شیوه‌های حمایت از طرف ضعیف در قراردادهای تجاری در نظام حقوقی ایران و فرانسه
الموضوعات :حمیدرضا قربانی امنیه 1 , جمشید میرزائی 2
1 - دانشجو دکتری حقوق خصوصی، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران.
2 - استادیار حقوق خصوصی، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران.
الکلمات المفتاحية: آزادی قراردادی, حقوق ایران, حقوق فرانسه, طرف ضعیف قرارداد,
ملخص المقالة :
بر اساس اصل آزادی قراردادی هر یک از طرفین قرارداد آزادند تا با اختیار خود مفاد قرارداد را بپذیرند و دست به انعقاد آن بزنند. لیکن، گاه اتفاق می‌افتد که به دلایلی نظیر قدرت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی یا توان چانه‌زنی بالاتر، یکی از طرفین در موضع ضعف قرار می‌گیرد و شروط و مفادی را با توجه به قدرت برتری که دارد به قرارداد تحمیل می‌کند. در چنین حالتی یکی از طرفین در موضع ضعف قرار می گیرد. همین عامل سبب شد تا نظام‌های حقوقی دنیا به تدوین مقررات و مکانیزم‌هایی در جهت حمایت از طرف ضعیف قرارداد، اقدام ورزند. مقاله حاضر با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی و استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و با توجه به اهمیت موضوع به بررسی مسئله مذکور در نظام‌های حقوقی ایران و فرانسه پرداخته است. ابتدا این مسئله در حقوق فرانسه بررسی شد و مشخص گردید که قانون مدنی فرانسه برای حمایت از طرف ضعیف قرارداد، سختی بیش از حد، عدم تعادل قراردادی و مزیت آشکارای بیش از حد یکی از طرفین را پیش بینی کرده است. در حقوق ایران نیز با تصویب برخی قوانین و بهره گیری از تفسیر قراردادها سعی شده است تا از طرف ضعیف قرارداد حمایت شود.
براتی، رویا سادات، «بررسی قواعد و اصول تفسیر قرارداد و آثار آن»، فصلنامه داخلی کانون وکلای دادگستری، شماره 18، 1398.
پاشا صالح، علی، فرهنگنامه صالح، جلد 2، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1375.
توسلی نایینی، منوچهر و بهزادی پور، سعید، «بر هم خوردن تعادل اقتصادی قرارداد و پیش بینی شرط هاردشیپ در قراردادهای بین المللی»، دانش حقوق مدنی، دوره 5، شماره 1، 1395.
سنهوری، عبدالرزاق احمد، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید؛ نظریه الالتزام بوجه عام، بیروت، دار الفکر، 1998م.
شفايي، محمدرضا، بررسي تطبيقي تغيير اوضاع و احوال در قراردادها، تهران، انتشارات ققنوس، 1376.
شهیدی، مهدی، حقوق مدنی اصول قراردادها و تعهدات، جلد 2، چاپ 3، تهران، انتشارات مجد، 1383.
شهیدی، مهدی، سقوط تعهدات، چاپ 5، تهران، مجمع علمی فرهنگی مجد، 1381.
صادقي مقدم، محمد حسن، تغيير در شرايط قرارداد، تهران، نشر ميزان، 1390.
صفایی، سید حسین، قواعد عمومی قراردادها، جلد 2، تهران، نشر میزان، 1384.
طاهری، محمد علی و همکاران، دانشنامه حقوق خصوصی، جلد 1، تهران، انتشارات محراب فکر، 1384.
عمید زنجانی، عباسعلی، کلیات حقوق اساسی، چاپ 3، تهران، انتشارات مجد، 1387.
کاتوزیان، ناصر، الزام‌های خارج از قرارداد، جلد 2، چاپ 9، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1390.
کاتوزیان، ناصر، «تفسیر قرارداد»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 70، 1384.
کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی؛ اعمال حقوقی قرارداد-ایقاع، چاپ 10، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1385.
کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، جلد 1، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1374.
کاظم پور، سید جعفر، «بررسی تطبیقی حمایت از طرف ضعیف قرارداد در ایتالیا و دکترین نامعقول بودن در ایالات متحده آمریکا»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 71، 1389.
کرمی، سکینه، «نابرابری قدرت چانه‌زنی به عنوان مبنایی برای کنترل قرارداد»، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 7، شماره 2، 1395.
نجفی، آزاده و تقی زاده، ابراهیم و چهکندی نژاد، علی، «سازوکارهای حقوقی حمایت از طرف ضعیف در عقود تحمیلی»، دانش حقوق مدنی، سال دهم، شماره 19، 1400.
نقیبی، سید ابوالقاسم و تقی زاده، ابراهیم و حسینی، عدنان، «اعتبارسنجی شروط تحمیلی و حمایت از طرف ضعیف در عقود تحمیلی»، آموزه‌های فقه مدنی، دوره 14، شماره 26، 1401.
Ahmadpour, Ayoub, Economic Hardship in Performance of Contract: A Comparative Study of English, American and German Law and CISG, the UNIDROIT Principle and PECL Aberdeen, 2005.
Jowit, Earl, The Dictionary of English Law, 2th edition ,by John Bark, vol.1, Sweet Maxwell, London, 1997.
Troisfontaine, Ralph, "La protection de la partie faible en droit commercial : le franchisé", Faculté de droit et de criminologie, Université catholique de Louvain, Prom. : De Cordt, Yves, 2016
