کاربرد مکر و مکراندیشی در حکایت تمثیلی بوم و زاغ در کلیله و دمنه
الموضوعات :
1 - آموزش و پرورش استان فارس شهرستان فراشبند
الکلمات المفتاحية: تمثیل, داستان تمثیلی, کلیله و دمنه, داستان بوم و زاغ, مکراندیشی.,
ملخص المقالة :
کلیله و دمنه اثر داستانی تمثیلی است که از زبان حیوانات بیان شده است. حیوانات در آن تمثیل هستند و آفرینندة آن، توانسته از این نقشها برای هشدار به انسانها و داشتن زندگی بهتر بهره جوید. یکی از حکایتهای زیبای این کتاب ارزشمند، داستان بوم و زاغ است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است. هدف از این مقاله، بررسی عنصر مکر در رفتار و گفتار شخصیت مکراندیش در داستان بوم و زاغ است. حکایتهای مرتبط با مکر در داستان بوم و زاغ، چگونگی آغاز دشمنی بوم و زاغ، مکر رسول ملک خرگوشان، مکر گربهی روزهدار، مکر دزدان برای بردن گاو زاهد، مکراندیشی در داستان بوم و زاغ و تمثیلهای زاغ و بوم از بخشهای مختلف این پژوهش است. این پژوهش بر آن است که با روش تحلیلی- توصیفی و ابزار کتابخانهای به بررسی عنصر مکر در شخصیت مکراندیش داستان تمثیلی بوم و زاغ کلیله و دمنه پرداخته شود و در پی پاسخ به این سؤالات بوده است که شخصیت مکراندیش و ویژگی آن در داستان تمثیلی بوم و زاغ چگونه ترسیم شده است و چگونه از عنصر مکر برای غلبه بر دشمن استفاده کرده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که چند چیز باعث پیروزی مکراندیش است: علم، حلم، سیاست و مکر، رازداری و استقبال از خطر. دلیل گزینش این حکایت، وضوح بیشتر عنصر مکر در شخصیتهای تمثیلی آن است که جذّابیت داستان با وجود آن بیشتر شده است.
- کتابها
1- قرآن کریم.#
2-حافظ شیرازی، شمس الدین، (1395)، دیوان، تهران: انتشارات پیام عدالت.#
3-خاقانی شروانی،( 1375)، دیوان، جلد اوّل، ویراستة دکتر میرجلال الدّین کزّازی، تهران: نشر مرکز.#
4-دهخدا، علی اکبر. (1334)، لغت نامه، سرواژة «فریب»، ج 45، تهران: مؤسسۀ لغت نامۀ دهخدا. #
5-رخشانی مقدّم، فاطمه، (1390)،مکر یا تدبیر: پژوهشی در مکر و حیله زنان در ادبیات و انگیزههای روانی و اجتماعی، چ اوّل، تهران: خوش نگار.#
6-سعدی، مشرف الدّین مصلح، 1376، کلّیّات، براساس نسخة محمدعلی فروغی، تهران: نشر داد.#
7-شوالیه، ژان و گربران، آلن، ( 1906)، فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضایلی، جلد سوم، تهران: جیحون#
8-صرفی، محمدرضا، (1386)، نماد پرندگان در مثنوی، فصلنامه پژوهشهای ادبی، ، صص 53 تا 76.#
9-فردوسی، ابوالقاسم، 1379، شاهنامه، مجلّد اوّل، به کوشش دکتر سعید حمیدیان، تهران: قطره.#
10-منشی، ابوالمعالی نصرالله بن محمد، (1376)، کلیله و دمنه، (1371)، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی طهرانی،تهران: سپهر.#
11-مولوی، مثنوی معنوی، دفتر سوم، براساس نسخة نیکلسون. #
12-میرصادقی، جمال، 1394، عناصر داستان، تهران: نشر سخن.#
6-2- مقالهها
1-حیدریفر، بهرام، (1398)، بررسی ساختار و انواع تمثیل در منظومة خسرو و شیرین امیرخسرو دهلوی، حسینی کازرونی، سیداحمد و حمیدی، سیدجعفر، فصلنامة تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، زمستان، شماره 42، صص 33-8.#
2- خراسانی، محبوبه، مزداپور، کتایون و ذنوبی، طیبه، (1389)، تحليل ساختاري مكر و حيله زنان در قصّههاي هزار و يك شب، فصلنامة پژوهشهاي ادبي، سال 7 ،پاييز و زمستان، شماره 29-30 ، از ص 29-9.#
3-رخشانی مقدّم، فاطمه، (1390)، «مکر یا تدبیر: پژوهشی در مکر و حیله زنان در ادبیات و انگیزههای روانی و اجتماعی آن»#
4-شیری، قهرمان، (1389)، تمثیل و تصویری نو از کارکردها و انواع آن، کاوشنامه زبان و ادبیات فارسی، سال یازدهم، بهار و تابستان، شماره 20، صص 33 تا 54)#
5- عباس نژاد، حسین؛(1398) ، کاربرد مکر و امکراندیشی در حکایتهای تمثیلی جانوران در مرزباننامه، )، عادل زاده، پروانه؛پاشایی فرخی، کامران، فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، مقاله 3، دوره 11، شماره 40، تابستان 1398، صفحه 43-62 #
6- غلامحسين زاده، غلامحسين، (1389)، رفتارشناسي مکر و نيرنگ در جامعه استبدادي از نگاه مولانا، نثر پژوهي ادب فارسي (ادب و زبان) #
7-مره یی، منصوره (1398)، تصویر سازی و تصویر آرایی فریب کاری در شاهنامه فردوسی و کلیله دمنه نصرالله منشی (مغول و تیموری)، جدیدالاسلامی، حبیب، مطالعات هنر اسلامی، دوره 15، شماره 35، صص 366-347.#
8- مزداپور، کتایون، ذنوبی،طیبه،(1389)«تحليل ساختاري مكر و حيله زنان در قصّههاي هزار و يك شب» #
9-میرهاشمي، سیّدمرتضي (1398)، تمثیل، گونهها و کارکرد آن در پنج اثر منثور تاریخي، عباسي، حبیب اله، صالحي، الهام، ادب فارسي، سال 9 ،شمارۀ 2 ،پاییز و زمستان 1398 ، 133- 153.#
10-نبیلو چهرقانی، علیرضا، (1386)، تأویلات مولوی از داستانهای حیوانات، فصلنامة پژوهشهای ادبی، تابستان، شماره 16، صص 239 تا 269.#
سایتهای اینترنتی
. https://www.isna.ir/news/92020603815/1-
beytoote.com #2-
3- Ardabil.iqna.ir#
4- yjc.ir#
