بررسی ویژگی‌های زبانی و موتیفهای شعری شاعران منطقۀ ارسباران

الموضوعات : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مریم بیرامی جوبند ¹ (دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران)
مریم محمدزاده ² (دانشیار گروه زبان و ادبيات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ايران )
رضا آقایاری زاهد ³ (استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر - ایران)

تاريخ الإرسال : 19 الأحد , شوال, 1445 تاريخ التأكيد : 17 الأربعاء , صفر, 1446 تاريخ الإصدار : 21 الأحد , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: ارسباران‌‌, شعر‌‌, زبان‌‌, موتیف‌‌, واژه,

ملخص المقالة :

منطقه‌ ارسباران استان آذربایجان شرقی‌‌، شاعران متعددی دارد که در شعر آن‌ها موتیفها و مضامین برجسته ادبیات فارسی تکرار شده است‌‌. در این مقاله با معرفی ادبیات این منطقه و نگاهی کلّی به جایگاه شعر در آن‌‌، زبان شعر این منطقه در دیوان شش شاعر معاصر آن: سالک اهری تبریزی‌‌، مرتضی موسوی‌‌، حامد اهری‌‌، امام‌ویردی سامانی‌‌، اسماعیل سلطانی و حسین دوستی بررسی شده است‌‌. نتایج بررسی زبان‌شناختی نشان میدهد‌‌؛ زبان شعر آن‌ها تحت تأثیر عناصر و واژههای خاص موتیفهای غنائی، عرفانی‌‌، حماسی ادبیات کلاسیک است‌‌. قالب شعرشان غزل‌‌، قصیده‌‌، رباعی و دوبیتی است‌‌، فقط موسوی در قالب شعر نو‌‌، چند شعر دارد‌‌. تأثیرپذیری از زبان شعر شاعران کلاسیک در شعر این منطقه به‌ویژه در شعر سامانی دیده میشود‌‌. در موتیفهای عرفانی و غنائی کلاسیک‌‌، واژههای عرفان و غنا فراوانی دارند‌‌. واژههای غنائی در شعر همه آن‌ها آمده و واژههای عرفانی در شعر سلطانی‌‌، سالک اهری و حامد اهری شاخصه یافته است‌‌. در موتیف وطنخواهی زبان و لحن حماسی در شعر حسین دوستی آمده است‌‌. در کلیت زبان شعرشان ساده و عاری از تکلف است اما از میان شاعران پژوهش‌‌، شعر اسماعیل سلطانی دشوار و ادامه شعر متکلفانه شعر کلاسیک است‌‌.

المصادر:

• اهری تبریزی‌‌، سالک (1398) مجموعه اشعار سالک اهری تبریزی‌‌، به اهتمام رضا همراز‌‌، تبریز‌‌: قالان یورد‌.
• اهری‌‌، حامد (میرحسین فخرایی اقدم) (1399) دیوان اشعار‌‌، مقدّمه حسین دوستی‌‌، اهر‌‌: شمیسا‌.
• دوستی‌‌، حسین‌ (1373) نگاهی به تاریخ و جغرافیای ارسباران‌‌، تبریز‌‌: احرار‌.
• ــــــــ‌ (1394) ادبیات مرثیه در منطقه ارسباران‌، تهران‌‌: سفیر اردهال‌.
• ــــــــــ‌ (1402) آوای سوتک‌ (مجموعه اشعار و آثار و یادنامه سید مرتضی موسوی اهری)‌ (شاعر مبارز‌‌، 1354 - 1321 شمسی)‌‌، تبریز‌‌: مهرنوشت‌.
• ـــــــــــ‌ (1400) معمای عشق (مجموعه اشعار)‌‌، اهر‌‌: شمیسا
• ـــــــــــ‌ (1400‌، ب) قراداغ نامه (منظومه حماسی در تاریخ و فرهنگ منطقه ارسباران)‌‌، اهر‌‌: شمیسا‌.
• دهخدا‌‌، علی اکبر‌‌،‌ (1377)‌‌، لغت‌نامه دهخدا‌‌، 40 جلد‌‌، تهران‌‌: دانشگاه تهران
• سامانی‌‌، امامویردی (1386) سامانی دیوانی‌‌، کلیبر‌‌: نویسنده
• سرهنگ بایبوردی (1341) تاریخ ارسباران‌‌، تهران‌‌: کتابخانه سینا‌.
• سلطانی‌‌، اسماعیل (1380) شرح هجران‌‌، تبریز‌‌: فروغ آزادی‌.
• شفیعیکدکنی‌‌، محمدرضا (1389) موسيقی شعر‌‌، تهران‌‌: آگاه
• عباسزاده‌‌، سعید (1375) سیمای ارسباران (اهر)‌‌، سرزمین دینباوران‌‌، تهران‌‌: مؤسسه فرهنگی و انتشارات نهاوندی
• موسوی‌‌، سید مرتضی (1365) مجموعه‌ شعر سوتک‌‌، تبریز‌‌: چاپخانه‌ صفا‌.