بررسی رابطه ی بین سطح توسعه یافتگی با میزان اعتبارات و منابع مالی در کلان شهر تهران
الموضوعات :
فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
رحمان جهانی دولت آباد
1
,
علی اسدی
2
,
اسماعیل جهانی دولت آباد
3
,
جعفر موسی وند
4
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه اقتصاد و مدیریت، دانشگاه جامع امام حسین، تهران، ایران
3 - استادیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
4 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
تاريخ الإرسال : 10 الإثنين , محرم, 1436
تاريخ التأكيد : 12 الخميس , شعبان, 1437
تاريخ الإصدار : 13 الأربعاء , رجب, 1437
الکلمات المفتاحية:
کلانشهر تهران,
منابع مالی,
عدالت توزیعی,
سطح توسعه یافتگی,
اعتبارات,
ملخص المقالة :
امروزه تخصیص و توزیع نامناسب اعتبارات در مناطق شهری بویژه در کلانشهرها به یک مسئله حاد اقتصادی- اجتماعی بدل گشته است. به گونهای که بخشی از نابرابریها در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و در مجموع توسعهنیافتگی مناطق، اغلب متأثر از توزیع ناعادلانه اعتبارات بوده است. این پژوهش با هدف سنجش و مقایسه مناطق 22 گانه کلانشهر تهران از منظر رابطه بین سطح توسعهیافتگی و میزان اعتبارات و منابع متمرکز هر منطقه در راستای عدالت توزیعی انجام یافته است. بنابراین از نظر هدف، تحقیقی کاربردی و بر حسب ماهیت تحقیقی توصیفی- تحلیلی می‌باشد. محدوده جغرافیایی مورد پژوهش، کلانشهر تهران و جامعه آماری آن مناطق 22 گانه شهرداری تهران است. تعداد نمونه این پژوهش بر حسب ماهیت موضوع و حجم پایین تعداد جامعه آماری، همان 22 منطقه در نظر گرفته شد. گردآوری دادهها بصورت کتابخانهای بوده است. برای سطحبندی مناطق بر اساس شاخصهای توسعهیافتگی (شاخصهای کاربری زمین، عناصر خدماتی و اقتصادی شهر)، از مدل تاپسیس استفاده شده است. همچنین از روشهای آماری نظیر ضرایب رابطه دو متغیره ترتیبی از جمله گاما و جدول تقاطعی برای نشان دادن نوع و چگونگی رابطه بین متغیرهای تحقیق استفاده گردیده است. از نرمافزارهای تجزیه و تحلیل مورد استفاده در این رابطه نیز میتوان به نرمافزارهای EXCEL، SPSS، GIS اشاره کرد. نتایج این پژوهش نشان داد بین سطح توسعه یافتگی و میزان اعتبارات در بین مناطق 22 گانه کلان شهر تهران رابطه معنیدار وجود دارد. بدین ترتیب که مناطق توسعهیافته اعتبارات زیادتری نسبت به مناطق در حال توسعه و یا توسعه نیافته به خود اختصاص میدهند. اما این موضوع با عدالت توزیعی منافات داشته و در واقع وضعیت حاکم بر مناطق 22 گانه کلانشهر تهران از این منظر رضایتبخش نبوده و در راستای عدالت نیست.
المصادر:
ازکیا، مصطفی و غلامرضا غفاری (1388): جامعه شناسی توسعه، انتشارات کیهان، چاپ هشتم، تهران.
اسدی، علی (1369):«جامعهشناسی و توسعه»، فصلنامه مدیریت دولتی، شماره 8، تهران، صص 68- 51.
آهنگری، عبدالمجید (1386): «مطالعه تطبیقی سطح توسعه یافتگی شهرستانهای استان لرستان به تفکیک بخشهای اقتصادی و اجتماعی»، مجله دانش و توسعه، شماره 21، مشهد، صص 169- 161.
باصری، بیژن و علیرضا فرهادیکیا (1387): «تحلیل عوامل مؤثر بر شاخص توسعه انسانی در استان زنجان»، فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، سال شانزدهم، شماره 47، تهران، صص 24-5.
بختیاری، صادق و همکاران (1390): «سنجش وضعیت توسعهیافتگی شهرستانهای استان یزد با بهرهگیری از رویکردهای تصمیمگیری با معیارهای چندگانه و تحلیل عاملی»، فصلنامه برنامهریزی و بودجه، سال هفدهم، شماره 3، تهران، صص 159-131.
بدری، سید علی و سعیدرضا اکبریان رونیزی (1385): «مطالعه تطبیقی کاربرد روشهای سنجش توسعه یافتگی در مطالعات ناحیهای (مورد شهرستان اسفراین)»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، سال سوم، شماره 9، زاهدان، صص22-5.
تقوایی، مسعود و مریم صالحی (1392): «سنجش سطوح توسعه یافتگی شهرستان های استان همدان (با تأکید بر رویکرد تحلیل منطقهای)»،فصلنامه برنامهریزی منطقهای، سال سوم، شماره 11، مرودشت، صص 30-19.
تقوایی، مسعود و صفر قائد رحمتی (1385): «تحلیل شاخصهای توسعه فرهنگی استانهای کشور»، مجله جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره 7، مشهد، 132- 117.
تقیلو، علی اکبر (1393): «تحلیل علی توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی سکونتگاههای روستایی مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان ارومیه»، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال 4، شماره 15، مرودشت، صص 102-85.
تودارو، مایکل (1370): توسعه اقتصادى در جهان سوم، ترجمه غلامعلى فرجادى، جلد یک، سازمان برنامه و بودجه، چاپ پنجم، تهران.
الحق، محبوب (1368): «مردم و توسعه»، ترجمه غریر کیاوند، نشریه اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 29، تهران، صص 43-40.
زیاری، کرامت ا... و اسحاق جلالیان (1387): «مقایسه شهرستانهای استان فارس براساس شاخصهای توسعه 1375-1355»، نشریه جغرافیا و توسعه، دوره 6، شماره 11، زاهدان، صص 96- 77.
سلیمی فر، مصطفی (1381): «مطالعه روند تغییرات سطح توسعه صنعتی و توسعه منطقهای در ایران طی دوره 1375-1355»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 61، تهران، صص 106- 77.
صادقی آرانی، زهرا و سید حبیبالله میر غفوری (1388): «تجزیه و تحلیل وضعیت توسعهیافتگی ورزشی استانهای ایران طی سالهای 1384- 1385»، مجله پژوهش در علوم ورزشی، شماره 24، تهران، صص 103- 120.
صدقی بوکانی، ناصر و صلاح صوفی (1389): «نقش آموزش عالی در توسعه ملی با تأکید بر آمایش سرزمین»، مجموعه مقالات همایش منطقهای بومیسازی مدل پیشرفت آموزش عالی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، صص 120- 107.
فرجادی، غلامعلی (1373): توسعه و نیازهای اساتید، مجموعه مقالات سمینار جامعه شناسی، جلد اوّل، انتشارات سازمان سمت، چاپ اول، تهران.
قائد رحمتی، صفر و همکاران (1389): «تحلیلی بر درجه توسعهیافتگی شهرستانهای استان سیستان و بلوچستان»، نشریه آمایش محیط، دوره 3، شماره 9، ملایر، صص 113-97.
مرصوصی (1383): «توسعه یافتگی و عدالت اجتماعی شهر تهران»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، دوره 4، شماره 14، تهران، صص 32-19.
مرکز آمار ایران، (1390): نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
مصلی نژاد، غلامعباس (1384): دولت و توسعه اقتصادی ایران، نشر قومس، چاپ اول، تهران.
معاونت برنامهریزی و توسعه شهری، اداره کل برنامه و بودجه (1391): بودجه مصوب سال 1391 شهرداری تهران، انتشارات پیامرسا وابسته به شهرداری تهران.
منتظری، رسول و عباس ملازداده (1391): «تنوع و پایداری درآمدی در اقتصاد شهری با تأکید بر مشارکتهای شهروندی»، نشریه اقتصاد شهر، بخش ویژه، شماره 15، تهران، صص 54- 44.
منفردیان سروستانی، محسن (1386): «رتبه بندی مناطق مختلفشهری شهر شیراز از لحاظ درجه توسعه یافتگی»، پایاننامه کارشناسی ارشد اقتصاد رشته توسعه و برنامهریزی، دانشگاه اصفهان.
مولایی، محمد (1368): «مقایسه درجه توسعه یافتگی بخش خدمات و رفاه اجتماعی استانهای ایران طی سالهای 1373و 1383»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، دوره 6، شماره 24، تهران، صص 258- 241.
هاروی، دیوید (1379): «عدالت اجتماعی و شهر، ترجمه فرخ حسامیان و همکاران، انتشارات شرکت پردازش و برنامهریزی شهری، چاپ دوم، تهران.
Chakrabarty, B. K (1998):Urban Management and Optimizing Urban Development Models, Habitat International, 4, pp: 503- 522.
Davies, B. (1968): Social Needs and Resources in Local Services: A Study of Variations in Provision of Social Services between Local Authority Areas, Social Policy & Administration, 4, pp: 284- 295.
Hadder, R. (2000): Development Geography. Routledge puplication, London & New York.
Shorrocks, A. and W. Guanghua, (2004): Spatial Decomposition of Inequality, World Institute for Development Economics”,United Nation University,1, pp: 1- 2
United Nation (2006): social justice in an open world, The Role of the united nations, United Nations publication, New York.
_||_
