نقش میانجی ادارک سهولت استفاده و مفید بودن فناوری در رابطه آگاهی از کوید با قصد مشارکت در یادگیری الکترونیکی
الموضوعات :
1 - Associate Professor, Department of Educational Sciences, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran
2 - کارشناس ارشد مدیریت آموزشی، واحد الکترونیکی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران/ معاون آموزشی دبستان شهید ناصربخت ناحیه 4 شهر کرج
الکلمات المفتاحية: آگاهی از کووید, ادراک سهولت استفاده از فناوری , ادراک مفید بودن فناوری , قصد مشارکت در آموزش,
ملخص المقالة :
هدف این پژوهش تبیین نقش واسطه ای ادارک سهولت استفاده و مفید بودن فناوری در رابطه آگاهی از کوید با قصد مشارکت در یادگیری الکترونیکی دانشجویان بود. روش انجام این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود . جامعه آماری این مطالعه دانشجویان دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی کرج بودند که 271 نفر از آن ها به با توجه به طبقه جنسیت با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند . ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه نیکو و ماسلوف (2021) بوده است . روایی منطقی و روايي سازه این پرسشنامه بررسی و تایید شد . پايايي این پرسشنامه با روش های آلفای کرونباخ براورد و با ضریب بیش از 82 صدم تایید شد . برای تحلیل داده از مدل سازی معادلات ساختاري و روش حـداقل مربعـات جزئـي استفاده شده است . نتایج حاصله نشان داد که آگاهی از کووید با قصد مشارکت در آموزش الکترونیکی از طریق متغیرهای ادراک سهولت استفاده از فناوری و مفید بودن فناوری ارتباط مثبت و معنی دار دارند . این مطالعه با سنجش ارتباط آگاهی از کووید۱۹ با قصد مشارکت در آموزش الکترونیکی از طریق متغیر های واسطه ای ادراک سهولت استفاده و مفید بودن فناوری توانست پنجره جدیدی به روی محققان و دست اندرکاران برای برگزاری موثرتر کلاس های آنلاین بگشاید . بنابراین؛ نتایج این مطالعه می تواند برای مجامع علمی و دست اندرکاران مفید باشد.
References
Adedoyin O B and Soykan E.(2020). Covid-19 pandemic and online learning: the challenges and opportunities. Interactive Learning Environment; 1-13. https://doi.org/10.1080/10494820.2020.1813180
Alea L A, Fabrea M F, Roldan R D A, & Farooqi A Z .(2020). Teachers’ Covid-19 awareness, distance learning education experiences and perceptions towards institutional readiness and challenges. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research; 19(6), 127-144.
Amiri H, Naghi Biranvand M, Allah Virdi N.(2021). Comparison of the effect of e-learning and workshop on the learning rate of nursing students. Iranian Journal of Education in Medical Sciences; 21 (1), 265-256. (Persian)
Aristovnik A, Keržič D, Ravšelj D, Tomaževič N, & Umek L.(2020). Impacts of the COVID-19 pandemic on life of higher education students: A global perspective. Sustainability.2020;12(20), 8438.
Bao W. (2020).COVID-19 and online teaching in higher education: a case study of Peking University. Human Behaviour and Emerging Technologies; 2 ( 2), 113-115.
Davis F D.(1989). Perceived Usefulness, Perceived Ease of Use, and User Acceptance of Information Technology. MIS Quarterly;13(3), 319–340. https://doi.org/10.2307/249008
Farsi Z, Aliari S, Ahmadi Y, Afaghi A, Sajjadi A.(2021). Survey of satisfaction with the quality of educational course and e-learning during the covid-19 pandemic among nursing students of Aja University of Medical Sciences, Journal of Military Medicine;23(2), 174-185. (Persian)
Franky A P & Chiappe A.(2018). ICT and home-educating families: a qualitative multiple case study. Ensaio: Avaliação e Políticas Públicas em Educação. ;26(101), 1324-1346.
Ghadri M, Shokri Z.(2021). Examining virtual education in the era of Corona and the purpose of the type of education, its disadvantages and advantages using combined and traditional methods and the effects of technology, the 8th international conference on management and humanities research in Iran, Tehran,. (Persian)
Hajizadeh A, Azizi Q, Kayhan J. (2021).Analysis of the opportunities and challenges of e-learning in the era of Corona: the approach to the development of e-learning in post-Corona. Research teaching;9(1), 174-204. (Persian)
Hodges C, Moore S, Lockee B, Trust T, Bond A .(2021). The difference between emergency remote teaching and online learning. Educ Inf Technol,2021; 26, 6699–6718. https://doi.org/10.1007/s10639-021-10520-4
Hosseinzadeh Y, Aliabadi T, Dehghan Niri N, Rahmatpour P, Sharifnia H. (2021). Factors affecting the acceptance of online education by nursing students during the covid 19 pandemic. Iranian Journal of Education in Medical Sciences; 210 (1), 178-188. (Persian)
Musaibi M, Rezapour Mirsaleh, Y, Behjati Ardakani, F. Problems and challenges of e-learning during the outbreak of the corona virus in elementary school. Research Education.2021;7 (27), 65-79. (Persian)
Nikou S, and Maslov I.(2021). An analysis of students' perspectives on e-learning participation – the case of COVID-19 pandemic. International Journal of Information and Learning Technology; 38 ( 3),299-315. https://doi.org/10.1108/IJILT-12-2020-0220
Kaplan J, Frias L, McFall-Johnsen M.(2020). A third of the global population is on coronavirus lockdown—here’s our constantly updated list of countries and restrictions. Business Insider; Apr 17;31
Rabbani K., Fahima K., Khanbabaei and Zakersalehi G. (2020).The impact of the spread of covid-19 on the managerial aspects of universities and higher education institutions in Iran from the perspective of experts., Teb wa Tezkieh; 29(3), 196-211. (Persian)
Ranjbar Kochsaraei S, Rouhani Nesab M, Nikjo P, Jannati Y.(2021). Users' point of view about e-learning during the epidemic of covid-19 in the world: a review study; Scientific Research Journal of Clinical Excellence; 10 (4), 51-41. (Persian)
Rangiwai B, & Simati-Kumar B. A plan for online teaching and learning for the Master of Applied Indigenous Knowledge (MAIK) programme in Māngere: Responding to COVID-19. Te Kaharoa. 2020; 15(1), 1–14
Shah K, Kamrai D, Mekala H, Mann B, Desai K, Patel RS.(2020). Focus on mental health during the coronavirus (COVID-19) pandemic: applying learnings from the past outbreaks. Cureus; Mar 25;12(3)
Straub S, Rummel N .(2020).Promoting interaction in online distance education: designing, implementing and supporting collaborative learning. Information and Learning Sciences; 121( 5), 251-260. DOI:10.1108/ILS-04-2020-0090
Taghizadeh S, Haji J, Mohammadi Mehr M.(2020). A comparative study of the challenges and opportunities of higher education during the corona pandemic in Iran and the world, nurse and doctor in war; 8 (27), 57-47 (Persian)
Taylor D, Grant J, Hamdy H, Grant L, Marei H, Venkatramana M.(2020). transformation to learning from a distance. MedEdPublish; 9(1):2999.
Van Nuland Sh, MandzukD, Tucker Petrick k & Cooper T. (2020).COVID-19 and its effects on teacher education in Ontario: a complex adaptive systems perspective, Journal of Education for Teaching;46(4), 442-451, DOI: 10.1080/02607476.2020.1803050.
نقش میانجی ادارک سهولت استفاده و مفید بودن فناوری در رابطه آگاهی از کوید ........ /65 |
|
|
| فصلنامه فن‌آوري اطلاعات و ارتباطات در علوم تربيتي سال چهاردهم ـ شماره چهارم ـ فصل تابستان صفحات 66-53 |
نقش میانجی ادارک سهولت استفاده و مفید بودن فناوری در رابطه آگاهی از کوید با قصد مشارکت در یادگیری الکترونیکی
عباس قلتاش*1
سپیده صالحی **
چکیده
هدف این پژوهش تبیین نقش واسطه ای ادارک سهولت استفاده و مفید بودن فناوری در رابطه آگاهی از کوید با قصد مشارکت در یادگیری الکترونیکی دانشجویان بود. روش انجام این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود . جامعه آماری این مطالعه دانشجویان دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی کرج بودند که 271 نفر از آن ها به با توجه به طبقه جنسیت با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند . ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه نیکو و ماسلوف (2021) بوده است . روایی منطقی و روايي سازه این پرسشنامه بررسی و تایید شد . پايايي این پرسشنامه با روش های آلفای کرونباخ براورد و با ضریب بیش از 82 صدم تایید شد . برای تحلیل داده از مدل سازی معادلات ساختاري و روش حـداقل مربعـات جزئـي استفاده شده است . نتایج حاصله نشان داد که آگاهی از کووید با قصد مشارکت در آموزش الکترونیکی از طریق متغیرهای ادراک سهولت استفاده از فناوری و مفید بودن فناوری ارتباط مثبت و معنی دار دارند . این مطالعه با سنجش ارتباط آگاهی از کووید۱۹ با قصد مشارکت در آموزش الکترونیکی از طریق متغیر های واسطه ای ادراک سهولت استفاده و مفید بودن فناوری توانست پنجره جدیدی به روی محققان و دست اندرکاران برای برگزاری موثرتر کلاس های آنلاین بگشاید . بنابراین؛ نتایج این مطالعه می تواند برای مجامع علمی و دست اندرکاران مفید باشد.
واژگان کلیدی
آگاهی از کووید، ادراک سهولت استفاده از فناوری ، ادراک مفید بودن فناوری ، قصد مشارکت در آموزش
فناوری های اطلاعات و ارتباطات، امکان دسترسی به آموزش را متناسب با نیاز انسان محقق ساخته است. با توسعه ی روزافزون ارتباطات در سطح جهان و وجود امکانات ارتباطی نظیر اینترنت، گسترش شبکه های اجتماعی و فناوری رایانه ای، آموزش ارزان تر و در دسترس همگان قرار دارد. پتانسیل ارتباطات سمعی و بصری فناوری اطلاعات از طریق استفاده از ابزارها و راه های جایگزین برای آموزشی فراتر از مرزهای مدارس سنتی از اهمیت بسزایی برخوردار است (Franky & Chiappe,2018). "آموزش مجازی روش مؤثری است که با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش با ترکیبی از محتوای دیجیتالی، بستر ارتباطی مطمئن و کارآمدی را فراهم می کند که آموزش پژوهان بتوانند در هر زمان و مکانی که مایل هستند از این بسته آموزشی نوآورانه و خلاق برای آموزش خود بهره ببرند" (Musaibi, Rezapour Mirsaleh, Behjati Ardakani,2021)
از ژانویه 2020 یک بحران ناگهانی در بهداشت عمومی جهان ایجاد شده است؛ که در طی مدت کوتاهی از شهر ووهان چین به سراسر جهان گسترش یافت و به تهدیدی جدی برای بشر بدل شد . به گفته مرکز کنترل بیماری، این یکی از مهم ترین و غیرقابل پیش بینی ترین بحران های بهداشت عمومی جهانی در چند وقت اخیر بوده است (Shah, Kamrai, Mekala, Mann, Desai, Patel,2020)و به سبب قابلیت انتقال بالا، دهکده جهانی را با چالشی بزرگ روبرو نموده است. سازمان بهداشت جهانی در سال (2020(با شیوع بیماری کووید19 وضعیت اضطراری بهداشت عمومی با نگرانی بین المللی تعیین کرد.
شیوع ویروس کرونا ضعف های نظام های آموزشی در سطوح و ابعاد مختلف ما را تایید و تشدید کرد. کاپلان و همکاران (Kaplan, Frias, McFall-Johnsen,2020 ) بیان داشتند که یک سوم جمعیت دنیا در سراسر جهان به منظور محدودیت شیوع کووید-19 در قرنطینه بودند. این اقدام منجر به فاصله‌گذاری اجتماعی و بنابراین روابط اجتماعی کمتر گشت، همچنین شامل بسته شدن شرکت‌های تجاری و تعطیلی مراکز آموزش عالی و مدارس گشت. در مبارزه با بیماری کرونا ویروس، برخی از کشورها آموزش الکترونیکی را جایگزین آموزش سنتی کردند. این شکل آموزش الکترونیکی با آموزش الکترونیکی مرسوم متفاوت است؛ کارشناسان از موارد زیر به عنوان تفاوت آن ها نام می برند: الف( ناگهانی بودن آن: آموزش مجازی به دلیل نیاز غیرقابل پیش بینی در دانشگاه ها بدون آمادگی قبلی به کار گرفته شد(Rangiwai, & Simati-Kumar,2020) . ب(تحمیلی بودن آن: در بسیاری از کشورها به عنوان یک اقدام برجسته ملی سخت گیرانه تحمیل شده است(Taylor, Grant, Hamdy, Grant, Marei, Venkatramana, 2020). ج] بین المللی بودن آن: آموزش مجازی به عنوان مداخله غیر دارویی در سراسر جهان مورد استفاده قرارگرفت و یک واقعیت جهانی را شکل داد. د( شهرت آن: این امر به منافع مشترک در جوامع تبدیل شده است و بر حوزه عمومی حاکم است. ه] فراگیر شدن آن: تا قبل از پاندمی کرونا، آموزش مجازی بیشتر در دانشگاه ها مورد استفاده قرار می گرفت؛ اما امروزه به علت پاندمی کرونا به مدارس رسیده و در کلیه مقاطع تحصیلی و مراکز آموزشی، از پیش دبستانی گرفته تا مقطع دکترا، به یک وسیله آموزشی تبدیل شده است. ج(اضطرار پزشکی: درحالیکه آموزش الکترونیکی اغلب به دلایلی مانند صعب العبور بودن مسیر و مناطق دورافتاده، معلولیت و جنگ مورد حمایت قرار می گرفت؛ اکنون از آن به عنوان ابزاری برای مقابله با یک بحران جهانی در حوزه سلامت جامعه، استفاده می شود .
در حالی که محیط‌های آموزشی هنوز در حال مقابله با چالش‌های دیجیتالی‌سازی و تحول دیجیتال و یافتن روشهای مطلوب برای سازگاری هستند، همه‌گیری کووید-19 اساساً بر مرکز آن ها یعنی کارکنان و دانشجویان، تأثیرگذاشته است (Adedoyin and Soykan,2020, Aristovnik, Keržič, Ravšelj, Tomaževič, & Umek, 2020. Straub, Rummel,2020) برای آن ها، این دوره به شکل اجتناب‌ناپذیری بسیار اضطراب‌آور است، زیرا تمامی فعالیت‌های آموزشی و یادگیری - برای مثال، همه‌ی کلاس‌ها، جلسات، سمینارها، نظارت‌ها و امتحانات - با اطلاعیه‌ای کوتاه باید به حالت آنلاین تغییر می‌یافت(Bao,2020., Hodges, Moore, Lockee, Trust, Bond,2021) . با آن که چنین تحولی برای این مؤسسات کاملاً جدید نیست، همگی آن ها مجبور شده اند از ساختارهای آموزشی و یادگیری سنتی به سمت محیط مجازی روی آورند، زیرا مدل‌های آموزشی قدیمی دیگر با چالش‌های محیط‌های آموزشی سریع‌التغییر، سازگاری ندارند (Van Nuland, Mandzuk, Tucker Petrick & Cooper,2020)
در شرایط کنونی دانشجویان تمایل بیشتری برای دستیابی به اهداف آموزشی خود از طریق استفاده از سیستم های آموزش الکترونیکی دارند، به خصوص زمانی که آن ها از نظر اجتماعی مجبور هستند که تحصیلات خود را بیشتر به صورت آنلاین انجام دهند(Nikou, and Maslov,2021) . علاوه بر این، صرف نظر از اینکه مؤسسات آموزشی چقدر از آمادگی بالایی برخوردار باشند، سودمندی سیستم‌های آموزش الکترونیکی نقش اصلی را در افزایش تمایل دانشجویان برای مشارکت در آموزش الکترونیکی ایفا می‌کند.
رنجبرکوچک سرایی و همکاران (Ranjbar Kochsaraei, Rouhani Nesab, Nikjo, Jannati,2021) مطالعه ای با عنوان«دیدگاه کاربران در مورد آموزش الکترونیک در دوران همه گیری کووید -19 در جهان؛ مطالعه مروری» انجام دادند نتایج این پژوهش نشان داد به دلیل وجود مشکلات متعدد، میزان رضایت کاربران حوزه آموزش از این روش بالا نمی باشد و همچنان به آموزش حضوری تمایل دارند. با وجود این یافته های پژوهش نشان داد که اکثر مطالعات انجام شده در این زمینه به استفاده هر چه بیشتر از روشهای آموزش الکترونیک تأکید داشته و آن را شیوه مناسبی برای آموزش در شرایط کنونی دانسته اند. فارسی و همکاران (Farsi, Aliari S, Ahmadi, Afaghi, Sajjadi ,2021) مطالعه ای با عنوان «بررسي رضایتمندی از کیفیت دوره تحصیلي و آموزش الکترونیکی طي پاندمي کووید-19 در دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکي آجا» انجام دادند، نتایج حاصله نشان داد که کیفیت دوره آموزشی از دید 2/66% دانشجویان رضایتبخش و8/33% در حد متوسط می باشد، همچنین نتایج حاصله نشان داد که ارتباط بین ابعاد و نمره کل رضایت ازدوره تحصیلی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان ارتباط معناداری وجود ندارد. حسین زاده و همکاران (Hosseinzadeh, Aliabadi, Dehghan Niri, Rahmatpour, Sharifnia,2021) مطالعه ای با عنوان «عوامل مؤثر بر پذیرش آموزش آنلاین توسط دانشجویان پرستاری در دوران همه‌گیری بیماری کووید-19» انجام دادند. نتایج کلی این مطالعه نشان داد که در صورتی که اساتید جهت اجرای آموزش آنلاین محتوی درس ارائه‌شده را تقویت نموده و با ایجاد خلاقیت در تعامل و استفاده از تمام امکانات سیستم آموزش آنلاین می‌توان امید داشت که میزان پذیرش آموزش آنلاین در دانشجویان افزایش یابد.
نیکو و ماسلوف (Nikou, and Maslov,2021) مطالعه ای با عنوان « تحلیل چشم‌اندازهای دانشجویان در رابطه با مشارکت در آموزش-الکترونیک – مورد همه‌گیری کووید-19» انجام دادند، نتایج نشان دادند که آمادگی مؤسسات آموزشی تأثیر مستقیم بر قصد دانشجویان برای مشارکت در آموزش-الکترونیک طی همه‌گیری کووید-19 ندارد. همچنین نتایج حاصله نشان دادند که جنسیت و طول مدت استفاده از سیستم‌های آموزش-الکترونیک بر کاربرد سیستم‌های آموزش-الکترونیک از سوی دانشجویان تأثیر مثبت و معنادار دارد.
الیا و همکاران (Alea, Fabrea, Roldan, & Farooqi ,2020) مطالعه ای با عنوان « آگاهی معلمان از کووید-19، تجارب آموزش الکترونیکی و نگرش نسبت به آمادگی و چالش های سازمانی» انجام دادند نتایج حاصله نشان داد که بین تجربه تدریس و تخصص معلمان و آمادگی برای آموزش الکترونیکی ارتباط مثبت و معنادار وجود دارد.
بررسی پیشینه پژوهشی در این زمینه نشان می دهد که ارتباط آگاهی از کووید۱۹، ادراک چالش ها وادراک آمادگی موسسات آموزشی با قصد مشارکت در آموزش الکترونیکی از طریق متغیرهای واسطه ای ادراک سهولت استفاده و مفید بودن فناوری کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه ارتباط آگاهی از کووید۱۹، با قصد مشارکت در آموزش الکترونیکی از طریق متغیرهای واسطه ای ادراک سهولت استفاده و مفید بودن فناوری مورد بررسی قرار می گیرد. بنابراین، نتایج این مطالعه می تواند از لحاظ نظری و کار بردی حائز اهمیت باشد : از منظر تئوریک، این مطالعه با بسط مدل پذیرش فناوری (Davis ,1989) برای مرتبط ساختن آن با وضعیت فعلی و کاربرد آن در زمینه آموزش عالی برای ارزیابی قصد دانشجویان جهت استفاده از سیستم های یادگیری الکترونیکی در طول همه‌گیری و بعد از کووید-19 سعی می نماید دانش نظری پیرامون فرآیند آموزش و یادگیری الکترونیکی و متغیرهای اثرگذار بر آن را بسط دهد. از منظر کاربردی ، نتایج این مطالعه می تواند برای مدیران آموزش عالی، مدرسان، دانشجویان و والدین حائز اهمیت باشد زیرا در این مطالعه عوامل موثر جهت پذیرش نظام آموزش الکترونیکی توسط دانشجویان با تاکید بر ویژگی های های تکنولوژی مورد استفاده، بررسی می شود و نتایج آن اطلاعات لازم برای تصمیم گیری های بهینه را فراهم می سازد. بر این اساس در این پژوهش سوال اصلی این است که آیا ادارک سهولت استفاده و مفید بودن فناوری در رابطه آگاهی از کوید با قصد مشارکت در یادگیری الکترونیکی دانشجویان می تواند نقش میانجی ایفا نماید؟
روش
پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ شیوه جمع آوری داده ها توصیفی و از نوع همبستگی بوده است . جامعه آماری این مطالعه دانشجویان دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج بوده اند. با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و با روش تصادفی طبقه ای با توجه به طبقه جنسیت تعداد 271 نفر به عنوان نمونه انتخاب شد.
ابزار جمع آوری اطلاعات در این مطالعه پرسشنامه نیکو و ماسلوف بوده است. سوالات 1 تا 5 این پرسشنامه متغیر آگاهی از کوید، سوالات 22 تا 25 مربوط به ادراک سهولت استفاده، سوالات 26 تا 30 مربوط به ادراک مفید بودن و سوالات 31 تا 35 پرسشنامه مربوط به سنجش قصد مشارکت در آموزش الکترونیک می باشد.نمره گذاری این ابزار بر اساس طیف لیکرت می باشد. برای براورد روائی این پرسشنامه به دلیل چند وجهی بودن آن از روش براورد روائی سازه ای استفاده شدکه نتیجه آن در جدول زیر آمده است
معيار ميانگين واريانس استخراج شده براي سنجش روايي همگرا مي باشد و مقدار بحراني برای روايي همگرا عدد (5/0) می باشد. نتایج روایی همگرا و ضریب پایایی آلفای کرونباخ مطابق جدول (1) می باشد
جدول(1) مقادیر متوسط واریانس استخراج شده و ضریب الفای کرونباخ متغیرها
آلفای کرونباخ | متوسط واریانس استخراج شده | سازه |
78206/0 | 53190/0 | آگاهی از کووید۱۹ |
86705/0 | 60207/0 | قصد مشارکت در آموزش الکترونیکی |
75968/0 | 58352/0 | ادراک سهولت استفاده از فناوری |
82407/0 | 58770/0 | ادراک مفید بودن فناوری |
در اين پژوهش از روش مدل سازی معادلات ساختاري و روش حـداقل مربعـات جزئـي با استفاده از نرم افرم اسمارت پی ال اس جهـت آزمـون فرضيه ها استفاده شد.
یافته ها
در اين مطالعه از معيارهاي زير جهت ارزیابی ساختار مدل استفاده شد :
اولين معیار بررسی مدل ساختاری، ضرایب تعیین مربوط به متغیرهای پنهان درون‌زای )وابسته) مدل است و نشان‌دهنده تاثیر یک متغیر برون‌زا بر یک متغیر درون‌زا است و سه مقدار ۰٫۱۹ ، ۰٫۳۳و ۰٫۶۷ به عنوان مقدار ملاک برای مقادیر ضعیف، متوسط و قوی در نظر گرفته می‌شوند.
این معیار قدرت پیش‌بینی مدل را مشخص می‌سازد و در صورتی که مقدار 02/0، 15/0 و 35/0 را کسب نماید، بـه ترتیب قدرت پیش‌بینی ضعیف، متوسط و قـوی سازه‌ها را نشان می‌دهد. این مقـدار تنها بـرای سازه‌های درون‌زای مدل محاسبه می‌شود.
ج : شاخص تناسب مدل
توسط اين معيار محقق مي‌تواند پس از بررسي برازش بخش اندازه‌گيري و بخش ساختاري مدل كلي پژوهش خود، برازش بخش كلي را نيز كنترل نمايد. وتزلس و همكاران (2009 )، سه مقدار 1/0، 25/0 و 36/0 را به عنوان مقادير ضعيف، متوسط و قوي معرفي كرده‌اند. شاخص تناسب مدل به روش زير محاسبه مي‌شود:
جدول (2) معیارهای ارزیابی مناسب بودن ساختار مدل تحقیق
شاخص ارتباط پیش‌بین | شاخص افزونگی | شاخص ضریب تعیین | سازه |
| 53190/0 |
| آگاهی از کووید۱۹ |
5105/0 | 60207/0 | 85388/0 | قصد مشارکت در آموزش الکترونیکی |
4945/0 | 58352/0 | 85229/0 | ادراک سهولت استفاده از فناوری |
4941/0 | 58770/0 | 84190/0 | ادراک مفید بودن فناوری |
| 58310/0 | 84936/0 | متوسط |
70375/0 | شاخص تناسب مدل | ||
| |||
جدول (3): ضرایب استاندارد مسیر به همراه معناداری آن ها
معناداری ضرایب استاندارد | خطای استاندارد | ضرایب استاندارد مسیر |
|
3997/3 | 058/0 | 1973/0 | آگاهی از کووید-19 با قصد مشارکت در آموزش الکترونیکی |
6075/2 | 0591/0 | 154/0 | آگاهی از کووید-19 با ادراک مفید بودن فناوری |
2412/13 | 0422/0 | 5585/0 | آگاهی از کووید-19 با ادراک سهولت استفاده از فناوری |
8782/3 | 0534/0 | 207/0 | ادراک مفید بودن فناوری با قصد مشارکت در آموزش الکترونیکی |
0353/3 | 062/0 | 1882/0 | ادراک سهولت استفاده از فناوری با قصد مشارکت در آموزش الکترونیکی |
7358/6 | 0563/0 | 3794/0 | ادراک سهولت استفاده از فناوری با ادراک مفید بودن فناوری |
نتايج جدول 3 نشان داد که آگاهی از کووید-19 با قصد مشارکت در آموزش-الکترونیکی ارتباط مثبت و معنی دار دارد (3997/3=t ؛ 1973/0=β). همچنین نتايج حاصله نشان داد که آگاهی از کووید-19 با ادراک مفید بودن فناوری ارتباط مثبت و معنی دار دارد (3075/2=t ؛ 154/0=β). نتايج حاصله نشان داد که آگاهی از کووید-19 با ادراک سهولت استفاده از فناوری ارتباط مثبت و معنی دار دارد (2412/13=t ؛ 5585/0=β).
از طرفی نتايج حاصله نشان داد که ادراک مفید بودن فناوری با قصد مشارکت در آموزش-الکترونیکی ارتباط مثبت و معنی دار دارد (8782/3=t ؛ 207/0=β). همچنین نتايج حاصله نشان داد که ادراک سهولت استفاده از فناوری با قصد مشارکت در آموزش-الکترونیکی ارتباط مثبت و معنی دار دارد (0353/3=t ؛ 1882/0=β). و نتايج حاصله نشان داد که ادراک سهولت استفاده از فناوری با ادراک مفید بودن فناوری ارتباط مثبت و معنی دار دارد (0455/2=t ؛ 1877/0=β).
شکل (2): ضرایب استاندارد مسیر روابط فرض شده در مدل مفهومی
شکل (3): معناداری ضرایب استاندارد مسیر روابط فرض شده در مدل مفهومی
بحث و نتیجه گیری
همانطور که نتایج نشان داد آگاهی از کووید-19 با قصد مشارکت در آموزش-الکترونیکی ارتباط مثبت و معنی دار دارد . در شرایط بحران کرونا و پس از کرونا اکثر دانشگاهها به توسعه زیرساخت های آموزش الکترونیکی پرداختد و عوامل زمینه ساز، بسترساز و تسهیل کننده این نوع آموزش ها را با سرمایه گذاری فراهم ساخته اند و بسیاری از مسائل و مشکلات این راهبرد یاددهی- یادگیری را بر طرف کرده اند، لذا طبیعی است که با کم شدن مشکلات آموزش الکترونیکی و نیز از طرفی با تجربه بیماری کوید یا موارد مشابه همه گیر دانشجویان و مدرسان به این جمع بندی رسیده اند که بایستی آگاهانه در آموزش الکترونیکی مشارکت فعال داشته باشند . اين نتیجه با یافته های محققان پيشين(Nikou, and Maslov,2021, Ranjbar Kochsaraei, Rouhani Nesab, Nikjo, Jannati,2021 ) هم راستا مي باشد.
از طرفی نتایج این پژوهش نشان داد که آگاهی از کووید-19 با ادراک مفید بودن فناوری ارتباط مثبت دارد. در دوران شیوع پاندمی کووید-19 جامعه دانشگاهی همواره در فکر روشی موثر برای ادامه برنامه های آموزشی در دوران قرنطینه خانگی بوده اند . استفاده از آموزش الکترونیکی از طریق سیستم های مبتنی بر فن آوری اطلاعات شاید تنها روش در دسترس برای ادامه اجرای برنامه های آموزشی می باشد. بنابراین ، شاید به دلیل عدم وجود گزینه موثر دیگر برای ادامه برنامه های آموزشی ادراک مفید بودن آموزش در بستر تکنولوژی (آموزش الکترونیکی) یک راه حل مفید از طریق دانشجویان تلقی شود . این با نتايج محققان پيشين(Ranjbar Kochsaraei, Rouhani Nesab, Nikjo, Jannati,2021, Farsi, Aliari, Ahmadi, Afaghi, Sajjadi,2021)هم راستا مي باشد.
از طرفی نتايج حاصله نشان داد که آگاهی از کووید-19 با ادراک سهولت استفاده از فناوری ارتباط مثبت و معنی دار دارد. پارامتر های زیادی وجود دارد که می تواند استفاده از این سیستم آموزشی را موثر تر نماید که یکی از این موارد سهولت استفاده از این فن آوری ها می باشد . در صورتی که ارائه برنامه های آموزشی دانشگاه ها در بستر سیستم هایی باشد که کاربران استفاده از آن را آسان ادراک نمایند، می توان اظهار نمود که یکی از عوامل موثر بر پذیرش این نظام آموزشی محقق شده است .اين با نتايج محققان پيشين (Amiri, Naghi Biranvand, Allah Virdi,2021, Hajizadeh, Azizi, Kayhan,2021) هم راستا مي باشد.
موسسات دانشگاهی نیاز فزاینده ای به ارتقای برنامه های درسی خود دارند و ترکیب روش ها و تاکتیک های آموزشی نوآورانه باید در اولویت باشد. هنوز دانشگاه ها برای پیاده‌سازی ابزارهای آموزشی و یادگیری دیجیتال آماده نیستند. پلتفرم های یادگیری آنلاین دارای ایرادات اساسی هستند و همه ی این ها از چالش های برگزاری آموزش های آنلاین در دوران کووید -19 می باشد که می تواند بر قصد مشارکت در آموزش-الکترونیکی، ادراک آسان بودن استفاده از تکنولوژی های اطلاعات و مفید بودن فناوری اطلاعات برای برگزاری کلاس های آنلاین تاثیر بگذارد.
یکی از فرضیه های دیگر پژوهش این بود که ادراک مفید بودن فناوری با قصد مشارکت در آموزش-الکترونیکی ارتباط مثبت دارد . نتايج حاصله دال بر تایید این فرضیه بوده است. این به این معنی می باشد که بکار گیری فناوری های کاربرپسند در سیستم های آموزش الکترونیکی می تواند اسباب رضایت دانشجویان را فراهم نماید و سبب شود که آن ها مشتاقانه تر در کلاس های آنلاین شرکت نمایند . اين با نتايج محققان پيشين (Hodges, Moore, Lockee, Trust, Bond,2021, Alea, Fabrea, Roldan, & Farooqi ,2020 ) هم راستا مي باشد.
فرضیه دیگر پژوهش این بود که ادراک سهولت استفاده از فناوری با قصد مشارکت در آموزش-الکترونیکی ارتباط مثبت دارد. نتايج حاصله نشان از تایید این فرضیه بوده است. یادگیری الکترونیکی، پیشبرد یادگیری با استفاده از فناوری است که یادگیرنده در آن، با استفاده از فناوری های پیشرفته مانند همایش از راه دور، گروه های بحث، و آموزش از طریق وب، به دانش و اطلاعات دسترسی پیدا می کنند. مدل پذیرش تکنولوژی یک تطبیق از نظریه رفتار منطقی برای مدل سازی پذیرش سیستم های اطلاعاتی توسط کاربران و ادراک اصلی (سودمندی ادراک شده و سهولت استفاده ادراک شده) پایه پذیرش تکنولوژی را تشکیل می دهند. یکی از پایه های اصلی این مدل ادرک آسان بودن استفاده از تکنولوژی می باشد . اگر در بکارگیری هر نوع تکنولوژی از جمله تکنولوژی برگزاری کلاس آنلاین کاربر پسند بودن آن مورد توجه قرار نگیرد نمی توان انتظار داشت که کاربر ادراکی از مفید بودن آن تکنولوزی داشته باشد و همچنین تمایل داشته باشد که از آن تکنولوژی استفاده نماید . هر چند آسانی استفاده از تکنولوژی نمی تواند در همه کاربران مساوری باشد و می تواند تحت تاثیر جنسیت ، تجربه ، سواد و سن کاربر متغیر باشد .
در این پژوهش با محدودیت هایی هم وجود داشته است که از جمله در این پژوهش از ابزار پرسشنامه برای بررسی متغیرها استفاده شده است نظرات را در قالب سوالات از پیش تدوین شده محدود می سازد و ممکن است همه مولفه های موجود در زمینه یا واقعیت را پوشش ندهد.
نتیجه این تحقیق نشان داد که در شرایط بیماری همه گیر کرونا و دوران پس از بحران کرونا متغیرهای میانجی ادراک ماهیت فناوری از حیث مفید بودن و سهولت استفاده بر قصد مشارکت دانشجویان تاثیر مثبت داشته است لذا فهم ماهیت فناوری یک ضرورت و پیش نیاز برای کیفیت به کارگیری آن است. امروزه سواد فناوری به عنوان یکی از اضلاع سواد تلقی می شود که لازم است هم مدرسان و هم دانشجویان صلاحیت های مورد نیاز این سواد را کسب کنند. در واقع در کنار سواد تربیتی و موضوع تخصصی، لازم است سواد تکنولوژیکی که زمینه ساز توسعه و رشد دیگر جنبه های سواد و ضرورت اجرای راهبردهای موثر یاددهی یادگیری است هم کسب شود . هرچه دانش و بینش و تصورات و مهارت های استفاده از فناوری های نوین آموزشی بیشتر و همه جانبه تر باشد توسعه سایر مولفه های سواد نیز ساده تر و سریع تر محقق می شود. از طرفی چگونگی مشارکت در فرایندهای یادگیری بر میزان یادگیری دانشجویان تاثیر می گذارد یعنی هرچه میزان مشارکت بیشتر باشد فرایند یادگیری دلپذیرتر و انگیزش بخش تر می شود و پیامدهای فرایند آموزش نیز در مسیر توسعه صلاحیت های حرفه ای دانشجویان مقبول تر و مطلوب تر خواهد بود لذا بر اساس نتایج پژهش پیشنهاد می شود که دانشگاهها پس از دوران کرونا نیز مسیر هوشمندسازی و مبتنی کردن آموزش ها بر بسترهای الکترونیکی را رها نسازند و مدام در پی تقویت زیرساخت ها و تجهیز کلاس های درس به امکانات فناوری باشند و همزمان برنامه های آموزشی ارتقای سواد فناوری را نیز تدبیر و اجرا کنند تا دانشجویان و مخاطبان ضمن ادراک ماهیت فناوری و اکتساب دانش به کارگیری آن بتوانند مشارکت موثرتری در فرایند یاددهی- یادگیری داشته باشند.
References
Adedoyin O B and Soykan E.(2020). Covid-19 pandemic and online learning: the challenges and opportunities. Interactive Learning Environment; 1-13. https://doi.org/10.1080/10494820.2020.1813180
Alea L A, Fabrea M F, Roldan R D A, & Farooqi A Z .(2020). Teachers’ Covid-19 awareness, distance learning education experiences and perceptions towards institutional readiness and challenges. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research; 19(6), 127-144.
Amiri H, Naghi Biranvand M, Allah Virdi N.(2021). Comparison of the effect of e-learning and workshop on the learning rate of nursing students. Iranian Journal of Education in Medical Sciences; 21 (1), 265-256. (Persian)
Aristovnik A, Keržič D, Ravšelj D, Tomaževič N, & Umek L.(2020). Impacts of the COVID-19 pandemic on life of higher education students: A global perspective. Sustainability.2020;12(20), 8438.
Bao W. (2020).COVID-19 and online teaching in higher education: a case study of Peking University. Human Behaviour and Emerging Technologies; 2 ( 2), 113-115.
Davis F D.(1989). Perceived Usefulness, Perceived Ease of Use, and User Acceptance of Information Technology. MIS Quarterly;13(3), 319–340. https://doi.org/10.2307/249008
Farsi Z, Aliari S, Ahmadi Y, Afaghi A, Sajjadi A.(2021). Survey of satisfaction with the quality of educational course and e-learning during the covid-19 pandemic among nursing students of Aja University of Medical Sciences, Journal of Military Medicine;23(2), 174-185. (Persian)
Franky A P & Chiappe A.(2018). ICT and home-educating families: a qualitative multiple case study. Ensaio: Avaliação e Políticas Públicas em Educação. ;26(101), 1324-1346.
Ghadri M, Shokri Z.(2021). Examining virtual education in the era of Corona and the purpose of the type of education, its disadvantages and advantages using combined and traditional methods and the effects of technology, the 8th international conference on management and humanities research in Iran, Tehran,. (Persian)
Hajizadeh A, Azizi Q, Kayhan J. (2021).Analysis of the opportunities and challenges of e-learning in the era of Corona: the approach to the development of e-learning in post-Corona. Research teaching;9(1), 174-204. (Persian)
Hodges C, Moore S, Lockee B, Trust T, Bond A .(2021). The difference between emergency remote teaching and online learning. Educ Inf Technol,2021; 26, 6699–6718. https://doi.org/10.1007/s10639-021-10520-4
Hosseinzadeh Y, Aliabadi T, Dehghan Niri N, Rahmatpour P, Sharifnia H. (2021). Factors affecting the acceptance of online education by nursing students during the covid 19 pandemic. Iranian Journal of Education in Medical Sciences; 210 (1), 178-188. (Persian)
Musaibi M, Rezapour Mirsaleh, Y, Behjati Ardakani, F. Problems and challenges of e-learning during the outbreak of the corona virus in elementary school. Research Education.2021;7 (27), 65-79. (Persian)
Nikou S, and Maslov I.(2021). An analysis of students' perspectives on e-learning participation – the case of COVID-19 pandemic. International Journal of Information and Learning Technology; 38 ( 3),299-315. https://doi.org/10.1108/IJILT-12-2020-0220
Kaplan J, Frias L, McFall-Johnsen M.(2020). A third of the global population is on coronavirus lockdown—here’s our constantly updated list of countries and restrictions. Business Insider; Apr 17;31
Rabbani K., Fahima K., Khanbabaei and Zakersalehi G. (2020).The impact of the spread of covid-19 on the managerial aspects of universities and higher education institutions in Iran from the perspective of experts., Teb wa Tezkieh; 29(3), 196-211. (Persian)
Ranjbar Kochsaraei S, Rouhani Nesab M, Nikjo P, Jannati Y.(2021). Users' point of view about e-learning during the epidemic of covid-19 in the world: a review study; Scientific Research Journal of Clinical Excellence; 10 (4), 51-41. (Persian)
Rangiwai B, & Simati-Kumar B. A plan for online teaching and learning for the Master of Applied Indigenous Knowledge (MAIK) programme in Māngere: Responding to COVID-19. Te Kaharoa. 2020; 15(1), 1–14
Shah K, Kamrai D, Mekala H, Mann B, Desai K, Patel RS.(2020). Focus on mental health during the coronavirus (COVID-19) pandemic: applying learnings from the past outbreaks. Cureus; Mar 25;12(3)
Straub S, Rummel N .(2020).Promoting interaction in online distance education: designing, implementing and supporting collaborative learning. Information and Learning Sciences; 121( 5), 251-260. DOI:10.1108/ILS-04-2020-0090
Taghizadeh S, Haji J, Mohammadi Mehr M.(2020). A comparative study of the challenges and opportunities of higher education during the corona pandemic in Iran and the world, nurse and doctor in war; 8 (27), 57-47 (Persian)
Taylor D, Grant J, Hamdy H, Grant L, Marei H, Venkatramana M.(2020). transformation to learning from a distance. MedEdPublish; 9(1):2999.
Van Nuland Sh, MandzukD, Tucker Petrick k & Cooper T. (2020).COVID-19 and its effects on teacher education in Ontario: a complex adaptive systems perspective, Journal of Education for Teaching;46(4), 442-451, DOI: 10.1080/02607476.2020.1803050.
[1] * دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
** کارشناس ارشد مدیریت آموزشی، واحد الکترونیکی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
نويسنده مسؤول يا طرف مكاتبه: عباس قلتاش gholtash578@yahoo.com
تاريخ دريافت مقاله: 16/02/1403 | تاريخ پذيرش مقاله: 24/02/1403 |
