چارچوب سرمایه های جامعه روستایی و نقش آن در توسعه گردشگری (مطالعه موردی: روستاهای هدف شهرستان ابهر)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

جمشید عینالی ¹ (دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)
اعظم بیگدلی ² (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنا‌مه‌ریزی روستایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)
علیرضا رابط ³ (استادیار پژوهشی بخش تحقیقات اقتصادی- اجتماعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران)
محمدتقی بوئینی ⁴ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنا‌مه‌ریزی روستایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران)

تاريخ الإرسال : 14 الإثنين , رجب, 1441 تاريخ التأكيد : 08 الجمعة , صفر, 1442 تاريخ الإصدار : 24 السبت , ذو الحجة, 1443

الکلمات المفتاحية: استان زنجان, توسعه گردشگری, سرمایه های روستایی, روستاهای هدف گردشگری,

ملخص المقالة :

سکونتگاه‌های روستایی به عنوان یک سیستم باز، دارای اشکال مختلفی از سرمایه‌های طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، انسانی، فرهنگی و نمادین هستند که نقش مهمی در توسعه گردشگری ایفا می‌کنند. به طوری که، این سرمایه‌ها به طور عمده در دو گروه منابع ملموس و ناملموس دسته بندی می شوند. هدف تحقیق حاضر بررسی نقش سرمایه‌های جامعه محلی در توسعه گردشگری در روستاهای هدف شهرستان ابهر (استان زنجان) است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی بوده و برای گردآوری داده‌ها از روش‌های کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق، 7 روستای هدف گردشگری شهرستان ابهر است که بر اساس داده‌های سرشماری نفوس و مسکن (1395) دارای 1268 خانوار است که از این تعداد با بهره‌گیری از فرمول کوکران، تعداد 190 مورد به عنوان نمونه انتخاب شده است. روایی صوری پرسشنامه از دیدگاه متخصصان بررسی شده و پایایی متغیرها از طریق ضریب آلفا‌ی کرونباخ به میزان 76% محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل کمی داده‌ها از آزمون‌های آماری نظیر (t تک نمونه‌ای، رگرسیون و کروسکال‌والیس) بهره گرفته شده است. نتایج نشان می‌دهد که سرمایه‌های جامعه تاثیر مثبت و معناداری در توسعه گردشگری دارد. به طوری که، سرمایه طبیعی، سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی موجود در روستاهای هدف گردشگری به ترتیب با مقادیر میانگین عددی (4.13)، (4.08) و (4.06) نسبت به سایر اشکال سرمایه نقش تعیین کننده‌ای در توسعه گردشگری ایفا کرده‌اند. همچنین در مدل برازش رگرسیونی، ضریب تعیین برابر با (0.84) بوده و بیانگر تاثیر مثبت سرمایه‌های جامعه محلی در توسعه گردشگری بوده و سرمایه‌های طبیعی (0.379)، اجتماعی (0.242)، فرهنگی (0.181) بیشترین تاثیر را در توسعه گردشگری دارد. نتیجه آزمون کروسکال‌والیس نیز نشان داد که در سرمایه‌های جامعه محلی به جز سرمایه فرهنگی و ساخته شده در بین روستاهای نمونه تفاوت معناداری در سطح 95 درصد وجود ندارد و روستاهای درسجین و قروه بدلیل دارابودن سرمایه‌های جامعه محلی در جایگاه اول و دوم قرار دارند.

المصادر:

• Andereck, K. L., & Vogt, C. A. (2000). The relationship between residents’ attitudes toward tourism and tourism development options. Journal of Travel research, 39(1), 27-36.


• Anglin, A. E. (2015). Facilitating community change: The community capitals framework, its relevance to community psychology practice, and its application in a Georgia community. Global Journal of Community Psychology Practice, 6(2), 1-15.


• Azimi, F., & Avetsian, S. (2016). The Process, Ground Work and Expected Investment on the Necessary Infrastructures and Places for Rural Tourism Development by Involved Groups in Tehran Province. Journal of Research and Rural Planning, 5(3), 197-214. (In Persian).


• Beaulieu, L. J. (2014). Promoting community vitality and sustainability: The Community Capitals Framework. Purdue University Center for Regional Development: West Lafayette, IN, USA.


• Barcus, H. (2014). Sustainable development or integrated rural tourism? Considering the overlap in rural development strategies. Journal of Rural and Community Development, 8(3).


• Bennett, N., Lemelin, R. H., Koster, R., & Budke, I. (2012). A capital assets framework for appraising and building capacity for tourism development in aboriginal protected area gateway communities. Tourism Management, 33(4), 752-766.


• Benson, M. (2014). Negotiating privilege in and through lifestyle migration. In Understanding lifestyle migration (pp. 47-68). Palgrave Macmillan, London.


• Callaghan, E. G., & Colton, J. (2008). Building sustainable & resilient communities: a balancing of community capital. Environment, Development and Sustainability, 10(6), 931-942.


• Casado-Díaz, M. A., Casado-Díaz, A. B., & Casado-Díaz, J. M. (2014). Linking tourism, retirement migration and social capital. Tourism Geographies, 16(1), 124-140.


• Cavaliere, C. (2010). Sustainable agroecotourism ventures for low-carbon societies. In meeting of the Recreation Values & Natural Areas Symposium, Otago, New Zealand.


• Dimitrovski, D. D., Todorović, A. T., & Valjarević, A. D. (2012). Rural tourism and regional development: Case study of development of rural tourism in the region of Gruţa, Serbia. Procedia Environmental Sciences, 14, 288-297.


• Duffy, L. N., Kline, C., Swanson, J. R., Best, M., & McKinnon, H. (2017). Community development through agroecotourism in Cuba: an application of the community capitals framework. Journal of Ecotourism, 16(3), 203-221.


• Eimermann, M. (2016). Two sides of the same coin: Dutch rural tourism entrepreneurs and countryside capital in Sweden. Rural Society, 25(1), 55-73.


• Emery, M., Gutierrez-Montes, I., & Fernandez-Baca, E. (2016). The Sustainable Livelihoods Approach and the Community Capitals Framework: The Importance of System-level Approaches to Community Change Efforts. In Sustainable Rural Development (pp. 9-16). Routledge.


• Ertuna, B., & Kirbas, G. (2012). Local community involvement in rural tourism development: The case of Kastamonu, Turkey. PASOS. Revista de Turismo y Patrimonio Cultural, 10(2).


• Fiestas, I., & Sinha, S. (2011). Constraints to private investment in the poorest developing countries-A review of the literature. London, UK: Nathan Associates London.


• Flora, C., and Flora, J. (2013). Rural Communities: Legacy and Change, 4th ed. Boulder, CO: Westview.


• Garrod, B., Wornell, R., & Youell, R. (2006). Re-conceptualising rural resources as countryside capital: The case of rural tourism. Journal of rural studies, 22(1), 117-128.


• Griffin, T. (2013). Visiting friends and relative’s tourism and implications for community capital. Journal of Policy Research in Tourism, Leisure and Events, 5(3), 233-251.


• Gutierrez-Montes, I., Emery, M., & Fernandez-Baca, E. (2009). The sustainable livelihoods approach and the community capitals framework: The importance of system-level approaches to community change efforts. Community Development, 40(2), 106-113.


• Heidari Sarban, V. and Abdpour, A. (2019). Factors Improvement of Sustainable livelihoods from the Perspective of Local People, Case Study: Ardabil County. researches in Geographical Sciences. (54) :23-46. (In Persian). URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-3265-fa.html


• Hickey, S. and Du Toit, A. (2013). Adverse incorporation, social exclusion, and chronic poverty. Chronic Poverty, Springer: 134-159.


• Hwang, D., & Stewart, W. P. (2017). Social capital and collective action in rural tourism. Journal of travel research, 56(1), 81-93.


• Jaafar, M., & Rasoolimanesh, S. M. (2015). Tourism growth and entrepreneurship: Empirical analysis of development of rural highlands. Tourism Management Perspectives, 14, 17-24.


• Kantar, S., & Svržnjak, K. (2017). Development of sustainable rural tourism. The Canadal European Journal of Regional Development and Tourism, 9(1), 26.


• Kheiri, J., & Nasihatkon, B. (2016). The effects of rural tourism on sustainable livelihoods (Case study: Lavij rural, Iran). Modern Applied Science, 10(10), 10-22.


• Kline, C. (2017). Applying the community capitals framework to the craft heritage trails of western North Carolina. Journal of Heritage Tourism, 12(5), 489-508.


• Kline, C., McGehee, N., & Delconte, J. (2019). Built capital as a catalyst for community-based tourism. Journal of Travel Research, 58(6), 899-915.


• Lane, B. (1994). What is rural tourism? Journal of sustainable tourism, 2(1-2), 7-21.


• Lima, I. B., & d'Hauteserre, A. M. (2011). Community capitals and ecotourism for enhancing Amazonian forest livelihoods. Anatolia, 22(2), 184-203.


• Loison, S. A. (2019). Household livelihood diversification and gender: Panel evidence from rural Kenya. Journal of Rural Studies, 69, 156-172.


• López-Guzmán, T., Sánchez-Cañizares, S., & Pavón, V. (2011). Community-based tourism in developing countries: a case study. Tourismos, 6(1).


• Mahmoodi S, Rokneddine Eftekhari A, Ghaffari G, Pourtaheri M. (2016). Study of Impacts of Various Development Capitals on Social Capital Case Study: Villages Located in Razavi Khorasan Province. Journal Space Economy & Rural Development, 14(4), 19-190. URL: http://serd.khu.ac.ir/article-1-2586-fa.html


• Management and Planning Organization of Zanjan (2016), Zanjan Province Population and Housing Census Results: Population. (In Persian). Website: http://abepi.ir/en/content/431


• Mattos, D. (2015). Community Capitals Framework as a Measure of Community Development. Cornhusker Economics. 811. https://digitalcommons.unl.edu/agecon_cornhusker/811


• McClinchey, K. A., & Carmichael, B. A. (2010). Countryside capital, changing rural landscapes, and rural tourism implications in Mennonite country. Journal of Rural and Community Development, 5(1).


• McCrea, R., Walton, A., & Leonard, R. (2014). A conceptual framework for investigating community wellbeing and resilience. Rural society, 23(3), 270-282.


• Muresan, I. C., Oroian, C. F., Harun, R., Arion, F. H., Porutiu, A., Chiciudean, G. O., ... & Lile, R. (2016). Local residents’ attitude toward sustainable rural tourism development. Sustainability, 8(1), 100.


• Pigg, K., Gasteyer, S. P., Martin, K. E., Keating, K., & Apaliyah, G. P. (2013). The community capitals framework: An empirical examination of internal relationships. Community Development, 44(4), 492-502.


• Radović, G., Košić, K., & Demirović, D. (2018). Financing as a Key Factor of Sustainale Rural Tourism Development in the Republic of Serbia. Economics of Agriculture, 65(1), 413-426.


• Rivera, M., Knickel, K., María Díaz‐Puente, J., & Afonso, A. (2019). The role of social capital in agricultural and rural development: lessons learnt from case studies in seven countries. Sociologia Ruralis, 59(1), 66-91.


• Roumiani, A., Shayan, H., Dehbanzadeh, A., and Roushanai, H. (2018). Family Investment with Strategic Urban Origin for Sustainable Rural Development: A Case Study of Sain Qaleh Rural District - Abhar County. Journal of Geography and Regional Development, 15(2): 21-44. (In Persian).


• Saxena, G., Clark, G., Oliver, T., & Ilbery, B. (2007). Conceptualizing integrated rural tourism. Tourism Geographies, 9(4), 347-370.


• Schmallegger, D., Harwood, S., Cerveny, L., & Müller, D. K. (2011). Tourist populations and local capital. Demography at the edge: Remote human populations in developed nations, 271-288.


• Sharafi, Z., Nooripour, M., & Karamidehkordi, E. (2018). Assessing livelihood capitals and their sustainability in rural households (the case of the Central District of Dena County). Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 13(2). (In Persian)


• Sharpley, R. (2002). Rural tourism and the challenge of tourism diversification: the case of Cyprus. Tourism management, 23(3), 233-244.


• Shen, S., Wang, H., Quan, Q., & Xu, J. (2019). Rurality and rural tourism development in China. Tourism Management Perspectives, 30, 98-106.


• Sirima, A., & Backman, K. F. (2013). Communities' displacement from national park and tourism development in the Usangu Plains, Tanzania. Current Issues in Tourism, 16(7-8), 719-735.


• Su, M. M., Wall, G., & Xu, K. (2016). Heritage tourism and livelihood sustainability of a resettled rural community: Mount Sanqingshan World Heritage Site, China. Journal of Sustainable Tourism, 24(5), 735-757.


• Su, M. M., Wall, G., & Jin, M. (2016b). Island livelihoods: Tourism and fishing at long islands, Shandong Province, China. Ocean & Coastal Management, 122, 20-29.


• Su, M., Sun, Y., Min, Q., & Jiao, W. (2018). A community livelihood approach to agricultural heritage system conservation and tourism development: Xuanhua Grape Garden urban agricultural heritage site, Hebei Province of China. Sustainability, 10(2), 361.


• Su, M. M., Wall, G., Wang, Y., & Jin, M. (2019). Livelihood sustainability in a rural tourism destination-Hetu Town, Anhui Province, China. Tourism Management, 71, 272-281.


• Surchev, P. (2009). Rural areas-problems and opportunities for development. Trakia Journal of Sciences, 8(3), 234-239.


• Yanes, A., Zielinski, S., Diaz Cano, M., & Kim, S. I. (2019). Community-based tourism in developing countries: A framework for policy evaluation. Sustainability, 11(9), 2506.


• Zahra, A., & McGehee, N. G. (2013). Volunteer tourism: A host community capital perspective. Annals of Tourism Research, 42, 22-45.


• Zanjan Province Cultural Heritage, Tourism and Handicrafts. (2020), List of 43 villages targeted by the province's tourism. (In Persian). Website: https://zanjan.mcth.ir (accessed February 20, 2020).