تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه‌یافتگی محلات شهری از منظر عدالت فضایی (نمونه موردی: مقایسه تطبیقی محله ارم و ابیوردی- شهر شیراز)

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

علی اکبر جیدری ¹ , مریم دیزیجانی ²

1 - دکتری معماری، عضو هیئت علمی دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
2 - کارشناسی ارشد معماری، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

تاريخ الإرسال : 06 الإثنين , ربيع الأول, 1438 تاريخ التأكيد : 18 الأحد , جمادى الأولى, 1439 تاريخ الإصدار : 05 السبت , شعبان, 1439

الکلمات المفتاحية: شیراز, عدالت فضایی, محله ابیوردی, توسعه نامتوازن, محله ارم,

ملخص المقالة :

امروزه ایجاد عدالت فضایی در محلات به یکی از بزرگ­ترین چالش­های مدیران و برنامه­ریزان شهری تبدیل شده است. در حالی­که پیشرفت نامتوازن محلات در شهر، یکی از موضوعات است که سبب توسعه ناهمگون محلات می­شود. پژوهش حاضر با انتخاب دو محله در شهر شیراز با موقعیت مکانی و امکان برخورداری از خدمات شهری در شرایط تقریباً مساوی، مجموعه عواملی که منجر به توسعه نامتوازن آنها شده است را مورد ارزیابی قرار می­دهد. در گام نخست، این دو محله از نظر شعاع دسترسی به امکانات شهری مورد ارزیابی قرار گرفتند. سپس با استفاده از روش کیفی شامل انجام مصاحبه با جامعه آماری 179 نفره که متشکل از ساکنین هر محله، مدیران و کارشناسان مرتبط با امور شهری، متخصصین در امور املاک و مردم ساکن در سایر محلات شهر، به استخراج مجموعه عوامل عدم رشد مساوی در این دو محله پرداخته شد. در ادامه با استفاده از آزمون تحلیل عاملی، به وزن دهی داده­­های تحقیق پرداخته و در نهایت از میان مجموعه عوامل مربوط به حوزه­های کالبدی، اجتماعی و اقتصادی، مهم­ترین عوامل توسعه و یا عدم آن، در دو محله استخراج گردید. نتایج نشان داد که محله ابیوردی، علیرغم همجواری با محله ارم، از منظر توسعه فضایی از سطح پایین­تری برخوردار است. از جمله علل توسعه یافتگی محله ارم نسبت به محله ابیوردی در بعد کالبدی می­توان به وجود قطعات بزرگ زمین، وجود فضای سبز مناسب و سیمای بصری زیبای این محله اشاره نمود. در بعد اجتماعی نیز افزایش نسبی امنیت در محله ارم، وجود عناصر هویت بخش در این محله از جمله عوامل توسعه یافتگی تبیین شده­اند. در زمینه اقتصادی نیز، تمایل سازندگان به سرمایه گذاری به دلیل استقبال مردم و توجیه­پذیر بودن آن، سبب پایدارتر شدن این محله شده است. با این حال چنین به نظر می­رسد که توجه توامان به سه شاخص کالبدی، اجتماعی و اقتصادی در سطح محلات، می­تواند زمینه رشد متوازن و برقراری عدالت فضایی را در سطح محلات شهری فراهم آورد

المصادر:

1.      Ahmadi A.M. (2006):  Industrial Development and Regional Inequalities in Lorestan Province, Management and Planning Organization of Lorestan Province (In Persian).
2.      Athari, K.(2003): Justice in space. Journal of Haft Shahr, (Vol.9,10). Pp.2-32 (In Persian)..
3.      Behravan, H. (2008): Urban culture and justice planning in 12 areas of Mashhad. Proceedings and Conferences of Urban Planning and Management, pp.1-28 (In Persian).
4.      Dadashpour, H. & Rostami,F. (2012): Investigate and analysis of the distribution of urban public services from the perspective of spatial justice (case study: yasouj city). Journal of Geography and Regional Development, (Vol.16), pp.171-198 (In Persian).
5.      Harvey, D. (2000):"Spaces of Hope", Edinburgh University Press, Edinburgh.
6.      Hataminejad, H. Farhoodi, R. & Mohamadpour, M. (2009): Analysis of Social Inequality in Utilization of Urban Services: Case Study: Esfarayen. Human Geographic Research, (Vol.65), Tehran University (In Persian).
7.      JomehPour, M. (2007): Introduction to Rural Development Planning: Views and Methods, Semat Publication, Tehran (In Persian).
8.      Liu.c.xu.m, Chen.s.an.jm and Yan.pl,(2007) "Assessing the impact of urbanization on regional net primary productivity in Jiangyin County, China". Journal of Environmental Management 85 ,597– 606,, www .elsevier .com /locate/jenvman .
9.      Mohamadi, K. (2010): Evaluation and zoning of land parity for physical development of Karaj city and surrounding lands based on natural factors and hierarchical analysis process method. Journal of Natural Geography. Pp.59-74 (In Persian).
10.  Mansourfar, K. (2009): Statistical Approaches, edition(9). Tehran Publication(In Persian).
11.  Nam,Ng Yun Yu, Xi,, Cho (2007). Spatial and temporal dynamics of urban sprawl along two urban – rural transects: A case study of Guangzhou, China, , Available online at www.sciencedirect.com.
12.  Pourfathi, J. & AsheriEmam, A. (2011): Analysis of Spatial Inequality Rural Settlements in Ahar city. Geographic space Journal, (Vol.10), pp:95-116 (In Persian).
13.  Qadeer, M.A., (2004) "Urbanization by implosion". Guest Editoial/Habitate International, PP.1-12
14.  Rawls, John. (1971) "A Theory of Justice", Cambridge, Massachusetts.
15.  Rawls, J.(2007): Justice, fairness and decision-making.
16.  Sharifi, AN. (2007): Social Justice and the City: An Analysis of Regional Inequalities in Ahvaz City. PHd Thises, Tehran university (In Persian).
17.  Sohel Rana. M.D., "Status of water use sanitation and hygienic condition of urban slums: A study on Rupsha Ferighat slum, Khulna", Desalination 246,322-328 ,(2009), www .science direct.com
18.  Soja, E. (2008). The city and justice spatial. The conference spatial justice, Paris, Nanterra.
19.  TsouKo-Wan , Hung Yu-Ting ; Chang Yao-Lin ,(2005). “An accessibility- based integrated measure of relative spatial equity in urban public Facilities”. Department of Urban Planning, National Cheng Kung University, Taiwan , 22( 6), 424-435.
20.  Van der Wusten, H .and Musterd, S. (1998) Welfare State Effects on Inequality and segregation. In: S. Musterd & W. Ostendorf in Western cities, London: Routledge, pp:238-248
21.  Varesi, H.R. Rahmati, GH. & Bastanifar, I.(2008): Investigating the effects of urban services distribution on spatial imbalance of population, case study: Isfahan. Journal of Geography and Development, pp.91-106 (In Persian).

_||_