و اثرات جبرانناپذیری از جمله بیلان منفی آب زیرزمینی و کاهش غیرقابل برگشت حجم آبخوان را سبب شود. در مطالعهی حاضر، وضعیت تعادلی حوضهی آبریز نیشابور با استفاده از محاسبهی آب تجدیدپذیر و شاخص(نسبت مصرف به آب تجدیدپذیر) در سه وضعیت سال آبی نرمال، خشک و تر مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد که حوضهی آبریز نیشابور در وضعیت عدم تعادل بیلان قرار دارد. با توجه به اینکه بیش از 95% برداشت از منابع آب زیرزمینی برای مصارف کشاورزی میباشد، بنابراین الگوی کشت بهینه براساس مقادیر آب تجدیدپذیر در منطقه با هدف تامین حداکثر سود کشاورزان تعیین شد که براساس نتایج، حدود 43000 هکتار از اراضی منطقه تحت آبیاری غیرمجاز میباشند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل حساسیت مدل برنامهریزی ریاضی نشان داد که در دو وضعیت آب تجدیدپذیر(تر سالی و خشکسالی) قیمت سایهای آب در فصل بهار بین مقادیر(7/804 تا 1607)، تابستان(200 تا 3050) و پاییز و زمستان بین (0 تا 430) ریال میباشد. نتایج تخمین تابع تقاضا و سنجش میزان واکنش کشاورزان به تغییرات قیمت آب نشان داد که با تغییر قیمت آب، انگیزهی تغییر الگوی کشت، تخصیص مجدد و مصرف بهینهی آب با کشت محصولات کم آب تر و صرفهجویی در مصرف آب در کشاورزان بهوجود میآید. طبقه بندیJEL: C61, Q01, Q20, Q25