حجیت ظواهر کتاب و سنت در اصول فقه و مقایسه آن با مباحث هرمنوتیک

الموضوعات :

رحمت موسیوند ¹ (دانشجوی دکترای تخصصی فقه و مبانی حقوق، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
عبدالوحید وفایی ² (استادیار گروه معارف اسلامی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
عبدالرضا جمالزاده ³ (گروه الهیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 22 الأربعاء , شوال, 1445 تاريخ التأكيد : 11 الخميس , صفر, 1446 تاريخ الإصدار : 27 السبت , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: اصول فقه, هرمنوتیک, حجیت ظواهر, فهم کتاب و سنت,

ملخص المقالة :

فهمیدن، گونه‌ای شناختن است. خواندن یک متن یا شنيدن یک گفتار غیر از فهمیدن آن است و ممکن است شخصی سخنی را بشنود یا متنی را بخواند، ولی آن را نفهمد. یکی از مسائل مهم علوم دینی و علوم انسانی، فهم معنای متن است. هرمنوتیک یکی از شاخه‌های علوم انسـانی است که به بحث در مبانی نظری تفسیر و فهم متن می‌پردازد. در مباحث اصول فقه هر چند اصولیان برای رسیدن به مراد مؤلف می‌کوشند، ذکری از تجربه مؤلف در فکر مفسر نیست. در این مقاله با روش تحلیلی-استدلالی چنین حاصل شد که باتوجه‌به نقاط اشتراک و افتراقی که میان هرمنوتیک و اصول فقه وجود دارد، روشن می‌شود که میان این دو علم ارتباط و تعامل وجود دارد؛ ارتباطی که تأثیر یکی بر دیگری را می‌تواند در پی داشته باشد. برخی از نقاط اشتراک می‌تواند به‌عنوان اصول موضوعه که در علم دیگر به اثبات می‌رسد، مورداستفاده علم اصول فقه قرار گیرد و بدون نیاز به تکلف اثبات آنها در علم اصول به تقلیل مباحث مطرح شـده در علم اصول کمک نماید.

المصادر:

آزاد، علیرضا؛ آزاد، تکتم؛ لعل روشن، فاطمه (1395). مبانی مشترک اصول فقه و هرمنوتیک کلاسیک در فهم متن، فصلنامه، فقه و اصول، سال 48، شماره 105.
احمدی، بابک (1400)؛ ساختار و تاویل متن، تهران: نشر مرکز.
انصارى، مرتضی (1419)؛ فرائد الأصول، قم: نشر اسلامى.
ایزدی نیا، حمیده و واعظی، اصغر (1393)؛ چالش گادامر و هرش بر سر معیار درستی تفسیر، فصلنامه حکمت و فلسف، دوره 10، شماره 39 .
بروجردى، حسین (1415)؛ نهایة الأصول، قم: نشر تفکر.
تورانی، اعلا و سلطان احمدی، منیره (1389)؛ تحلیلی بر رابطه هرمنوتیک روشی و فلسفی با تاویل و تفسیر قرآن کریم، آینه معرفت، دوره 8 ، شماره 23 .
حسینی شاهرودی، مرتضی و زنگویی، علی (1391)؛ مقایسه مهم‌ترین دستاوردهای هرمنوتیک با سنت تفسیری اسلامی، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال 9، شماره 17.
حقیقت، صادق (1377): یادداشتى درباره هرمنوتیک، کتاب و سنت، فصلنامه علوم سیاسی، دوره 1، شماره 1.
خیرجوی لاتی، صغری و علیمردی، محمدمهدی (1396)؛ مقایسه و تحلیل روش‌شناسی هرمنوتیک قرآن علامه طباطبائی و دکتر نصر حامد ابوزید، الهیات تطبیقی، دوره 8، شماره 18.
روزبه، محمدرضا (1385)؛ هرمنوتیک، نشریه رودکی، شماره 2.
ربانی گلپایگانی، علی (1401)؛ هرمنوتيک منطق فهم دين، قم: کتابخانه مدرسه فقاهت.
زیمرمن، ینس (1398): هرمنوتیک؛ درآمدی کوتاه، ترجمه ابراهیم فتوت، تهران: کتاب کوله‌پشتی.
سلدن، رامان و ویدوسون، پیتر (1387)؛ راهنمای نظریه ادبی معاصر، مترجم‌ عباس‌ مخبر‌، تهران: طرح نو.
طاهری، صدرالدین(1379): بررسی انتقادی رابطه اصول فقه اسلامی و هرمنوتیک، مقالات و بررسی‌ها، دوره 33، شماره 68.
مختاری، محمدحسین (1399)؛ خوانش تطبیقی قانون‌های چهارگانه هرمنوتیکی بتی با برخی قواعد دانش اصول فقه، دو فصلنامه اصول فقه حوزه، شماره 5.
میرزاى قمى، ابوالقاسم (1378)؛ قوانین الأصول، قم: کتابفروشى اسلامیه.
نصرتیان اهور، مهدي (۱۳۹۲)؛ تبیین نقش و کارکرد ظواهر کتاب و سنت در اخلاق، سال 4، شماره ۱۴.
نیچه و دیگران (1398)؛ هرمنوتیک مدرن؛ گزینه جستارها، ترجمه بابک احمدی، تهران: نشر مرکز.
واینزهایمر، جوئل (1380): هرمنوتیک فلسفی و نظریه ادبی، ترجمه مسعود علیا، تهران: ققنوس.
هاوزر، آرنولد (1400)؛ فلسفه تاریخ هنر، ترجمه محمدتقی ‌فرامرزی، تهران: انتشارات نگاه.