تعیین مناسب‌ترین شاخص برای خشکسالی‌های مناطق بارشیِ ایران

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

علی وخشوری ¹ (دانشجوی دکتری جغرافیا و اقلیم‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
زین العابدین جعفرپور ² (استادیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران)
پرویز کردوانی ³ (استاد گروه جغرافیا، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 02 الأربعاء , شعبان, 1436 تاريخ التأكيد : 24 الإثنين , صفر, 1439 تاريخ الإصدار : 04 الجمعة , ربيع الثاني, 1439

الکلمات المفتاحية: ایران, خشکسالی اقلیمی, مناطق بارشی, ضریب همبستگی اسپیرمن,

ملخص المقالة :

خشکسالی­ها از جمله مهم­ترین بلایای طبیعی هستند که به سه شکل اقلیمی، هیدرولوژی و کشاورزی دیده می­شوند. با توجه به واقع شدن کشور ایران در قلمرو آب و هواهای خشک جهان و در نتیجه حساسیت زیاد کشور به این مسئله، ضرورت مطالعه و بررسی پیرامون مسائل مربوط به خشکسالی مهم­تر و بیشتر جلوه می­نماید. در همین راستا تحقیق حاضر خشکسالی اقلیمی را مد نظر قرار داده و کاربرد شاخص­های معتبر خشکسالی را بر روی مناطق مختلف کشور ارزیابی نموده است. بدین منظور کل پهنه ایران را به صورت مناطق شش گانه بارشی در نظر گرفته و از بین تمامی ایستگاه­های موجود که دارای آمار هواشناسی کامل­تر و معتبرتری نسبت به بقیه ایستگاه­ها بودند، انتخاب شدند. سپس از بین شاخص­های خشکسالی اقلیمی شش شاخص RAI,SIAP,PNPI,DI,Z و SPI را برگزیده و خشکسالی هر کدام از مناطق مختلف بارشی به وسیله این شاخص­ها تعیین گردید و نتایج را با ضریب همبستگی اسپیرمن بین بارندگی و رتبه شاخص­ها با یکدیگر مقایسه نموده و مشخص شد که کدام شاخص برای چه منطقه بارشی بهتر عمل می­کند؛ نهایتاً معلوم گردید که شاخص DI با دارا بودن بالاترین ضریب همبستگی اسپیرمن مناسب­ترین شاخص برای کل پهنه جغرافیایی ایران است.

المصادر:

1. Alijani, B. (2000): Iran's climate, Payame Noor University Press, Tehran, Iran.(In Persian)


2. Alizadeh, A. (2010): Principles of Applied Hydrology, Imam Reza University Press, Tehran,Iran.(In Persian)


3. Azar, A. (2003): Statistics and its Application in Management, Volume 1,Samt Publication, Tehran, Iran.(In Persian)


4. Azizi, G. (1996): Blocking and its Effects on Iranian Precipitation, Ph.D's Thesis  in Natural Geography, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University.(In Persian)


5. Bauer, I.H. and E. Farland, (2000):Temperature and Precipitation Variations in Norway during 1990-1994 and their links to atmospheric circulation. International Journal of Climatology, 20, pp: 1693-1708


6. Farajzadeh,M. Movahed Danesh,A.A. Ghaemi,H. (1995): "Drought in Iran", Journal of Agricultural Science, No. 1 & 2, Tabriz, Pages 31-51.(In Persian)


7. Farajzadeh, M. (1995): Drought Statistic Survey in Iran, Ph.D's Thesis  in Natural Geography, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University.(In Persian)


8. Farajzadeh, M. (2005): A Drought from Concept to Strategy, Geographical Organization Publications of the Ministry of Defense and Armed Forces Support, Tehran,Iran.(In Persian)


9. Ghayour, H.A. Masoudian,A. (Summer 1997): "The magnitude, extent and frequency of droughts in Iran", Journal of Geographical Research, No. 45, Mashhad, pp. 25-39.(In Persian)


10. Ghayour, H.A. Khosravi,M. (2001): " The Impact of Enso on the Anomalies of Summer and Autumn Rainfall in the South East of Iran", Journal of Geographical Research, No. 62, Mashhad, pp. 141-174.(In Persian)


11. Gibbs, W. and V. Maher, (1967):Rainfall deficiency and drought indicators. Bulletin Bur meteorology Asustralia, 48, pp: 117-129


12. Hejazizadeh, Z. (1993): Investigating the fluctuations high pressure subtropical in the change of the Iranian season, Ph.D's Thesis  in Natural Geography, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University.(In Persian)


13. Hejazizadeh, Z. Javizadeh,S. (2010): Introduction to Drought and its Indices, Samt Publication, Tehran, Iran.(In Persian)


14. Kamali, G.A. Khazanedari,L. (spring and summer 2002): "Recent Mashhad Drought Analysis Using Some Drought Indicators", Journal of Nivar No. 44 & 45, Tehran, pp. 79-93.(In Persian)


15. Kardavani, P.(2001): The Drought and contrasting styles with that in iran, Tehran University Press, Tehran,Iran.(In Persian)


16. 16.Khoshakhlagh, F. (1998): Investigating Iran's Common Droughts Using Synoptic Analysis, Ph.D's Thesis  in Natural Geography, Faculty of Humanities and Social Sciences, Tabriz University.(In Persian)


17. .Lamb,P, (1982):Persistence of sub saharan drought climatology. Nature, 299, pp: 46-47


18. 18.Miller, G.T, (1991):Environmental Sciences, Wordworth, Pub. Belmont, California. Monitoring the vernal advancements and retrogradation. (greenwave effect) of nature vegetation, (1973), pp: 371. NASA/GSFC Final Report.


19. Modarespour, A. (1994): Iran's climate anomalies and the phenomenon of ENSO, Master's thesis of natural geography, North Tehran Branch, Islamic Azad University.(In Persian)


20. Movahed Danesh, A.A. (1994): Surface Water Hydrology of Iran, Samt Publication, Tehran, Iran.(In Persian)


21. Nazemsadat, M.J (summer 1998): "Investigation of the influence of surface temperature of Persian Gulf on the rainfall of southern Iran", Journal of Nivar No. 38, Tehran, pp. 33-46.(In Persian)


22. Pirmoradian, N. Shamsnia, A. Shahrokhia Nia, M.A. (Winter 2008): "Monitoring and analysis of spatial distribution of drought severity in 2000-2001 in Fars province using SPI rainfall indexes in GIS ", Journal Water Engineering, First Year, Pages 70-61.(In Persian)


23. Rahnamaei, M.T. (2010): Spatial Potentials of Iran, Danaei Tavani Publishing, Tehran, Iran.(In Persian)


24. Smith, K, (1994):Precipitation over Scotland, 1757-1992: some aspect of temporal variability. International Journal of Climatology, 14, pp: 543-556


25. Turkes, M, (1995):Spatial and temporal analysis of annual rainfall variations in Turkey. International Journal of Climatology, 16, pp: 1056-1057.