تعیین مزیت نسبی و ساختار بازار صادرات جهانی گیاهان‌دارویی ( مطالعه موردی: رازیانه، بادیان، انیسون و گشنیز)

الموضوعات : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

محمد خداوردیزاده ¹ , سمیه محمدی ²

1 - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه ارومیه
2 - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه ارومیه

تاريخ الإرسال : 20 الأحد , شعبان, 1436 تاريخ التأكيد : 30 الثلاثاء , ذو القعدة, 1438 تاريخ الإصدار : 29 الأحد , شوال, 1438

الکلمات المفتاحية: ایران, صادرات, مزیت نسبی, ساختار بازار, گیاهان دارویی, هرفیندال,

ملخص المقالة :

   بمنظور کاهش آسیب­پذیری اهداف توسعه­ اقتصادی، گسترش صادرات غیرنفتی و تنوع بخشیدن به درآمد­های صادراتی کشور ضرورت دارد. نظر به اهمیت گیاهان ­دارویی در صادرات غیرنفتی کشور این پژوهش با هدف تعیین مزیت­ نسبی و تحلیل ساختار ­بازار صادرات جهانی گیاهان دارویی انجام شده است. دوره مورد مطالعه­ این پژوهش  2011-2000 می‌باشد. بمنظور تعیین مزیت نسبی کشورهای صادرکننده­ گیاهان­ دارویی از دو شاخص مزیت­نسبی آشکار شده و مزیت نسبی آشکار شده متقارن و برای تعیین ساختار بازار صادرات جهانی گیاهان دارویی از دو شاخص نسبت تمرکز و هرفیندال استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان دادند از بین کشور­های صادرکننده گیاهان دارویی کشورهای سوریه، افغانستان، ایران، هند، مصر، بلغارستان، مراکش، مقدونیه و ترکیه دارای مزیت نسبی بالاتری نسبت به سایر کشورهای جهان می­باشند. افزون بر این، نتایج نشان دادند طی سال‌های مورد مطالعه مزیت نسبی ایران ثبات لازم را نداشته و همیشه در نوسان می­باشد. نتایج مربوط به ساختار بازار نشان دادند که بازار صادرات جهانی گیاهان دارویی طی دوره مورد بررسی از سه نوع رقابت انحصاری، انحصار چندجانبه بسته و باز پیروی می­کند. کشور ایران در مقایسه با کشورهایی که سهم ناچیز از صادرات جهانی را دارند، دارای قیمت صادراتی پایینی می­باشد که دلیل این امر ضعف در فرآیند بازاریابی جهانی می­باشد. لذا ارتباط با بازارهای نو، دسترسی به بازارهای مطمئن خارجی و در پیش گرفتن سیاست ایجاد تنوع در بازارهای هدف صادراتی و کاهش تمرکز روی تعدادی بازار محدود، می­تواند مزیت نسبی و قیمت صادراتی ایران را بهبود ببخشد.

المصادر:

- انویه تکیه­، ل. (1386). مقایسه مزیت نسبی صادرات سیب ایران با کشورهای عمده صادرکننده این محصول. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. 15(58) : 177-203.

- پورمقیم، س ج. (1386). تجارت بین الملل: نظریه ها و سیاست‌های بازرگانی، چاپ یازدهم، نشرنی.

- حسینی،  م.­ و هومن، ت­. (1386). مطالعه بازار جهانی خرما و بازارهای هدف خرمای صادراتی ایران، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، 15 (57): 1- 29.

- حسینی، م ع. و پرمه، ز. (1383). ساختار بازار جهانی فرش دستباف و بازارهای هدف صادراتی ایران، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی. 1 (30) : 83-114.

- دشتی، ق. خداوردی­زاده، م. و محمدرضایی، ر. (1389). تحلیل مزیت نسبی و ساختار بازار صادرات جهانی پسته،نشریه اقتصاد و توسعه­ی کشاورزی.  24(1):99-106.

- سلیمی­فر، م. و میرزایی­خلیل­آبادی، ص. (1391). مزیت نسبی ایران در تولید و صادرات پسته. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. 21(38) :7-27.

- صادقی، ک­. خداوردی­زاده، ص­. و خداوردی­زاده، م. (1390). تعیین مزیت نسبی صادراتی و ساختار بازار صادرات و واردات جهانی زعفران، تحقیقات اقتصاد کشاورزی. 3 ( 3) :59-76.

- طیب زاده، ع­. (1385). نگاه اجمالی به عملکرد صادرات غیر نفتی ایران، گروه پژوهشی بررسی متغیرهای کلان. پایگاه اینترنتی توسعه صادرات ایران.

- عزیزی، م­. (1383). مطالعه ساختار بازار جهانی و تعیین بازارهای هدف زعفران ایران، مؤسسه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی، تهران.

- فهیمی­فر، ج. و فتحی، ی. (1381). بررسی مزیت نسبی و اولویت­بندی بازار­های هدف صادرات پوشاک ایران، چاپ اول، مؤسسه مطالعات و پژوهش‎های بازرگانی، تهران.

- کشفی بناب، ع­. (1388). مزیت نسبی اقتصادی کشت وتجارت گیاهان دارویی در ایران و ارزش آن در بازار های جهانی. مجله سبز زیست، 2(6): 36-48.

- محمودی، ع. و ولی بیگی، ح. (1383). تجزیه و تحلیل مزیت­های نسبی و اولویت­بندی بازارهای هدف صادرات فراورده­های لبنی ایران، مجموعه سخنرانی‎ها و گزیده مقالات نهمین همایش توسعه صادرات غیر­ نفتی کشور، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تبریز: 159-194.

- مهرابی بشرآبادی، ح. (1379). بررسی صادرات غیرنفتی استان کرمان، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کرمان، چاپ نخست.

Refrences

- Bahta, S.T. & Jooste, A. (2005). The Effect of Internationalisation on the Beef and Maize Sub-sectors: The Relevance of Revealed Comparative Advantage Measures, Agrekon, 44: 452-464.

- De Vany, A. & Lee Hong Kim, C. (2003). Stochastic Market Structure: Concentration Measures and Motion Picture Antitrust, Institute for Development Policy and Management, University of  Manchester.

- Food and Agriculture Organization (FAO). (2012) <www.fao.org>.

- HE Shu-Quan. (2008). On the Dynamics of Trade Patterns: the Case of Chinese Agriculture Sector, The Journal of World Economy, 357: 24-33.

- Laursen, K. (1998). Revealed Comparative Advantage and the Alternatives as Measures of International Specialization. Druid Working Paper No. 30-98

- Li, K.W. & Bender, S. (2002). The gain and loss of Comparative Advantage in manufactured exports among regions. Center Discuss Paper.

- Kumar, N.R. Rai, A.B. & Mathura, R. (2008). Export of Cucumber and Gherkin from India: Performance, Destinations, Competitiveness and Determinants, Agricultural Economics Research Review, 21:­130-138.

- Maddala, G.C. Dobson, S. & Millen, E. (1995). Microeconomics, The Regulation of Monopoly, Mc Grawhill Book Company Press.

- Serin, V. & Civan, A. (2008). Revealed Comparative Advantage and Competitiveness: A Case Study for Turkey towards the EU, Journal of Economic and Social Research, 10(2): 25-41.

- Vallrath, T. (1991). A Theoretical Evaluation of Alternative Trade Intensity Measures of Revealed Comparative Advantage, Weltwirstchaftliches, 127(2):265-280