ارزیابی وضع موجود نظام سلسله مراتبی جمعیت شهرهای جنوب شرق ایران و تأثیر آن بر آینده شاخصهای توسعه منطقه ای
الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ایعلی شهدادی 1 , حمدالله سجاسی قیداری 2 , مهدی میرزاده کوهشاهی 3 , فریبا حسنی 4 , سید رضا حسینی 5
1 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران
4 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد آمایش سرزمین، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
5 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
الکلمات المفتاحية: "آمایش سرزمین", "تحلیل فضایی", "نظام سلسله‌مراتبی", "سکونتگاه‌های شهری", "جنوب شرق ایران",
ملخص المقالة :
تحلیل نظام شهری جنوبشرق کشور به دلیل اهمیت استراتژیک این منطقه و با هدف شناخت و فراهمسازی بسترهای توسعه متوازن، توزیع مناسب جمعیت و استفاده از توانهای محیطی ضروری است. بنابراین شناخت پتانسیل‌ها و قابلیتهای محیطی، اجتماعی و اقتصادی مختلف شهرهای بالای ده هزار نفر جمعیت در سه استان واقع در جنوبشرق ایران (کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان) با رویکرد توسعه منطقهای، در راستای رسیدن به توسعه متوازن از دلایل نگارش این پژوهش است. هدف پژوهش حاضر این است که در ابتدا، نظام شهری مناطق جنوب شرق را مورد بررسی و کنکاش قرار داده و در ادامه با توجه به ارزیابیهای وضع موجود نظام سلسلهمراتب جمعیت شهری به تأثیر آن بر آینده شاخصهای توسعه منطقهای بپردازد. نتایج نشان داد؛ عدم تعادل سلسلهمراتب شهری یکی از مشخصههای اصلی و بارز نظام شهری در منطقه جنوبشرق میباشد که سبب عدم برخورداری شهرهای کوچک از امکانات و زیرساخت‌های لازم شده است. همچنین نتایج حاصل از مدل آیندهپژوهی نشان داد؛ با توجه به اهمیت شاخصهای جمعیتی و تأثیر آن بر آینده شاخصهای توسعه منطقهای و دخیل بودن عناصر متعدد، به وضوح میتوان از مواردی همچون؛ متغیرهای شیوههای مدیریت شهری (36) و وضعیت توسعه شاخصهای انسانی (35) نام برد که به ترتیب بالاترین ارزش ستونی محاسبه شده را دارا میباشند. به عبارتی، مهمترین ویژگی این متغیرها، تأثیرپذیری پایین و تأثیرگذاری بالاست و از آنها به عنوان عوامل استراتژیک نام برده میشود که تقویت آنها سبب رونق توسعه در این منطقه شده و تاثیر مثبتی بر ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی میگذارد.
1- Aghaeizadeh, I, (2018): A Spatial Analysis of Urban Hierarchy Based on the Formation of the Stepped System of the Urban System in Iran", Urban Planning Geography Research, 6(3), PP. 473- 490.
2- Anthony, R-M, (2014): Bringing up the past: political experience and the distribution of urban populations. Cities, 37, PP.33-46.
3- Barzegar, S. Sheikh-azami, A. and R. Yazerloo, (2018): Analysis and Analysis of Urban Hierarchy Pattern in Mazandaran Province, Marvdasht Regional Planning Journal, 8(2), PP. 77- 88.
4- Buyantuyev, A. Wu, J. and C. Gries, (2010): Multiscale analysis of the urbanization pattern of the Phoenix metropolitan landscape of USA: time, space and thematic resolution. Landscape and Urban Planning, 94(3-4), PP.206-217.
5- Chen, Y. and B. Jiang, (2018): Hierarchical scaling in systems of natural cities. Entropy, 20(6), PP. 421-432.
6- Costa, S-M-F-D. Carmo, M-B-S-D. and P-R. Barja, (2019): The urban hierarchy at the delta of the Amazon River and the importance of small cities. urbe. Revista Brasileira de Gestão Urbana, 11.
7- Dadashpoor, H. and Moloudi, J. (2011): Investigation and analysis of the urban hierarchy Ardebil", Journal of Geographical Space Research, 11(34), PP.102-131.
8- Drennan Robert D and Peterson Christian E. (2004): Comparing archaeological settlement systemswith rank-size graphs: a measure of shape andstatistical confidence, Journal of ArchaeologicalScience, 31, PP.533–549.
9- Farhoudi, R. Zanganeh. S and R. Saeed Mocheshi, (2009): Spatial Distribution of Population in Iranian Urban System 1335-1385", Journal of Geographical Research, 42(68), PP. 55-68.
10- Ghasemi, F. Rezaei, M-H. and H. Setodeh, (2013): Analysis of the urban hierarchy Fars province", Journal of Urban Planning, 4(14), PP.41-60.
11- Hajyousefi, A, (2002): Land Preparation (Concepts and Approaches), Social Work Quarterly, 3(10-11), PP. 35-39.
12- Heidari, A. Rahnama, M-R. Shokouhi, M. and O-A. Kharazmi, (2016), Analysis of Spatial Developments of Urban Environment in Mashhad Metropolitan Area Using Future Natural Research Model, Journal of Geograp0hy and Environmental Sustainability, 6(18), PP. 1-19.
13- Heydari, A. and S. bakhtar, (2018): Analyzing the regional development of kurdish border cities of iran using sustainable urban development indices (study area: kurdistan province). Geojournal of tourism and geosites, 23 (3), PP.797–807.
14- Hossein-zadeh-dalir, K, (2001): Regional Planning, Third Edition, Khome Publications (Publishing SAMT), Tehran.
15- Inanloo, A, (2011): A Survey of Qazvin City Hierarchical System, Quarterly Journal of Geography Education, 4(25), PP. 27-31.
16- Jefferson, M, (1939): The Law of the Primate City, Geographical Review, Vol. 29, pp. 226-232.
17- Karami, M. Sorkh Kamal, K. Shahabolmolk, J. and H. Malekmohammadi, (2013): Analysis of Urban Hierarchy of Kermanshah Province, Environmental Statistics Quarterly, 6(32), PP. 1-20.
18- Khadem-alhosseini, Ah. and M-R. Abbasi, (2012): Investigation of Urban Hierarchy with Quantitative Models(Case Study of West Azarbaijan Province), Journal of Geography and Environmental Studies, 1(1), PP. 7-18.
19- Lotfi, S. Irandoust, K. and E. Babakhanzadeh, (2013): A Survey of the First Urban Developments and the Urban System of the Zagros Region (1976-2005), Journal of Space Geography, 3(8), PP. 23-45.
20- Maleki, S. Ahmadian-dehaghani, F. and L. Ghadimi, (2015): Investigating the Urban Hierarchy Process of Khuzestan Province, Zagros Landscape Geography and Urban Planning Quarterly, 7(26), PP. 177-192.
21- Mireei, M, (2014): The Iranian regime emerging urban land use planning approach, case study: Qom Province, Journal of Land Use, 2(6), PP. 209-237.
22- Mohammadi, G. and E. Rostami, (2016): Analysis of changes in the urban hierarchy Zanjan period 90-1355, Journal of geographic space planning, 6(20), PP. 16-1.
23- Mohammadzade-titkanloo, H, (2002): Capacity Building in medium-sized towns and Spatial Development (bojnurd U Khorasan), Journal of Fine Arts, 12(12), PP. 33-49.
24- Nastaran, M. Abolhassani, F. & M. Izadi, (2010): Analysis of Urban Hierarchy in Cities Over 100 Hundreds of People, Geographical Survey of Environmental Statistics, 3(11), PP.157-174.
25- Pumain, D. and F. Moriconi-Ebrard, (1997): City size distributions and metropolisation. Geojournal, 43(4), PP. 307-314.
26- Rahnama, M-R and M. Tavangar, (2008): A Comparative Study of the Margins in Sabzevar, Neyshabur, Torbat Heydariyeh and Gonabad, Journal of Regional Geography and Development, 7(11), PP. 83-115.
27- Ren, Y. Wei, X. Wei, X. Pan, J. Xie, P. Song, X. and J. Zhao, (2011): Relationship between vegetation carbon storage and urbanization: a case study of Xiamen, China. Forest Ecology and Management, 261(7), PP.1214-1223.
28- Sarafi, M, (2000): Fundamentals of Regional Development Planning, Publications of Management and Planning Organization, Tehran.
29- Sayyaf, A. Mireei, M. and M. Noodeh Farahani, (2012): The developments of the central system of the city and its future prospects, Journal of Geography and environmental sustainability, 2(4), PP. 17-38.
30- Schaffar, A. and S. Pavleas, (2014): The Evolution Of The Greek Urban Centers: 1951-2011. Région et Développement, 39, PP. 87-104.
31- Sheikhi, H. and A. Shahivandi, (2012): Analysis of the regional development and urban systems in the region of Zagros, specialized spatial planning Journal, Volume 2, Issue 6, PP. 21-40.
32- Taqvaei, M. and M. Goudarzi, (2009): The city of Bushehr network analysis", Journal of Geography and Regional Development, 7(13), PP. 109-138.
_||_