بررسی و تحلیل اثرات زیست محیطی گسترش پراکنده شهری نمونه موردی: شهر هادیشهر
الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
میرستار صدرموسوی
1
(استاد گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران)
حسین کریم زاده
2
(استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران)
رحیمه صبوری
3
(کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران)
فاطمه زادولی
4
(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران)
الکلمات المفتاحية: محیط زیست, تغییر کاربری اراضی, گسترش پراکنده, شهر هادیشهر,
ملخص المقالة :
در دهههای اخیر شهرها به شکلی بیبرنامهای رشد کردهاند و محدودههای شهری در مدت کوتاهی به چندین برابر وسعت اولیه خود رسیده و یا توسعه آنها در قطعاتی مجزا، بدون برنامه ریزی، جسته و گریخته بوده است، این معضل به الگوی گسترش یا پراکنش افقی شهری(Sprawl) معروف گردیده و به موازات این الگوی گسترش شهری، اراضی کشاورزی پیرامون با تغییر کاربری مواجه شدهاند. شهر هادیشهر که یکی از شهر های استان آذربایجان شرقی و در بخش مرکزی شهرستان جلفا واقع شده، هم مانند سایر شهرها در طول دهههای اخیر رشدی نامتوازن و به شکلی پراکنده داشته است، بطوریکه این رشد منجر به آثار زیست محیطی مخربی مانند از بین رفتن اراضی کشاورزی مرغوب شده است. هدف از این پژوهش در وهلهی اول شناخت الگوی توسعه و گسترش فیزیکی شهر هادیشهر بوده و در وهلهی دوم تبیین پیامدهای زیست محیطی گسترش فیزیکی این شهر میباشد. بدین منظور با بهرهگیری از روشهای آمار فضایی در نرم افزار Arc/ Gis به تحلیل الگوی توسعه و گسترش فیزیکی شهر هادیشهر پرداخته شده و در ادامه برای پیبردن به پیامدهای زیست محیطی گسترش فیزیکی و همچنین نوع و میزان تغییر و تبدیل کاربری اراضی زراعی و عرصههای سبز به سایر استفادههای شهری ناشی از توسعه فیزیکی شهر، از دو تصویر سنجنده TM، OLI ماهواره لندست 5 و 8 طی سالهای 1998 میلادی (1377 ه.ش) و 2013 میلادی (1392ه.ش) حاصل از پردازش تصاویر ماهوارهای شهر هادیشهر بهرهگیری شده است. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان میدهد که الگوی توسعه فیزیکی شهر هادیشهر در طی 15 سال بصورت پراکنده بوده است و همچنین در اثر این الگوی گسترش، بیشترین تغییرات با 62درصد مربوط به کاربری کشاورزی و باغات بوده که حدودا 48درصد آن تبدیل به کاربری شهری و 5/14درصد آن تبدیل به زمینهای بایر شده است. با توجه به پیامدهای نامطلوب رشد پراکنده و در راستای دستیابی به توسعهی پایدار و شکل پایدار شهری، الگوی رشد فشرده به عنوان الگوی توسعه آتی شهر پیشنهاد میشود.