فراترکیب پژوهش¬های انجام شده در حوزه رضایت شغلی معلمان
الموضوعات :سعید غلامی 1 , محسن نیازی 2 , اسداله یابایی فرد 3
1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان ایران
2 - استاد، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
3 - استاد دپارتمان جامعه شناسی دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان
الکلمات المفتاحية: رضایت شغلی, معلمان, فراترکیب, آموزش و پرورش,
ملخص المقالة :
رضايت شغلي معلمان، يكي از مهمترين عوامل مؤثر بر عملكرد آنان ميباشد و نقش رضايت شغلي معلمان در توسعه و دستيابي به اهداف نظام آموزشي گسترده و روشن است. بر همین اساس، بررسی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی معلمان در ایران، امری ضروری است. هدف از این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی معلمان در ایران است. این پژوهش با استفاده از روش کیفی فراترکیب و الگوی هفت مرحلهای سندلوسکی و باروسو انجام شده‌است. برای این منظور، نتایج مطالعات انجام شده بین سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۳، مورد بررسی قرار گرفت و با استفاده از کلیدواژههای مرتبط، تعدادی از مقالات مربوطه شناسایی و از بین ۲۰۵ مقاله در نهایت ۳۴ مقاله با استفاده از معیارهای فراترکیب انتخاب شدند. برای بررسی کیفیت و پایایی یافتههای این پژوهش از شاخص کاپا استفاده شد که نتایج آن نشان از کیفیت مناسب یافتههای پژوهش دارد. یافتههای حاصل از این پژوهش به استخراج کدهای مختلفی منجر شد و پس از رفت و برگشتهای مداوم و بررسی و ادغام یافتههای اولیه این پژوهش در زمینههای فرعی، نُه زمینه اصلی به‌دست آمد که به ترتیب فراوانی عبارتند از: ابعاد سازمانی، ابعاد توانمندسازی، ابعاد رهبری مدیران، ابعاد ذهنی و فردی، ابعاد اجتماعی، ابعاد سلامت روانی، ابعاد سبک زندگی، ابعاد اخلاقی و ابعاد نوآوری و خلاقیت. همچنین نتایج این پژوهش نشان میدهد که عدالت سازمانی، سیستم پاداش مبتنی بر عملکرد، مشارکت دادن معلمان در تصمیمگیریها، دورههای توانمندسازی روانشناختی و محتوای الکترونیکی، رهبری کاریزماتیک، فضای اخلاقی سازمان و مانند آن، بر رضایت شغلی معلمان در ایران بسیار اهمیت دارد و یافتههای این پژوهشف برخی از نظریات قبلی در رابطه با رضایت شغلی را تأیید میکند.
آب خیز، شلر؛ میکائیلی منیع، فزانه(1398). بررسی روابط ساختاری خود تنظیمی شناختی و بهزیستی شغلی درمعلمان دوره متوسطه دوم: نقش میانجی فرسودگی شغلی و رضایت شغلی، فصلنامه مشاور شغلی و سازمانی، دورۀ12، شمارۀ44، صص86-71.
آذرنیوشان، مریم؛ مشایخ، مریم؛ محمدی شیر محله، فاطمه (1397). رابطه نوآوری سازمانی با عملکرد شغلی و رضایت شغلی معلمان، فصلنامه علمی- پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دورۀ هشتم، شماره سه، زمستان(1397)، صص75-94.
ابراهیمی، الناز؛ ارجمند نیا، علی اکبر؛ افروز، غلامعلی(1396). ارزیابی اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی برروانشناسی مثبت¬نگر در افزایش در رضایت شغلی معلمان مدارس استثنایی، فصلنامه توانمند سازی کودکان استثنایی، سال8، شماره22.
ابراهیمی قوام ، صغری (1390). رابطه بین تاب¬آوری و رضایت¬مندی شغلی در میان معلمان مدارس عادی و استثنایی شهر تهران، روان¬شناسی افراد استثنایی، شماره (1)، صص 82-67.
اسدی، مسعود؛ نظری، علی محمد؛ شکوری، زینب؛ سعادت روح اله (1394). رابطۀ ابعاد سلامت روان و رضایت شغلی در بین معلمان زن ومرد، زن و مطالعات خانواده، سال هفتم، شماره بیست وپنجم.
اشرف¬زاده، توحید؛ عیسی¬زادگان، علی و میکائیلی منیع، فرزانه (1398). الگوی علی روابط بین باورهای معرفت-شناختی و مهارت¬های مطالعه بر عملکرد تحصیلی: نقش واسطه¬ای خودکارآمدی تحصیلی، فصلنامه¬ی روانشناسی تربیتی، شماره (15)، پیاپی (53)، صص72-51.
اندام، رضا و طاهری، حسین و (1398). طراحی مدل پیش بینی بی تفاوتی سازمانی براساس عدالت سازمانی، تعهد سازمانی و رضایت شغلی (مورد مطالعه: معلمان زن تربت بدنی استان البرز)، مطالعات آموزش و دانشگاهی، دورۀ8، شمارۀ21، صص215-193.
امانی، ملاحت؛ شباهنگ، محمد جواد(1395). بررسی نقش میانجی اظطراب وافسردگی دررابطه بین سبک¬های دلبستگی با رضایت شغلی معلمان، فصلنامه علمی تخصصی طب کار، دوره9، شماره 2، صص70 -59.
ایمانی، جواد (1391). تبیین مهارت¬های مدیریتی مدیران با جوسازمانی مدارس و رضایت معلمان از دیدگاه معلمان، فصلنامه علوم تربیتی، سال پنجم، شماره 147، صص 73-45.
ایلانلو، حسین؛ دلاور، علی؛ شریعتمدار، آسیه؛ احمدی، صدیقه (1399). اثربخشی آموزش رویکرد وجودی برکیفیت زندگی و رضایت شغلی معلمان، فصلنامه آموزش پژوهشی، دوره ششم، شماره 22،.
بای، ناصر؛ سلیمانی مقدم، رضا و علیدوست قهفرخی، ابراهیم (1396). مطالعه اثر رضایت شغلی و حمایت سازمانی درک شده برکیفیت خدمات ارائه شده توسط کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان گلستان. نشریه مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، شماره (16)،صص 40-31.
بخشایش، علیرضا؛ آذربنیاد، عبدالله(1391). رابطه سبک های مدیریت مدیران با رضایت شغلی و سلامت روانی معلمان، سال سوم، شماره (1)، صص 82-63.
برزگر فرویی، کاظم؛ اربابی، یونس (1394). رابطه بین منبع کنترل و تنیدگی شغلی با رضایت شغلی در معلمان و کارکنان مدارس استثنایی. تعلیم و تربیت استثنايی، ص 15.
برومند، مسعود؛ ظروفی، مجید (1393). بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی مرتبط با میزان رضایت شغلی دبیران، مطالعات جامعه¬شناسی، سال هفتم، شماره بیست و پنجم، صص 93- 77.
پاک¬مهر، حمیده؛ زعیمیان باقی، ملیحه (1400). ارتقای آموزش فضای اخلاقی؛ نقش میانجی جو اخلاقی ادارک شده در رابطه رضایت شغلی و رفتار شهروندی سازمانی معلمان دوره ابتدایی، دوفصلنامه علمی تخصصی پزوهش در آموزش ابتدایی، سال سوم، شماره(6)، صص 76-66.
جلیلی¬شیشوان، علی؛ طباطبایی¬عدنان، الهام و جلیلی¬شیشوان، فرحناز ( 1396). تحلیل رگرسیونی سلامت سازمانی و رضایت شغلی با فرسودگی شغلی معلمان تربیت بدنی استان تهران، مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، دوره پنجم، شماره(2)، پیاپی(18)، صص 109-101.
جمالزاده، مریم؛ جوادی پور، محمد؛ خسرو بابادی، علی اکبر(1396). ارتباط بین سلامت سازمانی با رضایت شغلی معلمان تربیت بدنی دورۀ اول متوسطۀ شهر تهران، مطالعات مدیریت ورزشی، شماره 46، صص30-17.
جمالی، یوسف؛ کلانترکوشه، سید محمد؛ شفیع آبادی، عبدا...؛ سلم آبادی، مجتبی (1395). تدوین مدل رضایت شغلی براساس سبک زندگی اسلامی، سازگاری زناشویی و جنسیت در معلمان، پژوهش نامه اسلامی زنان و خانواده، سال پنجم، شماره هشتم، صص45-65.
داوودی، حسین؛ بهاری، فرشاد؛ میرزا جانی، سید مرتضی(1391). رابطه فرهنگ سازمانی و انگیزش شغلی با رضایت شغلی معلمان، فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، دوره چهارم، شماره 13، صص 139-127.
رابيننز، استيفن پي (1403). مباني رفتار سازماني. ترجمه علي پارسائيان و سيدمحمد اعرابي. تهران: دفتر پژوهش‌هاي فرهنگى.
راستگو، ناهید؛ حرفه دوست، منصور؛ خیر جو، اسماعیل (1396). اثربخشی آموزش گرهی ذهن آگاهی بر فرسودگی شغلی،رضایت شغلی و برخی نشانگان آسیب شناسی روانی معلمان، دوفصلنامه راهبردهای شناختی دریادگیری، سال چهارم، شماره هفتم.
رحمانی زاده، داوود؛ جعفری ثانی، حسین؛ داوود نیا، سارا (1393). نقش ابعاد فضای اخلاقی سازمان در پیش¬بینی رضایت شغلی معلمان، فصلنامه اخلاق درعلوم و فناوری، سال دهم، شماره(3).
رضایی، مصطفی؛ کریمی، یگانه و آصف، الناز(1398). بررسی عوامل مؤثر بر ایجاد انگیزش شغلی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز بر مبنای نظریه هرزبرگ، فصلنامه علمی پژوهشی طب و تزکیه، دوره 28، شماره 3، صص 58-46.
رفیعی افوسی، حمید؛ خالوندی، فاطمه (1401). مقایسۀ تاثیر شیوۀ استخدام معلمان برمیزان رضایت شغلی آنان؛ تجربه جذب ازطریق کنکور سراسری یا آزمون استخدامی، فصلنامه مطالعات سیاست گذاری تربیت معلم، دوره (5)، شماره (3).
زارع شاه آبادی، اکبر؛ اسلامی، بهروز؛ مهدی پورخراسانی، ملیحه(1397). تاثیر سرمایه اجتماعی بررضایت شغلی معلمان شهریزد، فصلنامه علمی-پژوهشی خانواده و پژوهش، دوره(16)، شماره(1)،صص 100-83.
زوار،تقی؛ بهاری، پروین؛ عبدالهی اصل، صیاد؛ دلخوش، واقف (1400). نقش مديريت مشاركتي و مسئوليت-پذيري اجتماعي مديران در رضايت شغلي معلمان متوسطه اول: آزمون ميانجي¬گري خلاقيت مديران، مدیریت بر آموزش سازمان¬ها، سال دهم، شماره 1، صص 172-149.
سبزی پور، امیر؛ رشنودی، بهزاد؛ امیری، سمیه؛ کرم¬الهی، علی (1392). رابطه بین تیپ شخصیتی درونگرایی-برونگرایی بامیزان رضایت شغلی و تعهد سازمانی، فصلنامه علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال پنجم، شماره 2، صص 194-181.
سلطانی، محمدرضا؛ ازگلی، محمد؛ احمدنیا آلاشتی، سیامک (1394). فصلنامه مطالعات رفتار سازماني، سال پنجم، شماره (1)، پياپي (17)، صص 172- 145.
سلیمی، جمال؛ عبدی، آرش (1396). مطالعه رابطه بین توانمندسازی روان¬شناختی و رضایت شغلی معلمان؛ بررسی نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی، مجله روان شناسی مدرسه، دوره¬ی (6)، شماره (4)، صص98-70.
شفیع آبادی، عبدالله (1399). راهنمایی و مشاوره شغلی، انتشارات رشد، چاپ سی ام.
کمالی، یحیی (1396). روش¬شناسی فراترکیب و کاربرد آن در سیاست¬گذاری عمومی. سیاست، دوره (22)، شماره(3)، صص271- 236.
عابدی¬نیا، افشین (1399). رابطه بین سبک¬های رهبری راهبران آموزشی و تربیتی با رضایت شغلی معلمان مدارس چند¬پایه، مجله¬ی علمی رهبری آموزشی کاربردی، سال اول، شماره(1)، صص 42-29.
علی پور،احمد؛ اعراب شیبانی، خدیجه(1390). رابطه امیدواری و شادکامی با رضایت شغلی معلمان، فصلنامه پژوهش¬های نوین روانشناختی، سال ششم، شماره 22، تابستان(1390).
غفوریان، هما؛ قاسمی، ایرج؛ ابراهیمی محمد (1390). بررسی تاثیر میزان استرس شغلی بر رضایت شغلی مدیران مدارس، اندیشه¬های تازه در علوم تربیتی، شماره 4، صص 48-33.
فتحی، جلیل؛ احمدنژاد، محمد؛ صالحی، مهدی (1400). بررسی ارتباط میان رهبری آموزشی مدیران، کارآمدی جمعی معلمان و رضایت شغلی معلمان، فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت مدرسه، دوره نهم، شماره دوم.
قلائی، بهروز؛ کدیور، پروین؛ صرامی،غلامرضا؛ اسفندیاری، محمد(1391). ارزیابی مدل باورهای خودکارآمدی معلمان به عنوان تعیین کننده میزان رضایت شغلی آنها و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، پژوهش در برنامه-ریزی درسی، سال نهم، دوره¬ی دوم، شماره¬ی 5 ، پیاپی (32).
کشاورز، لقمان؛ کمندی، عیسی؛ فریدفتحی، اکبر و سلطانی، مرتضی (1394). ارتباط کارایی دوره¬های آموزش ضمن خدمت با رضایت شغلی معلمان تربیت بدنی، مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، دوره دوم، شماره(5)، صص 87-79.
کمالی، محمد؛ معین شاهنگیان، محدثه السادات؛ مبارکی، حسین و اکبرفهیمی، ملاحت (1394). بررسی رابطه رضایت شغلی و کیفیت زندگی کاری در معلمان مدارس استثنایی شهر تهران، مجله مطالعات ناتوانی، جلد(10)، شماره(41).
گل پرور، محسن؛ جوادیان، زهرا؛ برزانده، امین(1391). نقش هماهنگی شناختی در پیوند بین رهبری اخلاقی و رضایت شغلی معلمان، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، سال چهارم، شماره یکم ،مسلسل(13).
لاوسون، رابرت؛ شن، زنگ ( 1380). روان¬شناسی سازمانی : رفتار سازمانی ( مبانی و کاربردها )، ترجمه رمضان حسن¬زاده، انتشارات ساوالان، چاپ اول.
موسوی، فرانک؛ شیرزادی، پرستو (1397). نقش سرمایه اجتماعی مدیران مدارس بر رضایت شغلی معلمان، فصلنامه توسعه حرفه¬ای معلم، سال سوم، شماره چهارم، صص 62-51.
میرصفیان، حمید رضا (1396). تأثیر مداخله آموزشی مهارت¬های هفت گانۀ مدیریت کوانتومی بررضایت شغلی، دلبستگی شغلی و تعهد سازمانی معلمان تربیت بدنی، مطالعات مدیریت ورزشی، شماره(53)، صص236-219.
هاشمی، سیداحمد (1398). رابطه نگرش معلمان درخصوص استفاده از محتوای الکترونیکی و فناوری آموزشی با رضایت شغلی معلمان در مدارس متوسطه اول، فصلنامه علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال دهم، شماره(4)، پیایی(40).
Akiba (Eds.), International handbook of teacher quality and policy (pp. 374–387). London: Routledge.
Blömeke, S., Houang, R., Hsieh, F. J., & Wang, T. Y. (2017). Effects of job motives, teacher knowledge and school context on beginning teachers’ commitment to stay in the profession: A longitudinal study in Germany, Taiwan and the United States. In G. K. LeTendre & M.
Crisci, A., Sepe, E., & Malafronte, P. (2019). “What influences teachers’ job satisfaction and how to improve, develop and reorganize the school activities associated with them”. Quality & Quantity, 53 (5), 2403-2419.
Collie, R. J., Shapka, J. D., & Perry, N. E. (2012). School climate and social–emotional learning: Predicting teacher stress, job satisfaction, and teaching efficacy. Journal of Educational Psychology, 104(4), 1189.
Davis, E., & Newsterm, H. (2012). The importance of human resources development and its impact in increasing of national port productivity. Procardia Engineering, 125, 519-525.
Derykulu, D., Buyuzturk, S., &Ozcinar, H. (2012).Predictors of academic achievement of student ICT teacher with different learning styles.International Journal of Human and Social Sciences, 5(9), 567-573
Fukuyama, F. (1995). Trust: The social virtues and the creation of prosperity. New York, NY: Free Press
Gultekin, O. (2019). “Social Capital's Effect on Physical Education and Teachers' Job Satisfaction”. Journal of Education and Learning, 8(1), 164-171.
Kunter, M., Klusmann, U., Baumert, J., Richter, D., Voss, T., & Hachfeld, A. (2013). Professional competence of teachers: Effects on instructional quality and student development. Journal of Educational Psychology, 105(3), 805.
Kyriacou, C., & Sutcliffe, J. (1977). Teacher stress: A review. Educational Review, 29(4), 299–306.
Liang, G., & Akiba, M. (2017). Teachers’ working conditions: A cross-national analysis using the OECD TALIS and PISA data. In G. K. LeTendre & M. Akiba (Eds.), International handbook of teacher quality and policy (pp. 388–402).
Macdonald, Robert, 1997, Youth, the under class and social exclusion London, Routledge.
Parker, B., & Chusmir, L. H. (1992). Development and validation of a life-success measures scale. Psychological Reports, 70(2), 627–637.
Rollinson, D. Broadfild, A. & Edwards, D. (1998) Organizational Behaviour and Analysis: An Integrated Approach, Addison wesly: longmen.
Shann M H. Professional Commitment and Satisfaction Among Teachers in Urban Middle Schools. J Educa Res 1998; 92( 2): 67-74.
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2011). Teacher job satisfaction and motivation to leave the teaching profession: Relations with school context, feeling of belonging, and emotional exhaustion. Teaching and Teacher Education, 27, 1029-1038.
Spector, P. E. (1997). Job Satisfaction: Application, Assessment, Causes and Consequences. SAGE Publications, Londo.
Toropova, A., Myrberg, E., & Johansson, S. (2021). Teacher job satisfaction: the importance of school working conditions and teacher characteristics. Educational review, 73(1), 71-9.
Yining.Chen ,Gupta.A, Hoshower.L, (2006). Factors that motivate Business Faculty to conduct research, Journal of Education for Business, pp 179- 189.
Wolfe, A., 1997 "The Moral Meaning of Work" Journal of Socio-Economics, Vol 26, No 6.
Zimmer, L. (2006). “Qualitative Meta-Synthesis: A Question of Dialoguing with Texts”. Methodological Issues in Nursing Research, 53(3), 311-318.
