سنجش مزیت نسبی فعالیت‌های اقتصادی در استان‌های کشور بر اساس رهیافت ضریب مکانی

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

سیده نرگس آقامحمدی ¹ , غلامعلی حاجی ² , هادی غفاری ³ , پیمان غفاری آشتیانی ⁴

1 - دانشجوی دکتری اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
2 - استادیار گروه اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
3 - دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
4 - دانشیار گروه مدیریت بازرگانی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

تاريخ الإرسال : 08 السبت , شعبان, 1440 تاريخ التأكيد : 12 الخميس , جمادى الثانية, 1441 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , جمادى الثانية, 1442

الکلمات المفتاحية: مزیت نسبی, ضریب مکانی, اقتصاد منطقه‌ای, بخش‌های اقتصادی,

ملخص المقالة :

در مبحث اقتصاد منطقه‌ای و با توجه به محدودیت منابع موجود، شناخت ویژگی‌ها و مزیت‌های اقتصادی هر استان، امکان برنامه‌ریزی بهتر را در جهت تحقق اهداف توسعه فراهم می‌نماید. تحقق توسعه ملی، مستلزم شناخت مزیت‌های اقتصادی مناطق مختلف کشور است. هدف این مقاله شناخت مزیت نسبی زیربخش‌های اقتصادی استان‌ها طی سال‌های 1384 و 1394 می‌باشد. ابزار سنجش، مدل اقتصاد ‌پایه و شاخص ضریب ‌مکانی است که با استفاده از آمار مربوط به حساب‌های منطقه‌ای بانک‌ مرکزی و مرکز ‌آمار ایران برای 30 استان محاسبه ‌شده ‌است. ضریب مکانی، اهمیت نسبی یک فعالیت را در منطقه نسبت به اهمیت نسبی همان فعالیت در اقتصاد ‌ملی نشان ‌می‌دهد که توسط محققان حوزه جغرافیای اقتصادی و اقتصاد منطقه‌ای مورد استفاده قرار گرفته است. بررسی‌ها در این مقاله نشان می‌دهد که فعالیت‌های کشاورزی، شکار و جنگلداری، ساختمان، آموزش، بهداشت و مددکاری اجتماعی، هتل و رستوران در بیشتر استان‌ها دارای مزیت شناخته شده، فعالیت‌های اقتصادی صنعت، آب و برق و گاز، حمل و نقل و اداره عمومی، شهری در اکثر استان ها مزیت خود را از دست داده و غالباً ماهیگیری، معدن و واسطه‌گری‌های مالی در استان‌ها فاقد مزیت هستند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که در رتبه­بندی، بخش خدمات با 7/51 درصد در رتبه اول، صنعت با 7/38 در رتبه دوم و کشاورزی با 6/9 درصد در رتبه سوم سهم ارزش افزوده از کل تولیدات کشور قرار‌ گرفته ‌است. نتایج به دست آمده از روش ضریب مکانی طبق تقسیم‌بندی‌های پانزده‌گانه، فعالیت‌های دارای مزیت را در هر یک از استان‌ها نشان می‌دهد. لذا لازم است برنامه‌ریزان ملی و منطقه‌ای با توجه به مزیت‌های موجود در استان‌ها، در خصوص سرمایه‌گذاری، تخصیص منابع و تنظیم بودجه تصمیم‌گیری نمایند تا منجر به رشد اقتصادی مناطق کشور شود.

المصادر:

- Akbari, N., Esmailpour, A., & Sarkhosh Sara, A. (2013). Analysis of themployment Status of Macro Sectors Economy of Kermanshah Province Cities. Amayesh Journal, 6(20), 81-108. [In Persian].

- Alhowaish, A. K., Alsharikh, M. A., Alasmail, M. A., & Alghamdi, Z. A. (2015). Location Quotient Technique and Economy Analysis of Regions: Tabuk Province of Saudi Arabia as a Case Study. International Journal of Science and Research, 4(12), 1756-1761.

- Askarpoor Kabir, F., Hari, H., & Jalani, S.A. (2013). Investigating the relative advantage of Iran's natural honey using the domestic resource cost index. Agricultural Economics, 34, 87-101.[In Persian].

- Azadinejad, A., Asari Arani, A., & Jahangard, E. (2014).  The Introduction and Application of MFLQ Method Instead AFLQ Method for Creation of Regional Input - Output Table (a Case Study of Khorasan Razavi). Journal of Economy and Regional Development, 5, 168-188. [In Persian].

- Bashford Fernández, J. M. (2014). A New Look at Local Employment Multipliers: Preliminary Evidence from Spain. See at: https://www.researchgate.net/publication/266852168, 1-46.

- Behrens, K & Bougna, T. (2015). An anatomy of the geographical concentration of Canadian manufacturing industries. Regional Science and Urban Economics, 51, 47-69.

- Dadvarkhani, F., Darban astane, A., Najjarzade, M., Torabi, Z., & Hajari, B. (2019). Spatial analysis of Iranian rural women's employment pattern in services sector. Quarterly Scientific- Specialty Journal of Regional Planning, Marvdasht, 8(32), 1-10. [In Persian].

- Darvishi, B., & Asgari, H. (2006). Orientation of the Comparative Advantage of some Newly Industrialized Southeast Asian Countries (NICs) and Comparison with Iran, Economic Research, 23, 263-297. [in Persian].

-Farhoodi, R., & Mohammadi, A. (2006). Analyzing and predicting employment status in Sanandaj city using the coefficientپ of variation coefficient and Gini coefficient. Geographical Research, 55, 189-202. [In Persian].

- Florence, S. (1943). Industrial Location and National Resources. National Resources Planning Board, Washington, 128-130.

- Ghaffari Fard, M., & Khosh Sima, R. (2017). Identification of economic sectors that stimulate job creation in different provinces of Iran and its perspectives (transmission approach - share). Quarterly Journal of Fiscal and Economic Policies, 14, 7-32. [In Persian].

- Gilmer, R. W. (1990). Identifying Service-Sector Exports from Major Texas Cities. Economic Review-Federal Reserve Bank of Dallas, 1-16.

- Gilmer, R. W., Keil, S. R., & Hack, R. S. (1989). The Location Quotient and Central Place Theory (No. 8916). Federal Reserve Bank of Dallas.

- Guimarães, P., Figueiredo, O., & Woodward, D. (2009). Dartboard Tests for the Location Quotient. Regional Science and Urban Economics, 39(3), 360-364.

- Hoan, AR. & Oosterhaven. (2006). On the measurement of comparative advantage. Ann Reg, 40,677-691.

- Islam, F. B., Mubassirah, F. A., Siddiq, F., Hossain, D., Sharmin, N., & Haque, A. (2016). Economic Growth Analysis of Six Divisions of Bangladesh Using Location Quotient and Shift-Share Method. Journal of Bangladesh Institute of Planners, 8, 135-144.

- Isserman, A. M. (1977). The Location Quotient Approach tTo Estimating Regional Economic Impacts. Journal of the American Institute of Planners, 43(1), 33-41.

-Javanshiri, M., & Shyan, H. (2017). Spatial Analysis of the employment comparative advantage of Iran Provinces at The major occupational groups between 2006-2011.Quarterly Scientific- Specialty Journal of Regional Planning, Marvdasht,7(27), 1-20. [In Persian].

-Kia, E., & Ramezanian, M.R. (2012). The Comparative Advantage and Importance of Export Markets of Iran's Saffron Export Markets, Thesis, Payam Noor University, Alborz, 53-59. [In Persian].

- Layeqi, E., Ghasemi, P., & Babaei, N. (2012). A Comparative Study of the Comparative Advantage of Agricultural Production and Employment in the Provinces of the Country. Economic Journal, 12, 83-110. [In Persian].

- Maghsoudi, M. (2013). Income on employment in the main parts of Tehran province based on input-output. Quarterly Journal of Urban Economics and Management, 19, 63-78. [In Persian].

- Mirzaei, H., Shakeri, A., & Arab Mazar Yazdi, A. (2012). A document on the development of employment and investment Golestan province, General Directorate of Labor and Social Affairs, Study plan, 205. [In Persian].

- Miller, M. M., Gibson, L. J., & Wright, N. G. (1991). Location Quotient: A Basic Tool for Economic Development Analysis. Economic Development Review, 9(2), 65-68.

- Otsuka, A. (2016). Regional Energy Demand in Japan: Dynamic Shift-Share Analysis. Energy, Sustainability and Society, 6(1), 10-22.

- Sadeghi Shahdani, M., & Ghaffari Fard, M. (2010). Study of relative advantages and structural analysis of gross domestic product in the provinces of the country. Quarterly Journal of Economic Research and Policy Journal of Economic Research and Policies, 50,115-136. [In Persian].

- Sarvar, H., Sarvar, R., & Sarbaz Goli, S. (2018). Analysis of the employment status of major economic sectors city province of Ardabil. Quarterly Scientific- Specialty Journal of Regional Planning, Marvdasht, 7(28), 81-94. [In Persian].

- Sitanggang, M. (2015). The Contribution of Agriculture Sector to the Economic Development (Case Study: North Sumatera). Global Advanced Research Journal of Agriculture Science, 4(11), 769-774.

- Sobhani, H., & Darvishi, B. (2006). Comparative advantages and structural analysis of employment in Ilam. Journal of Economic Research (Tahghighat-e-Eghtesadi), Tehran,

 3(40), 159-187. [In Persian].

- Tian, Zh. (2013) Measuring Agglomeration Using the Standardized Location Quotient with a Bootstrap Method. The Journal of Regional Analysis & Policy, 43(2), 187-197.

- UTSA, (1991), the Demand for Engineers in the Valley, Instituta for studies in Business, San Antonio Labor Market Information System, 12-15.

- Zayyari, K. (2002). Study, Analysis and Planning of Employment in Yazd Province. Geographic Survey, 61, 89-107. [In Persian].

- ............, Summary of Labor Force Survey Plan Results for 2015, Iran Statistics Center Website, www.amar.org.ir (visited November, 2019). [In Persian].

- ..........., National Accounts of Iran (Regional Accounts) 2015, Iran Statistics Center Website, www.amar.org.ir (visited November, 2019). [In Persian].

- ............, Statistical Yearbooks of the country in the year 2005-2015, Iran Statistics Center website, www.amar.org.ir, (visited January, 2019). [In Persian].