ارزیابی مؤلفه‌های اصلی و الگوهای فضایی پایداری اجتماعی شهری در استان چهارمحال‌و‌بختیاری

الموضوعات : Regional Planning

مجتبی اسماعیلی وردنجانی ¹ , نفیسه مرصوصی ² , رضا مختاری ملک آبادی ³ , اسماعیل علی اکبری ⁴

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا‌و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
3 - دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
4 - استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 07 الثلاثاء , ذو الحجة, 1441 تاريخ التأكيد : 05 الأحد , صفر, 1443 تاريخ الإصدار : 08 الأربعاء , جمادى الأولى, 1445

الکلمات المفتاحية: تحلیل فضایی, پایداری اجتماعی شهری, تحلیل مؤلفه‌های اصلی, شهرهای استان چهارمحال‌وبختیاری,

ملخص المقالة :

امروزه چالش‌های اجتماعی از مهمترین موانع دستیابی به پایداری در شهرهای کشورهای در حال توسعه محسوب می‌گردند. از این‌روی شناخت و تحلیل جغرافیایی عوامل اثرگذار بر پایداری اجتماعی شهرها از جمله اهداف و اولویت‌های مهم برنامه‌ریزی‌های شهری و منطقه‌ای محسوب می‌گردد. این پژوهش با روش کمّی و پیمایشی و با استفاده از داده‌های ثانویه انجام شده است. در این پژوهش با بهره‌گیری از روش‌های شاخص روایی محتوایی و شاخص نسبت روایی محتوایی تعداد 19 شاخص عینی پایداری اجتماعی، گزینش و با استفاده از روش‌های تحلیل مؤلفه‌های اصلی، شاخص خودهمبستگی فضایی موران و روش درونیابی وزن‌دهی معکوس فاصله، پایداری اجتماعی شهرهای استان چهارمحال‌و‌بختیاری اندازه‌گیری و تحلیل گردید. یافته‌های پژوهش در بخش تحلیل مؤلفه‌های اصلی نشان می‌دهد 4 مؤلفه اصلی(ایمنی و امنیّت، بهداشت و سلامت، پویایی جمعیت و سواد و آموزش) با مجموع واریانس 125/65 درصد تبیین کننده همبستگی بین متغیرهای پژوهش برای سنجش و ارزیابی پایداری اجتماعی شهری در استان می‌باشد. همچنین نتایج شاخص خودهمبستگی فضایی موران با مقدار 06/0- بیانگر الگوی فضایی تصادفی پایداری اجتماعی شهری در سطح استان و معنی‌داری روابط فضایی 5 شهر در مؤلفه ایمنی و امنیت، 2 شهر در مؤلفه بهداشت و سلامت، 5 شهر در پویایی جمعیت، 1 شهر در مؤلفه سواد و آموزش و 4 شهر در شاخص ترکیبی پایداری اجتماعی می‌باشد. نتایج درونیابی فضایی پایداری اجتماعی شهرهای استان ضمن نشان دادن وضعیت نامناسب مؤلفه های اصلی اثرگذار بر پایداری اجتماعی شهری حاکی از توزیع فضایی متعادلتر مؤلفه‌های پویایی جمعیت و سواد و آموزش در سطح استان نسبت به سایر مؤلفه‌ها و شاخص ترکیبی پایداری اجتماعی شهری می‌باشد.