واکاوی اثرات خوشه های صنعتی بر توسعه منطقهای مورد پژوهی: خوشه های صنعتی سنگ منطقه کلانشهر اصفهان
الموضوعات :
فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
محمد حسین شریف زادگان
1
,
همایون نورائی
2
1 - استاد گروه شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران
تاريخ الإرسال : 23 الإثنين , ذو القعدة, 1436
تاريخ التأكيد : 21 السبت , جمادى الأولى, 1438
تاريخ الإصدار : 22 الجمعة , ربيع الثاني, 1438
الکلمات المفتاحية:
توسعه منطقهای,
خوشههای صنعتی,
صنعت سنگ,
کلانشهر اصفهان,
ملخص المقالة :
علیرغم شکلگیری بزرگترین منطقه تولید و فرآوری سنگ کشور در منطقه کلانشهری اصفهان در دهههای اخیر (شامل چهار خوشه محمودآباد، نجفآباد، دولتآباد و خمینیشهر) و وجود بحثهای شفاهی و غیرمستند گسترده درباره تأثیرات منطقهای آنها، کمتر بررسی دقیقی درباره این خوشهها به ویژه در ارتباط با نقش آنها در توسعه منطقهای اصفهان صورت پذیرفته است. با عنایت به این خلاء مطالعاتی در این مقاله هدف آن است تا میزان شدت اثرات خوشه های صنعتی سنگ منطقه کلانشهری اصفهان بر توسعه منطقهای و میزان مطلوبیت آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. در این راستا از پارادایم روششناسی مختلط در این مقاله بهره گرفته شده است؛ ضمن اینکه برای جمعآوری دادهها از روش کتابخانهای و میدانی (از نوع پرسشنامهای) استفاده گردیده و برای این منظور با توجه به ویژگیهای جامعه هدف، روش نمونهگیری چند مرحلهای (مرحله نخست روش نمونهگیری تصادفی طبقهبندیشده برای تعیین حجم نمونه و روش نمونهگیری سیستماتیک برای مشخص نمودن واحدهای مورد نمونهگیری) انتخاب و بر این مبنا به 223 عدد از بنگاههای خوشههای صنعتی منتخب از بین 1115 بنگاه موجود در آن، مراجعه شده است. در ادامه نیز از فن تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم (به عنوان یکی از فنون مدلسازی معادلات ساختاری) برای فهم میزان شدت تأثیرگذاری و از تکنیک تبدیل مقیاس خطی برای درک میزان مطلوبیت تأثیرگذاری خوشههای صنعتی در توسعه منطقهای بهره گرفته شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که علیرغم وجود پتانسیل تأثیرگذاری خوشههای صنعتی منتخب بر توسعه منطقه کلانشهری اصفهان، این خوشهها در زمینههای مختلف اقتصادی، اجتماعی و کالبدی هنوز دارای تأثیرگذاری بسیار مطلوب نبوده و این تأثیرگذاری در حد متوسط مانده است که این قضیه به همراه این مورد که برخلاف تصور خوشههای مذکور بیشتر در توسعه اجتماعی منطقه تأثیرگذار بوده تا در توسعه اقتصادی و نیز اینکه خوشه ها بیشتر بر مبنای ارتباطات درونی خود بنگاهها، جلوگیری از مهاجرت مدیران و سرمایه های فیزیکی به توسعه منطقهای کمک نموده است. بر مبنای ارتباطات برونی بنگاهها، جلوگیری از مهاجرت کارکنان و سرمایه انسانی، نهایتاً میتواند منجر به این نتیجه شود که خوشههای صنعتی سنگ منطقه کلانشهری اصفهان هنوز در مرحله جنینی توسعه میباشد و از ویژگی های خوشههای صنعتی به صورت نظری و آرمانی که تاثیرگذاری مطلوب و با شدت زیادی را برای منطقه دربرگیرنده خود ایجاد مینماید، فاصله دارند.
المصادر:
Amin, A. (2003). Chapter 10: Industrial Distrits. In E. Sheppard and T. J. Barnes. (eds). A companion to economic geography. Blackwell Companions to Geography.
Asheim, B. (1996). Industrial districts as learning regions: a condition for prosperity?, European Planning Studies 4, pp. 379–400.
Aydalot, P. (1986). Milieux Innovateurs en Europe. Groupe de Recherche Europe´en sur les Milieux Innovateurs (GREMI), Paris.
Beccattini, G., (1990), The Marshallian district as a socioeconomic notion, Industrial Districts and Inter-Firm Cooperation in Italy, F. Pyke, G. Becattini, and W. Sengenberger, eds., 37-51. International Institute for Labour Studies, Geneva.
Booysen, F. (2002). An overview and evaluation of composite indices of development. Social Indicators Research, No. 59, pp. 115–151.
Bresnahan, T., Gambardell, A. and Saxenian, A. (2001). Old economy’ inputs for ‘New economy’ outcomes: cluster formation in the New Silicon Valleys, Industrial and Corporate Change 10, pp. 835–860.
Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen & J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models. Beverly Hills: Sage Publications.
Commission of the European Communities. (2008). The Concept of Clusters and Cluster Policies and their Role for Competitiveness and Innovation: Main Statistical Results and Lessons Learned. Commission Staff Working Paper Number SEC (2008) 2637. Commission of the European Communities, Brussels.
Cruz, S. C. S. and Teixeira, A. A. C. (2010). The Evolution of the Cluster Literature: Shedding Light on the Regional Studies–Regional Science Debate. Regional Studies, Vol. 44.9, pp. 1263–1288.
Dadashpoor, H. (2007). Learning, Innovation and Regional Economic Development: Empirical evidence of industrial clustering in the electronics and software industries in the Tehran metropolitan region. Studies in Regional Science, Vol. 37, No. 2, pp. 471-499.
Dadashpoor, H. (2010). Industrial Clustering, Innovation and competitive advantage in Tehran metropolitan region: Evidence of Auto-parts cluster in Iran. The Journal of Humanities, Vol. 17, No. 1, pp. 19-46.
Dadashpoor, H. (2011). Analyzing the Determinants of Locational Advantages in the Tehran Metropolitan Regions: Empirical Evidences of the Four Industrial Sectors, Quarterly journal of environment based territorial planning, 14, pp. 91- 117. [In Persian].
Dadashpoor, H., and Dadejani, M., (2015). Identyfing and prioritizing the radical factors influencing regional competitiveness; case study: Kurdistan Province. Jurnal of Regional Planning, 5(19), pp. 27-42. [In Persian].
Ghasemi, V. (2010). Structural equation modeling in social researches using AMOS graphic. Jameashenasan Press. [In Persian].
Hussey, D. M. & Eagan, P. D. (2007). Using structural equation modeling to test environmental performance in small and medium-sized manufacturers: can SEM help SMEs? Journal of Cleaner Production, Vol. 15, pp. 303–312.
INTERNAZIONALE MARMI E MACCHINE CARRARA S.P.A. (2014). Stone Sector 2014: Annual Report and Prospects for the International Stone Trade. Italian Trade Agency.
Johnson, R. B. and Christensen, L. (2014). Educational Research: Quantitative, Qualitative, and Mixed Approaches. 4th Edition. SAGE Publications, Inc.
Kalantari, Kh. (2009). Structural equation modeling in socio-economic research (with LISREL and SIMPLIS software). Farhange Saba Press. [In Persian].
Kline, R. B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (Methodology in the Social Sciences). 3rd edition, Guilford Press.
Lee, Y. J. (2008). Subjective quality of life measurement in Taipei. Building and Environment, 43, pp. 1205– 1215.
MacCallum, R. C., Browne, M. W., & Sugawara, H. M. (1996). Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling. Psychological Methods, 1(2), 130–149.
Mahdavi, M. T. (2007). Industrial clusters. Special association of industry and mining research and development. Tehran. [In Persian].
Marshall, A., (1890). Principles of Economics, London: Macmillan.
Maskell, P. (2001). Towards a knowledge-based theory of the geographical cluster, Industrial and Corporate Change 10, pp. 919–941.
Martin, R. and Sunley, P. (2003). Deconstructing clusters: chaotic concept or policy panacea?, Journal of Economic Geography, Vol. 3, pp. 5–35.
Maskell, P. and Lorenzen, M. (2004). The cluster as market organization, Urban Studies 41, pp. 991–1009.
Morgan, J. Q. (2004). The Role of Regional Industry Clusters in Urban Economic Development: An Analysis of Process and Performance. A dissertation submitted to the Graduate Faculty of North Carolina State University in partial fulfillment of the requirements for the Degree of Doctor of Philosophy Public administration.
Morgan, J. Q. (2007). Industry Clusters and Metropolitan Economic Growth and Equality. International Journal of Economic Development, Volume 9, Number 4, pp. 307-375.
Naghsh-e-Jahan Consulting Engineers. (2010). Isfahan metropolitan plan, Volume 1: Introduction and determination of metropolitan position. Housing and urban planning ministry. [In Persian].
Oakey, R., Kipling, M. and Wildgust, S. (2001). Clustering among firms in the non-broadcast visual communications (NBVC) sector, Regional Studies 35, pp. 401–414.
OhUallachain, B. and Satterwhite, M. (1992). Sectoral Growth Patterns at the Metropolitan Level: An Evaluation of Economic Development Incentives. Journal of Urban Economics, Vol. 31: pp. 25-58.
Piore, M. J., Sabel, Ch. F., (1984). The Second Industrial Divide: Possibilities for Prosperity. New York: Basic Books.
Porter, M. (1990). The Competitive Advantage of Nations. New York, NY: The Free Press.
Porter, M. (1998). Clusters and the new economics of competition, Harvard Business Review 11, pp. 77–98.
Rabelotti, R. (1997). External Economies and Cooperation on Industrial Districts: A Comparison of Italy and Mexico. St. Martin's Press.
Riggi, M. R. Maggioni, M. A. (2004). Labour Market Dynamics and Industrial Clusters: an Ecological Based Approach. XIX National Conference of Labour Economics.
Romer, P. (1986). Increasing Returns and Long-Run Growth. Journal of Political Economy, Vol. 94: pp. 1002-1037.
Rosenfeld, S. (2005) Industry clusters: business choice, policy outcome, or branding strategy?, Journal of New Business Ideas and Trends 3, pp. 4–13.
Saxenian, A. (1994). Regional Advantage: Culture and Competition in Silicon Valley and Route 128. Harvard University Press, Cambridge, MA.
Scott, A. J., (1988). New industrial spaces. London: Pergamon.
Sedighi, M. Y. (2010). The development of stone industrial clusters of Isfahan: Final report. Industry mining and trading Ministry. Isfahan. [In Persian].
Sideridis, G., Simos, P., Papanicolaou, A., & Fletcher, J. (2014). Using Structural Equation Modeling to Assess Functional Connectivity in the Brain Power and Sample Size Considerations. Educational and Psychological Measurement, Vol. 74, No. 5, pp. 733-758.
Soja, E. W. (2009). Regional Planning and Development Theories. In. Kitchin, R. and Thrift, N. (eds). International Encyclopedia of Human Geography. Elsevier.
Stropper, M. and Scott, A. (1989) The geographical foundations and social regulation of flexible production complexes, in Wolsh, J. and Dear, M. (Eds) The Power of Geography: How Territory Shapes Social Life, pp. 21–40. Allen & Unwin, Boston, MA.
Sölvell, Ö. and Williams, M. (2013). Building the Cluster Commons: An Evaluation of 12 Cluster Organizations in Sweden 2005-2012. Stockholm: Ivory Tower Publishers.
The World Bank. (2009). Clusters for Competitiveness: A Practical Guide & Policy Implications for Developing Cluster Initiatives. International Trade Department of the World Bank.
Wolf, E. J., Harrington, K. M., Clark, S. L., & Miller, M. W. (2013). Sample size requirements for structural equation models an evaluation of power, bias, and solution propriety. Educational and Psychological Measurement, 73(6), pp. 913-934.
_||_
