پهنه بندی مناطق مناسب جهت احداث سد زیرزمینی در دشت بیضا با استفاده از داده های ماهواره ای لندست 8

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

محمدحسین احمدی ¹ , امیر وکیلی ² , رسول رجب پور ³ , غلامرضا سعیدی فر ⁴ , مهرداد محمدی راد ⁵

1 - استادیار، گروه مهندسی عمران، واحد بیضا، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضا، ایران
2 - مربی گروه عمران، واحد بیضا، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضا، ایران
3 - استادیار گروه عمران، واحد سپیدان، دانشگاه آزاد اسلامی، سپیدان، ایران.
4 - مربی گروه عمران، واحد بیضا، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضا، ایران
5 - داش آموخته گروه عمران، واحد بیضا، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضا، ایران

تاريخ الإرسال : 08 الجمعة , ذو الحجة, 1440 تاريخ التأكيد : 06 الأحد , رجب, 1441 تاريخ الإصدار : 27 الإثنين , شعبان, 1441

الکلمات المفتاحية: سد زیرزمینی, دشت بیضا, ARCMap, لندست 8,

ملخص المقالة :

سدهای زیرزمینی به عنوان راهکاری نوین در ذخیره منابع آبی به صورت زیرسطحی مد نظر قرار گرفته‌اند. مکان‌یابی سدها بر اساس شرایط
     سدهای زیرزمینی به عنوان راهکاری نوین در ذخیره منابع آبی به صورت زیرسطحی مد نظر قرار گرفته­اند. مکان­یابی این سدها بر اساس شرایط مورفولوژیکی و هیدرولوژیکی لازم و مناسب جهت احداث آنها انجام می­پذیرد. در این مطالعه دشت بیضا در شهرستان بیضا استان فارس مورد مطالعه قرار گرفت. بر این اساس در ابتدا با تشکیل شش لایه اطلاعاتی از داده­های ماهواره­ای لندست 8 شامل؛ کاربری اراضی، لیتولوژی، شیب، توپوگرافی، تراکم آبراهه­ها و تراکم خطواره­ها، شرایط عمومی لازم برای احداث سد زیرزمینی بررسی و هر لایه نیز در زیرلایه­هایی کلاس­بندی گردید. سپس با توجه به اثرات کیفی و تاثیرات مثبت و منفی لایه­ها و زیرلایه­ها، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی به هر کدام از لایه­ها، وزن مناسب اختصاص یافت. با تلفیق لایه­های اطلاعاتی در نرم­افزار Arcmap نقشه تلفیق نهایی حاصل شد که بیانگر نقاط مناسب و نامناسب پهنه دشت بیضا به منظور احداث سد زیرزمینی بود. نتایج نشان داد که وزن لایه­های تراکم آبراهه، لیتولوژی، شیب، کاربری اراضی، توپوگرافی و تراکم خطواره به ترتیب دارای وزن­های 8/44، 4/23، 15، 8/8، 5 و 3 بوده­اند. در نهایت با پایش نقشه نهایی و در نظر گرفتن فاکتورهای شرایط بالادست و محل اجرای محور سد، سه نقطه به منظور احداث سد زیرزمینی پیشنهاد شد که از بین این نقاط، منطقه بالادست مانش، مشهور به تنگ بنگ از شرایط مناسب‌تری جهت احداث سد زیرزمینی انتخاب شد که با احداث سد زیرزمینی در این نقاط علاوه بر ایجاد منبع جدید آبی پایدار از هدر رفت جریان­های سیلابی نیز جلوگیری و به تغذیه سفره­های زیرزمینی نیز کمک خواهد شد.

المصادر:

1. Abdoulhalik, A. and A. Ahmed, (2017): How does layered heterogeneity affect the ability of subsurface dams to clean up coastal aquifers contaminated with seawater intrusion?. Journal of hydrology, Vol. 553, pp: 708-721.


2. Amini Bezenjani, Mohammadreza,.  Lashkaripour, Gholamreza,.  Ghafouri, Mohammad (2011). “Monitoring methodology of underground dam (case study, Ravar underground dam)”, Journal of Irrigation and Water Engineering. 1(2), 43-57. (In Persian)


3. Arabameri, Alireza., Sohrabi, Masoud., Rezaei, Khalil., Shirani, Kourosh (2018). “Site Selection of Underground Dam Using GIS and AHP Model”, Iranian Journal of Watershed Management Science and Engineering. 12(41), 51-60. (In Persian)


4. Chezgi, Javad., Maleki Nezhad, Hossein,. Ekhtesasi, Mohammadreza., Nakhei, Mohammad  (2017). “Prioritizationsuitable sitesfor undergrounddam's construction using decision-making models inarid and semi-arid”, Arid Biome. 6(2), 83-95. (In Persian)


5. Eidoon, Mohammadreza,. Beigipour, Golam Hossein., Dehghanian, Mohammadsadegh (2019). “Emplacement of Underground dam Sites in Gaz River Basin in Hormozgan province Using GIS”, Geography (Regional Planning). 9(1), 99-114. (In Persian)


6. Eshghizadeh, Masood., Noora, Nader (2012). “Determining the suitable site for underground dam construction on Qanat A case of study, Dahanchenar Qanat of Kalat watershed in Gonabad”, Journal of Water and Soil Conservation. 17(3), 45-64. (In Persian)


7. Forzieri, G., Gardenti, M., Caparrini, F. and F. Castelli, (2008): A methodology for the pre-selection of suitable sites for surface and underground small dams in arid areas:A case study in the region of Kidal, Mali. Physics and Chemistry of the Earth Vol.33, pp: 74-85.


8. Foster, S. and A. Tuinhof, (2004): Subsurface Dams to Augment Groundwater Storage in Basement Terrain for Human Subsistence in Brazil and Kenya. World bank, GWMATE Case, Profile Collection, Vol. 5, pp: 1-8.


9. Gomes, J.L.D.S., Vieira, F.P. and V.M. Hamza, (2018): Use of electrical resistivity tomography in selection of sites for underground dams in a semiarid region in southeastern Brazil. Groundwater for Sustainable Development, Vol. 7, pp: 232-238.


10. Jamali, I.A., Mörtberg, U., Olofsson, B. and M. Shafique, (2014): A spatial multi-criteria analysis approach for locating suitable sites for construction of subsurface dams in Northern Pakistan. Water Resource Management, Vol. 28, pp: 5157–5174.


11. Khodadadi, Seifollah., Hemmati, Mohammad (2018). “Site Selection and Prioritizing the Subsurface Dam Construction Axis Using Decision Support System (DSS), (Case Study: Daryan and Heris Catchments)”, Hydrogeology. 3(1), 47-59. (In Persian)


12. Lafayette, F. B., Montenegro, S. M. G. L., Coutinho, A. P., Soares, W., Antonino, A. C. D., Silva, B. B. D., and A. Rabelo, (2019): Experimentation and modeling of soil evaporation in underground dam in a semiarid region. RBRH, 24.‏


13. Larssonz, I., and K. Cederwall, (1981): Underground storage of water in natural and artificial openings in hard rocks in developing countries. Subsurface Space, Environmental Protection · Low Cost Storage Energy Savings, Vol.1, pp: 459-466.


14. Nissen-Petersen, E.,­ (2000): Water from sand rivers: technical handbook. Nairobi, Kenya Relma.


15. Rahimi, Arash., Borna, Reza (2017). “Application of Analytical Hierarchy Process (AHP) in Site Selection of Heavy Industry Using GIS in Ports of Emam Khomeini and Mahshahr”, Journal of Regional Planning. 6(24), 115-128. (In Persian)


16. Ross, A., (2017): Speeding the transition towards integrated groundwater and surface water management in Australia. Journal of hydrology, 567, pp: 1-10.


17. Shakoor, Ali., Karimi Ghotbabadi Fazlolah (2015). “Prioritizing the Establishment of Cottage Industries Using Centrality Index and AHP Model (Case Study: Villages of Marvdasht)”, Journal of Regional Planning. 5(18), 73-84. (In Persian)


18. Skibitzke, H. E., Bennet, R., dacosta, J. A., Lewis, D. and T.J. Maddock, (1961): Symposium on history of development of water supply in an aridarea in southwestern united stats- salt River valley. Arizona. Groundwater in arid zones, symposium of Athens, Int.Assoc. Sci. Hydrology pub Vol.2, pp: 706-742.


19. Sun, Y., Xu, S. G., Kang, P. P., Fu, Y. Z., and T.X. Wang, (2019): Impacts of Artificial Underground Reservoir on Groundwater Environment in the Reservoir and Downstream Area. International journal of environmental research and public health, 16(11), 1921.‏