منابع رشد بهره‌وری در زراعت غلات در استان‌های منتخب کشور:بهبود مدیریت مزرعه یا پیشرفت فناوری؟

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

بهروز حسن پور ¹ (استادیار اقتصاد کشاورزی، بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویجی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز، ایران.)
آیت اله کرمی ² (دانشیار اقتصاد کشاورزی، بخش مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.)

تاريخ الإرسال : 14 السبت , شوال, 1441 تاريخ التأكيد : 05 الخميس , صفر, 1444 تاريخ الإصدار : 24 السبت , ذو الحجة, 1443

الکلمات المفتاحية: کارایی فنی, تحلیل پوششی داده‌ها, غلات, پیشرفت فناوری, رشد بهره‌وری کل عوامل تولید,

ملخص المقالة :

چکیده مقدمه و هدف: بهره وری منبع پایان ناپذیر رشد اقتصادی است. غلات شامل گندم، جو، برنج و ذرت به دلیل جایگاه مهمی که در تولید و مصرف دارد، مهم‌ترین محصولات کشاورزی ایران است. در این پژوهش با اندازه‌گیری میانگین رشد بهره‌وری کل عوامل (TFP) و مؤلفه‌های آن، وضعیت مدیریت مزرعه و پیشرفت فناوری در مزارع غلات استان‌های جنوب غرب کشور مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مواد و روش­ها: در این پژوهش از روش تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) و شاخص مالم کوئیست برای محاسبه بهره‌وری کل عوامل (TFP) و تحلیل مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده آن (رشد کارایی فنی و تغییرات فناوری) استفاده شد. به وسیله وزارت جهاد کشاورزی، داده‌های عملکرد و هزینه تولید محصولات غلات شامل گندم، جو، برنج و ذرت به‌عنوان داده‌های تابلویی برای هفت استان جنوب غرب کشور در طی یک دوره ۱۲ ساله (۱۳۹۳-۱۳۸۲) استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته­ ها: در اکثر استان‌ها، منبع عمده رشد بهره وری در تولید گندم آبی ناشی از پیشرفت فناوری است و از نظر کارایی یا مدیریت مزرعه، وضعیت رکود حاکم است. در خصوص گندم دیم، تغییرات مثبت فناوری و کارایی به‌طور همزمان تنها در استان های اصفهان، ایلام، چهارمحال و کهگیلویه و در مورد جو دیم در استان‌های فارس، کهگیلویه و ایلام محرز شد. محدودیت رشد بهره‌وری در ذرت عمدتاً ناشی از مدیریت ضعیف مزرعه و برعکس برای برنج ناشی از رکود فناوری است.  بحث و نتیجه ­گیری: تجزیه رشد بهره‌وری کل عوامل تولید (TFP) به مؤلفه‌های تشکیل دهنده آن نشان داد که منابع عمده رشد TFP در هر استان و هر محصول متفاوت است. از این رو در برخی استان‌ها در مورد مزارع گندم آبی و ذرت، به‌دلیل عدم رشد کارایی فنی، برنامه‌های آموزشی و ترویجی و بهبود مدیریت مزرعه در اولویت می‌باشد. در حالی که برای شالیزارها، به‌دلیل رکود فناوری، توسعه مکانیزاسیون و فناوری در اولویت می‌باشد.

المصادر:

1. Salami H. Productivity concepts and measurement in agriculture. Journal of Agriculture Economics and Development, 1997; 18: 31-37. (In Farsi)


2. Khajepour MR, Tarkesh-Esfahani S. Cereals. University Jihad Publications, Isfahan, 2014; 764p. (In Farsi)


3. Agriculture Jihad Minister. Statistical Yearbook of Ministry of Agriculture Jihad: First Volume of Agricultural Products, Year of 2016-2017. Office of Statistics and Information Technology, 2018; 116. (In Farsi)


4. National Iranian Productivity Organization (NIPO). Analytical report on the productivity status of Iran's macroeconomics (2000-2016), Publications of the NIPO, Tehran, 2018; 46. (In Farsi)


5. Fulginiti LE, Perrine RK. Agricultural productivity in developing countries, Agricultural Economics, 1998; 19: 45-51.


6. Emami-Meibodi A. The principles of measuring efficiency and productivity. Institute for Trade Studies & Research, Tehran. 2000; 275p. (In Farsi)


7. Mojaverian M. Estimation of Malmquist productivity Index for strategic products during the period of 1990-1999. Journal of Agriculture Economics and Development, 2003; (43): 143-162. (In Farsi)


8. Coelli TJ, Rao DSP. Total factor productivity growth in agriculture: a Malmquist index analysis of 93 countries, 1980–2000. Agricultural Economics, 2005; 32: 115-134.


9. Rafie H, Zangane M, Peykani GR. Total factor productivity growth in corn farming of iran. Journal of Agricultural Economics Research, 2009; 1 (4): 45-59. (In Farsi)


10. Ozden A. Total factor productivity growth in Turkish agriculture: 1992-2012. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 2014; 20: 469-473.


11. Dakpo KH, Desjeux Y, Jeanneaux P, Latruffe L. Productivity, technical efficiency and technological change in French agriculture during 2002-2014: A Fare-Primont index decomposition, Working Paper SMART-LERECO, HAL-01588621. 2017; 40p.


12. Zare A, Chizari AH, Peykani GR. Application of data envelopment analysis (DEA) in analyzing total factor productivity growth in farming cotton in Iran. Science and Technology of Agriculture and Natural Resources, 2008; 12 (43): 227-236. (In Farsi)


13. Wu S, Walker D, Devadoss S, Lu Y. Productivity growth and its components in Chinese agriculture after reform. Review of Development Economics, 2001; 5(3): 375-391.


14. Covaci S, Sojkova Z. Investigation of wheat efficiency and productivity development in Slovakia. Agricultural Economics-Czech, 2006; 52 (8): 368–378.


15. Sabuhi M, Alvanchi M. Growth productivity of wheat in Iran: an empirical study. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Sciences, 2008; 2: 51-53.


16. Kiani AK. An empirical analysis of TFP gains in the agricultural crop sub-sector of Punjab: a multi-criteria approach, European Journal of Scientific Research, 2008; 24 (3): 339-347.


17. Borimnejad V, Mohtashami T. Technical efficiency of wheat production in Iran: a case study, Journal of Agricultural Economics Research, 2009; 1 (1): 75-94. (In Farsi)


18. Hassanpour B, Ismael MM, Zainalabidin M, Nitty HK. Sources of productivity growth in rainbow trout farming in Iran: efficiency change or technological progress? Aquaculture Economics and Management, 2010; 14: 218-234.


19. Tahamipour M, Salehi I, Nemati M. Measuring and decomposing total productivity growth of sugar beet production factors in Iran, Journal of Sugar Beet, 2013; 29 (1): 61-68.


20. Salarieh M, Mohamadi Nejad A, Moghaddasi R. Impact of Technological Progress and Efficiency Changes on the Productivity Growth of Iran Agriculture Sector: Data Envelopment Analysis, Journal of Economical Modeling, 2016; 10 (34): 133-148. (In Farsi)


21. Kavoosi M, Khaligh Khiyavi P. Analysis of total factors productivity growth in Iran's crop sub-sector, Journal of Agricultural Economics Research, 2016; 8 (30): 157-172. (In Farsi)


22. Abed R. Acosta A. Assessing livestock total factor productivity: A Malmquist Index approach, African Journal of Agricultural and Resource Economics, 2018; 13 (4): 297-306.


23. Nghiem HS, Coelli TJ. The effect of incentive reforms upon productivity: Evidence from the Vietnamese rice industry. CEPA Working papers, 3/2001, School of Economic Studies, University of New England, 2001; Armidale, Australia.


24. Arnade C.A. Using data envelopment analysis to measure international agricultural efficiency and productivity. In: Technical Bulletin No. 1831, United States Department of Agriculture, Economic Research Service, 1994; Washington DC.


25. Zibayi M, Mahmoud-Zadeh M. Total factor productivity growth of fish cellar aquaculture units in fars province. Application of data envelopment analysis (DEA). Journal of Agriculture Economics and Development, 2010; 18 (72), 43-74. (In Farsi)


26. Fare R, Grosskopf S, Norris M, Zhang Z. Productivity growth, technical progress and efficiency changes in industrialised countries. American economic review, 1994; 84: 66-83.


27. Coelli TJ, Rao DSP, O’Donnell CJ, Battese GE. An introduction to efficiency and productivity analysis. 2ed. 2005; Springer, New York.


28. Caves DW, Christensen LR, Diewert WE. Multilateral comparison of output, input, and productivity using superlative index number, The Economic Journal, 1982; 92: 73-86.


29. Coelli TJ. A Guide to DEAP Version 2.1: A data envelopment analysis (computer program), CEPA Working Paper 96/08, University of New England, 1996; Armidale. Australia