سنجش و ارزیابی زیست پذیری شهری در مناطق بیست و دو گانه کلانشهر تهران

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

فرزانه ساسان پور ¹ (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران)
سیمین تولایی ² (استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران)
حمزه جعفری اسدآبادی ³ (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 16 السبت , شعبان, 1435 تاريخ التأكيد : 26 السبت , شعبان, 1436 تاريخ الإصدار : 04 الجمعة , شعبان, 1436

الکلمات المفتاحية: کلانشهر تهران, زیست پذیری, مناطق بیست و دوگانه,

ملخص المقالة :

         اصطلاح زیست پذیری اشاره به درجه­ی تأمین ملزومات یک جامعه بر مبنای نیازها و ظرفیت‌های افراد آن جامعه دارد. یک جامعه غیر زیست­پذیر به نیازهای افراد آن جامعه بی­اعتنا است و به خواسته­های آن‌ها احترام نمی‌گذارد. زیست­پذیری به طور کلی به سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تقسیم می‌شود. هدف این پژوهش بررسی زیست­پذیری شهری در مناطق بیست و دوگانه کلانشهر تهران می‌باشد. روش تحقیق توصیفی– تحلیلی با هدف کاربردی می‌باشد. داده­ها با استفاده از پرسشنامه گردآوری شده­اند که برای سنجش روایی آن از روش آلفای کرونباخ استفاده شد؛ که پایایی آن با میزان 831/0 به تأیید رسیده است. با توجه به تعداد بالای مناطق برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد که برای جمعیت 8154051 نفری تهران 385 پرسشنامه محاسبه و سپس به هر یک از مناطق 22 گانه شهری بر اساس تعداد جمعیت، سهمیه متناسب تشخیص داده شد. جامعه آماری شامل سه گروه شهروندان، مدیران شهرداری و بخش خصوصی ساکن در مناطق 22 گانه کلانشهر تهران بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از نرم­افزارهایEXCEL, ARCGIS, SPSS استفاده شد. در تحلیل داده­ها به منظور استخراج نمره نهایی، میانگین نمره در هر گویه پرسشنامه، در طیف پنج گزینه­ای به دست آمد که در سطح بالاتر وزن به دست آمده برای شاخص مذکور ضرب و میانگین نمره به عنوان نمره زیست پذیری در هر منطقه محاسبه شد. در مرحله نهایی با استفاده از آزمون کروسکال والیس به بررسی زیست پذیری و رتبه بندی مناطق 22 گانه پرداخته شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در میان مناطق 22 گانه، مناطق یک و سه شهر تهران به ترتیب با میانگین رتبه­ای 75/353و 65/301 برای بعد زیست محیطی 75/287 و 88/292 برای بعد اجتماعی و 25/338 و 76/294 برای بعد اقتصادی از بیشترین زیست پذیری نسبت به دیگر مناطق برخوردار است. در مقابل منطقه بیست با میانگین رتبه ای 90/29 برای بعد زیست محیطی، 90/34 برای بعد اجتماعی و 35 برای بعد اقتصادی دارای کمترین میزان زیست پذیری در بین مناطق 22 گانه می­باشد. به عبارتی می‌توان چنین تحلیل کرد که در بین مناطق بیست و دوگانه کلانشهر تهران استانداردهای زندگی که نشان از قابلیت زندگی بهتر و با کیفیت‌تری می‌باشد در مناطق یک و سه کلانشهر تهران وضعیت مطلوب‌تری دارند. در مقابل منطقه بیست که استانداردهای زندگی در آن حداقل می‌باشد؛ قابلیت زندگی غیر قابل قبولی را برای ساکنانش به همراه دارد.

المصادر:

1. بندرآباد، علیرضا (1390): شهر زیست پذیر از مبانی تا معنا، انتشارات آذرخش، چاپ اول، تهران


2. خراسانی، محمدامین (1391): «تبیین زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی مطالعه موردی شهرستان ورامین»، رساله دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران.


3. رهنمایی، محمدتقی و سیدموسی پور موسوی (1385): «بررسی ناپایداری‌های امنیتی کلانشهر تهران بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار شهری»، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 57، تهران، صص 193-173.


4. دهقان بنادکی، فاطمه (1389): «بررسی نحوه توزیع مکانی فضاهای سبز شهری در منطقه 11 شهر تهران»، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران.


5. مرکز آمار ایران (90، 85، 75، 65): سرشماری عمومی نفوس و مسکن کلانشهر تهران، تهران.
   
   
   1. A Summary of the Livability Ranking and Overview, prepare for opportunity, (2012): Economist Intelligence Unit.
   
   
   2. Cedar Hill muni ci pality (2008): city of cedar Hill comprehensives plan 2008 chapter 5: livability, pp. 5-1 to 5-20.
   
   
   3. Cities P., (2003): “A sustainable urban system”: the long term plan for greater Vancouver, cannada, cities plus.
   
   
   4. Evans, P., (ed.), (2002): Livable Cities? “Urban Struggles for Livelihood and Sustainability University of California Press Ltd”: USA, pp.: 2-30.
   
   
   5. Landry, C., (2000): Urban Vitality: A New source of Urban Competitiveness, prince claus fund journal, ARCHIS issue Urban Vitality / Urban Heroes.
   
   
   6. Larice, M,Z (2005): “great neighborhoods: the livability and morphology high density neighborhoods in urban north America”, PHD.
   
   
   7. Mc Nutry. R. H. and C. page. Eds (1994): state American community Washington DC: parteners of livable communities (PLC).
   
   
   8. Mc. Nulty: R.h (1998): whats livability? Presenation a conference sponsored by the seoul (south, Korea) metro Politian.
   
   
   9. Norris, Tyler and M. Pittman (2000): “the health community’s movement and the coalition for heal their cities and communities”, public health reports 115: 118-124.
   
   
   10. Ottawa county planning commission, (2004): Ottawa county urban smart growth, planning and grants department.
   
   
   11. Perogordo Madrid, Daniel (2007): “the Silesia mega polis, European spatial planning.
   
   
   12. Radcliff, B., (2001): Politics, markets and lifesatis faction: the Political economy of human happiness, American Political science Review.
   
   
   13. Timmer Vanessa and nola- Kate S,. (2005): “THE WORLD URBAN FORUM 2006 Vancouver” working group discussion paper internation center for sustainable cities.
   
   
   14. Wheeler, M. (2001): Planning Sustainable and livability cities, Stephen
   
   
   15. www.camsys.com/kb experts-livability. Htms.