ارزیابی نابرابری توسعه منظومه‌های روستایی لارستان با بهره‌گیری از تکنیک تحلیل چندمتغیره الکتره در چارچوب تئوری زیست‌منطقه‌گرایی

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

احمدعلی خرم‌بخت ¹

1 - استادیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران

تاريخ الإرسال : 12 الإثنين , ذو القعدة, 1437 تاريخ التأكيد : 23 الخميس , رجب, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1438

الکلمات المفتاحية: لارستان, نابرابری, منظومه روستایی, زیست‌منطقه, الکتره,

ملخص المقالة :

    طی چند دهه اخیر، نظام برنامه­ریزی توسعه روستایی از روندی پایدار و منسجم برخوردار نبوده، و فقدان رویکرد سیستمی و جامع و عدم توجه هم­زمان به عوامل تأثیرگذار طبیعی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی موجب شکل­گیری نظام فضایی نامتعادل در عرصه­های روستایی شده است. به این ترتیب، بروز نابرابری موجب ضعف کانون­های روستایی و تسریع روند نابودی این سکونتگاه­ها شده است. این نابرابری­ها و تفاوت­های منطقه­ای برنامه­ریزان را بر آن داشته که فنون و روش­هایی را ابداع کنند تا از طریق تعیین درجه توسعه­یافتگی و رتبه­بندی مناطق بتوانند به شناخت و تحلیل علل یا عوامل نابرابری­های منطقه­ای دست یابند. در تحقیق حاضر به بررسی وضعیت توزیع فضایی شاخص­های توسعه روستایی در شهرستان لارستان پرداخته شده است. هدف از تحقیق آن بوده که نابرابری توسعه منظومه­های روستایی این شهرستان مورد ارزیابی قرار گیرد. روش بررسی توصیفی- تحلیلی از نوع تحلیل کمّی، و شیوه گردآوری داده­ها عبارت است از استفاده از منابع مکتوب، نقشه­های معتبر، منابع اینترنتی و سازمان­های مرتبط. برای تحلیل کمّی داده­ها در راستای هدف تحقیق، از مدل تصمیم­گیری چند متغیره الکتره به منظور رده­بندی منظومه­های روستایی استفاده گردید. ضمن پیاده­سازی الگوی الکتره، از مدل AHP برای وزن­دهی به معیارها در محیط نرم­افزار Expert Choice بهره­گیری شد. چارچوب تئوریک تحقیق حاضر بر محور نظریه زیست­منطقه­گرایی قرار داشته و تمامی مراحل تحقیق اعم از منطقه­بندی، تعیین معیارها، وزن­دهی به معیارها، تنظیم جداول، و تفسیر نتایج و ارائه پیشنهادها بر مبنای نظریه مزبور انجام گرفته است. نتیجه نهایی کاربرد الگوی الکتره نشانگر این واقعیت است که منظومه­های روستایی جویم و صحرای­باغ با شاخص نهایی 5 در رتبه اول، و منظومه روستایی علی­آباد با شاخص نهایی 6-  در رتبه ششم قرار می­گیرد.

المصادر:

1. Amooshahi, S.; Nejadkorki, F.; Poorebrahim, Sh. (2015) : study  of Outranking methods of PROMETHEE and ELECTRE in Environmental decision-making of petroleum and petrochemical industries, Journal of Humans and Environment, No. 33, summer2015, pp. 17-35. (in persian)    


2. Anton, N. (2006) : Cardoo and Faletts Dependency and Development in Latin America; A Bolivian Perspective, Norderstedt: Auflage.


3. Bahatia, V.K.; Rai, S.C. (2004) : Evaluation of Socio-economic Development in Small Area, Indian Society of Agricultural Statistics, New Delhi.


4. Bartol, B.; Onida, M.; Imhof, R.; Chomienne, J.P. (2010) : Sustainable Rural Development and Innovation; Summary, Integrated Assessment of Europe’s mountain areas, EEA report, 2010.


5. Bayat, M. (2009) : A Cluster Analysis of the Development Evaluation of the villages of Kavar District in Shiraz Township, Journal of Geography & Environmental planning, No.33, spring 2009, pp. 113-131. (in persian)


6. Booth, K. (2012) : Environmental Pragmatism and Bioregionalism; Contemporary Pragmatism, A Philosophy Journal, Vol. 9, No. 1, pp.67-84.


7. Clark, J. (1998) : Principles of Population Geography, Translated by Masoud Mahdavi, Ghomes Publication, Tehran. (in persian)  


8. Cziraky,D.; Sambt, J.; Rovan, J.; Puljiz, J. (2006) : Regional Development Assessment: A Structural Equation Approach, European Journal of Operational Research, 174(1), January 2006, pp.427-442.


9. Daniela, A. (2015) : Theoretical Approaches of Endogenous Regional Development, Institute of National Economy, Online at http://mpra.ub.uni-muenchen.de/64679/ MPRA, Paper No. 64679, posted 31. May 2015, pp.1-13.


10. Hewko, J.N. (2001) : Spatial Equity in the Urban Environment: Assessing Neighborhoods Accessibility to Public Amenities, University of Alberta, Canada.


11. Jacob, F. (2015) : On the Correlation of Center and Periphery, Global Humanities; Studies in Histories Cultures, and Societies, 01/2015, Neofelis Verlag GmbH, Berlin.


12. Kardavani, P.; Karami,Z. (1977) : Study of Rural Economy Issues of East Desert Region of Kashan; Villages of Abozeyd'abad System, Iranian Desert Research Center Publication, Tehran. (in persian)


13. Latifi, Gh. (2009) : Theories of Development, Journal of Social Science Books of the Month, No. 20, pp. 74-85. (in persian)


14. Mahdavi, M.; Taherkhani, M. (2011): Applications of Statistics in Geography, Ghomes Publication, Tehran. (in persian)    


15. Matunhu, J. (2011) : A Critique of Modernization and Dependency Theories in Africa: Critical Assessment, African Journal of History and Culture Vol. 3, June2011, pp.65-72.


16. Mokhtari Hashi, H. (2006) : Analysis of the Role of Government Decisions In Land Development with Emphasis on Economic, Social and Cultural Development Plans of Islamic Republic of Iran, MA Thesis in Political Geography, The Supervision of Dr. Zahra Ahmadipour, Department of Geography, Tarbiat Modarres University. (in persian)


17. Molnar, T. (2007) : Factors Influencing Development Level of Settlements in South Transdanubia, Journal of Central European Agriculture, Vol. 8, No. 3, pp. 277-284.


18. Motawef, SH. (1997) : A glance to Bioregionalism and its Possible Application in Regional Planning of Iran, Journal of Planning and Budget, Vol. 2, No. 15, pp. 47-58. (in persian)    


19. Onnabestani, A.; Khosrobeigi, R.; Taghiloo, A.; Shamsoddini, R. (2011) : Ranking of Rural Development Sustainability by using MCDM contingency planning Technique, Research Journal of Human Geography, Vol. 3, No. 2, Spring2011, pp. 107-126. (in persian)


20. Patil, B.D. (2013) : Regional Disparities in Levels of Agricultural Development in Dhule and Nandurbar Districts; India, Research Journal of Agriculture and Forestry Sciences, Vol. 1(5), June 2013, pp. 9-12.


21. Salmani, M.; Badri, S.; Ghassabi, M.; Ashoornejad, Gh. (2013) : Classification of Rural Settlements in order to Development of Desert Tourism  by Using ELECTERE III Method; Case Study of Khoor & Biabanak, Journal of Geography and Environmental Sustainability, No. 6, pp. 1-22. (in persian)


22. Sarrafi, M. (1998) : Principles of Regional Development Planning, PBO Press, Tehran. (in persian)


23. Shakoor, A. (2015) : Comparative application of multi-criteria decision- making methods in determining availing levels; Case study: districts of Kamyaran County, Journal of Rural Researches, Vol. 6, No. 3, Autumn 2015, pp. 679-698. (in persian)


24. Shakoor, A.; Shamsoddini, A. (2012) : The Impact of Urban Centers in Balance and Development of Rural Areas; Case Study: Masiri and Villages Around, Journal of Geographical Landscape(Human Studies), Vol. 7, No. 21, pp. 63-77. (in persian)


25. Shakoor, A.; Shamsoddini, A.; Zāre, A.; Karimi, F. (2013) : Quantitative Analysis of Rural Development in Marvdasht using Morris model and Coefficient of Variation, Journal of Research and Rural Planning, No. 4, winter1392, pp. 49-75. (in persian)   


26. Shareia, B. (2015) : Theories of Development, International Journal of Language and Linguistics, Vol. 2, No. 1, March 2015, pp.78-90.


27. Shayan, H. (2006) : Classification System of Rural Servicing in Mashhad Township, Journal of Geographical Research, No. 58, Winter 2006, pp. 33-45. (in persian)  


28. Simon,W. (2011) : Centre-Periphery Relationship in the Understanding of Development of Internal Colonies, International Journal of Economic Development Research and Investment, Vol. 2, No. 1; April 2011, pp.147-156.


29. Swiadek, A. (2013) : Endogenous or Exogenous Innovation Development in Industry on Regional Level, Financial Internet Quarterly, 2013, Vol. 9, No. 4, pp.70-85.


30. Taghvaei, M.; Shah Abadi. A.; Baghbanro, A. (2003) : Assess the Degree of Development of Rural Areas in Yazd Province with an Emphasis on Demographic Index, Journal of Yazd Cultural, Vol. 5, No. 16, pp. 86-99. (in persian)


31. Veleva, V. (2001) : Indicators of Sustainable Production, Journal of Cleaner Production, Vol. 9, PP. 447-452


32. Yamani,M. and A.Arabameri (2015) : Comparison and Evaluation of Three Methods of Multi Attribute Decision Making Methods in Choosing the Best Plant Species for Environmental Management (Case study: Chah Jam Erg), Natural Environment Change, Vol. 1, No.1, Summer & Autumn 2015, pp. 49-62.


33. Zarei, Y.; Mahdavi, M.; Estelaji, A.; Sarvar, R. (2016) : Analysis and Categorization of Development Levels in Rural Areas of Dashti County of Iran with Emphasis on Fuzzy Approach, Journal of Village and Development, Vol. 19, No. 1, Spring 2016, pp.95-114. (in persian)


34. Zarrabi, A.; Abolhasani, F.; Izadi, M. (2011) : Determine the Level of Development and Spatial Planning Priorities of Rural Districts of Isfahan Province, Journal of Geographical Researches, Vol. 26, No. 2, Summer2011, pp. 1-18. (in persian)


35. Ziari, K. (2011) : Schools, Theories, Plan Models and Regional Planning, Tehran University Press. (in persian)