سنجش آثار تنوع‌ فعالیت‌های اقتصادی بر سطح رفاه جامعه روستایی (مورد: بخش مرکزی شهرستان کرمان)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مریم شمسی ¹ (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهد ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
محمدامین خراسانی ² (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
سید حسن مطیعی لنگرودی ³ (استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 02 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1440 تاريخ التأكيد : 19 الجمعة , صفر, 1441 تاريخ الإصدار : 27 الإثنين , شعبان, 1441

الکلمات المفتاحية: رفاه, خانوارهای روستایی, فعالیت‌های اقتصادی, شهرستان کرمان,

ملخص المقالة :

        روستاها عمدتا دارای اقتصاد تک‌محصولی هستند که این امر سبب عقب‌ماندگی از توسعه و پیشرفت می‌شود. لذا باید به دنبال روش‌هایی بود که بتوان اقتصاد روستاها را با ایجاد تنوع‌بخشی در فعالیت‌های اقتصادی خانوارهای روستایی پویا و توانمند کرد. روستاهای کشور به علت اتکای شدید بر کشاورزی و درآمدهای حاصل از آن و نداشتن منابع اشتغالی و درآمدی غیر از کشاورزی، دارای اقتصاد ضعیف و آسیب­پذیری هستند. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی-تحلیلی به بررسی اثرات تنوع‌ فعالیت‌های اقتصادی بر رفاه زیستی خانوارهای روستایی در بخش مرکزی شهرستان کرمان پرداخته است. جامعه آماری پژوهش، 8956 خانوار روستایی ساکن در 11روستای بخش مرکزی شهرستان کرمان بودند که به صورت نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده و مورد سنجش واقع شدند. از این تعداد، 384 خانوار از طریق نمونه‌گیری کوکران انتخاب شدند که جهت اطمینان از صحت داده­ها به 412 خانوار رسید. داده‌های جمع‌آوری شده نیز از طریق نرم‌افزار SPSS  و از طریق آزمون T تک نمونه، رگرسیون و T مستقل مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که همبستگی بالایی بین تنوع­ اقتصادی و رفاه زیستی وجود دارد و خانوارهای دارای تنوع در فعالیت‌های اقتصادی سطح بالاتری از رفاه زیستی را نسبت به خانوارهای فاقد تنوع تجربه می‌کنند. همچنین براساس آزمون T تک نمونه‌ای، میانگین ابعاد تنوع اقتصادی (تعدد فعالیت‌های اقتصادی، امنیت و رضایت شغلی و درآمدی، زمینه سرمایه‌گذاری) در روستاهای مورد مطالعه در سطح ضعیف  بوده و میانگین ابعاد رفاه در مورد متغیرهای(اشتغال و درآمد، فراغت، مشارکت، آموزش‌وپرورش، بهداشت و توان اقتصادی) در سطح نسبتاً نامطلوب و متغیرهای(سلامت، مسکن، دسترسی و رضایت از زندگی) در سطح مطلوب بوده است.

المصادر:

1. Abdshahi, A (2006) Investigating the Factors Affecting the Acceptance of Technology and Off Farm Work by Farmers, Master's Degree, Agricultural Economics, Shiraz University.


2. Asayesh, H & Ghanbari, N (2006), Introduction to Iranian Rural Economics, Islamic Azad University Kermanshah Branch Press.


3. Ashley, C. and Maxwell, S. (2001). Rethinking Rural Development, Development Policy Review, Volume 19, Issue 4, PP. 395–425.


4. Azizi, P. Lotfi, H & Pishro, H (2009), Information and communication technology and its impact on rural economy of Iran, Amayeh Journal, Vol 2, No. 6, pp 34-64.


5. Babatunde and Qaim, (2010) R.O. Babatunde, M. Qaim, Impact of off-farm income on food security and nutrition in Nigeria, Food Policy, 35 (4) (2010), pp. 303-311.


6. Bezu S. Bezu, C.B. Barrett, S.T. Holden, 2012, Does the nonfarm economy offer pathways for upward mobility? Evidence from a panel data study in Ethiopia, World Dev., 40 (8) (2012), pp. 1634-1646


7. Block and Webb, 2001, S. Block, P. Webb, The dynamics of livelihood diversification in post-famine Ethiopia, Food Policy, 26 (4) (2001), pp. 333-350


8. Byrd, E.T., Bosley, H. E., & Dronberger, M. G. (2009). Comparisons of stakeholder perceptions of tourism impacts in rural Eastern North Carolina. Tourism Management, 30(5), 693-703.


9. Cheraghi, M. Mohammadi Yeganeh, B. Mousavi Zare, S (2018) Investigating the role of non-agricultural activities in food security of rural households: Dastan Fazl Neyshabur, Quarterly Journal of Rural Development Strategies, Vol. 5, No. 1, pp 66-51.


10. Climatology Research Institute (2017) Disclosure, Evaluation of the Impacts and Perspectives of Climate Change in Iran during the 21st Century, Meteorological Organization of Iran.


11. Davis, J.)2006( .Rural Non-farm Livelihoods in Transition Economies: Emerging Issues and Policies, Electronic Journal of Agricultural and Development Economics (eJADE), Agricultural and Development Economics Division (ESA) FAO, Vol. 3, No. 2.


12. Eftekhari, A.R & Moosavi, S.M & Poortaheri, M & Farajzade, M (2014) Analysis of the role of livelihood diversity to rural household resilience in drought condition: case study of the drought exposed areas of Isfahan province, Journal of Rural Research, Article 8, Volume 5, Issue 3, Autumn 2014, Page 639-662.


13. Einali, J (2014), Evaluation of the role of tourism in second homes in diversification into rural economy (Case study: Vali-e-Asar Hesar district in Awaj County), Journal of Rural Planning and Research, Vol. 3, No. 5, pp. 97-107.


14. Ellis, F., 2000. Rural Livelihoods and Diversity in Developing Countries. Oxford university press.


15. Farahmand, Shokoufeh and Mina Abootalebi (2012), the Impact of Diversity and Economic Specialization on Provincial Employment Growth in Iran, Economic Research, Vol 47, No 3, pp. 45-63.


16. Fathihnia, E (2014) The Effect of Rural-Urban Connections on the Rural Economy Diversification with Emphasis on Wooden Industries Case Study: Jokar District, Malayer County, Hamedan Province, Master's Degree in Geography and Rural Planning, University of Tehran, Guidance By: Dr. Mohammad Reza Rezvani. 


17. Ghasemi, M & Javan, J (2014), Explaining the Relationship between Economic Activities and Sustainable Rural Development (Case Study: Mashhad County), Journal of Rural Research, Vol 5, No 2, pp 237-262.


18. Haggblade, S., Hazell, P. and Reardon, T.(2010). The Rural Non-farm Economy: Prospects for Growth and Poverty Reduction. World Development, 38 (10): 1429–1441.


19. Heidari Sarban, V (2014), Measuring and prioritizing rural areas in terms of social welfare levels (Case study: Parsabad County), Journal of Spatial Planning (Geography), Vol 4, No 3, pp. 61 -76.


20. Hoang et al., 2014, T.X. Hoang, C.S. Pham, M.A. UlubaşoğluNon-farm activity, household expenditure, and poverty reduction in rural Vietnam: 2002–2008, World Dev., 64 (2014), pp. 554-568.


21. Jahangiri, A (2017) Investigating the Impact of Economic Diversity on Sustainable Economic Development in Villages, Looking at the Central District of Shahin Shahr and Meyma, Journal of Spatial Locational Studies, Vol. 2, No. 5, pp. 103-88.


22. Javan, J. Alavizadeh, S and Kermani, M (2011), the Role of Various Economic Activities in Sustainable Rural Development Case Study: Semirom County, Journal of the Iranian Geographic Society, New Year, Year 9, Issue 29, Pages 17-43.


23. Karimzadeh, H. Valaei, M & Manafi Azar, R (2014), the Role of Variation of Activities in the Sustainability of Rural Economy. Case Study: Marhemat Abad Miani, Miandoab County, Journal of Space Geography, Vol 6, No 20, 129-144.


24. Kola, E., Laçi, S., & Laçi, E. (2012). Economic diversification of rural areas in Albania- The case of Kallmet Commune. 3th International Scientific Symposium, Belgrad, November 15-17,575-581.


25. Liu, D. Golding, G. Gong, Farmers' coping response to the low flows in the lower Yellow River: a case study of temporal dimensions of vulnerability, Glob. Environ. Change, 18 (4) (2008), pp. 543-553.


26. Mahdavi, M (2008), an Introduction to Rural Geography of Iran, Samt Publication.


27. Midmore. P., Whittaker. J. (2000). "Survey economics for sustainable rural systems", Ecological Economics 35, pp 173–189.


28. Musakhani, G (1999), Analysis of Social Welfare in Iran and its Effectiveness from Income Inequality, Master's Thesis, Department of Economics, Shiraz University.


29. Naseri, A & Basakha, M & Hassanzadeh, M & Masaeli, A (2009), Investigating the Impact of Different Government Expenditures on Non-Agricultural Employment and Poverty in Rural Areas of Iran, Economic Research, Vol 9, No 4, pp 41-64.  


30. Olale,  E & Henson, H (2013) The impact of income diversification among fishing communities in Western Kenya, Food Policy, Vol 43, pp 90-99.


31. Page, M., & Beshiri, R. (2003). Rural economic diversification- A community and regional approach. Rural and Small-Town Canada Analysis Bulletin, 4(7), 1-7.


32. Ranjan, S., 2006. Occupational diversification and access to rural employment: revisiting the non-farm employment Debate. Labor and Development 11–12, 102–131.


33. Reardon et al., 2000, T. Reardon, J.E. Taylor, K. Stamoulis, P. Lanjouw, A. Balisacan Effects of non-farm employment on rural income inequality in developing countries: an investment perspective J. Agric. Econ., 51 (2) (2000), pp. 266-288.


34. Sadeghi Cham Changi, S. Sahdi, A & Sidayi, S (2016), Impact of Economic Variability on Rural Sustainability (Case Study: Rural Areas of Shahrekord), Journal of Rural Planning and Research, Vol. 5, No. 3, pp 25-37.


35. Taherkhani, M (2000), Industrialization of villages, Ministry of Jihad-e-Sazandegi Press, First edition, Tehran.


36. Tayebnia, S & Baradaran S (2014), An Investigation of the Factors Affecting the Differentiation of Economic Activities in the Maritime Villages of Marivan, Kurdistan Law Enforcement Quarterly, Vol 5, No. 19, pp. 41-66.


37. Winters, P., Davis, B., & Carletto, G. (2009). Assets, Activities and Rural Income Generation: Evidence from a Multicountry Analysis, Volume 37, Issue 9, PP. 1435–1452.


38. World Bank (2003) Rural Financial ServicesImplementing The Bank’s Strategy To Reach The Rural Poor, Agriculture & Rural Development Department.


39. World Bank.(2007). Rural Non-Farm Economy, Retrieved from: http://go.worldbank.org/19NI77.


40. Yasoori, M & Javan, F (2015), Analysis of the Rural Diversification Restrictions Case Study: Eshkevar Oliya, Rural Spatial and Rural Development Quarterly, Vol 4, No 3, pp. 19-37.


41. Yasoori, M (2007), Introduction to rural economy with emphasis on agriculture sector, Astan Quds Razavi Publication, Mashhad.


42. Zamora, O. M. (2011). Development instruments for the cross-border cooperation in Ukraine. Poland, Warsawa: Warsaw University of Life Sciences Press.


43. Zhu, N., & Liu, X. (2008). The impact of remittances on rural poverty and inequality in China". Policy Research Working Paper No 4637, the World Bank East Asia and Pacific Region Poverty Reduction and Economic Management Department.