تدوین الگوی برنامه درسی تربیت عقلانی از منظر متون اسلامی
الموضوعات :
1 - گروه علوم تربیتی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نورآباد ممسنی، نورآباد ممسنی، ایران.
الکلمات المفتاحية: برنامه درسی, ابعاد وجودی انسان, تربیت عقلانی, متون اسلامی.,
ملخص المقالة :
مقدمه و هدف: هدف پژوهش ارائه الگوي برنامه درسی تربيت عقلاني از منظر متون اسلامی (قرآن مجید و نهج البلاغه) است. روش شناسی پژوهش: این پژوهش از نوع نظری است و در آن از رویکرد توصيفي ـ تفسیری در تحلیل اطلاعات استفاده شده است كه به شناسايي 82 مضمون پایه و 7 مضمون سازمان دهنده سطح اول و 3 مضمون سازمان دهنده سطح دوم با توجه به تتبعات در آیات، روایات و آموزه ها در متون اسلامی (قرآن مجید و نهج البلاغه) پرداخته شد. یافته¬ها: نتايج نشان مي دهند كه عقل در معنای اسلامی آن، علیرغم معنای متعارف و عمومی آن تحت عنوان «عقل نظری» حتی در نزد متفکران و فیلسوفان مسلمان، بُعدی از ابعاد وجودی و ماهیت انسان است كه دارای سه کارکرد مکمل و در هم تنیده اند که تفکیک آنها ما را از معنای جامع عقل از منظر اسلامی نیز دور می سازد. یک کارکرد و مفهوم عقل، پرسشگری است که قابليتي در مقام شناخت واقعيت هاي هستي دارد؛ دوم عقل كنشگر كه لوازم عملی ادراکات و باورها به صورت آگاهانه و اختیاری را شامل مي شود و سوم عقل پرستشگر كه جهتی است که راه رستگاری و نجات انسان را نشان می دهد. در تربيت عقلاني اسلامي باید هريك از عناصر برنامه درسي با توجه به سه معناي مختلف عقل تدوين و طراحي شوند. بحث و نتیجه¬گیری: اهداف عقل پرسشگر اهداف تأمین شناخت انسان از خداوند، و خود هستی و ابعاد گوناگون آن مي باشند. در عقل كنشگر اهداف بايد به مقوله كرامت، عدالت و مسئوليت پذيري انسان در عمل توجه داشته باشند؛ اهداف عقل پرستشگر بايد ايجاد حس عبوديت و بندگي و مالاً هدایت و نجات انسان باشد. در این مقاله تلاش می گردد تا ضمن تدوین سه نوع برنامه درسی معطوف به پرورش هر کدام ار ابعاد عقل از منظر متون اسلامی در عناصری همچون اهداف، محتوا، روش های یاددهی – یادگیری، نقش مربی، نقش متربی، محیط یادگیری و ارزشیابی، یک برنامه درسی جامع بپردازد.
References
- Ahmadi, Fars, (1404 A.H.), Mujajm Maqayys al-Lagheh, Research: Abdus Salam Mohammad Haroun, Egypt, Mostafa Al-Babi Company.
- Ahmadian, Ibrahim, (2018), Guide to Humanity (translation of Nahj al-Fasaha); Qom: Parsayan; second edition; p. 51.
- Bagheri, Khosrow, (2015), A new look at Islamic education, Madrasah Publications, second edition. P. 12.
- Jafari, Mohammad Taqi, (1970), Man in the Horizon of the Qur'an.
- Javadi Amoli, Abdullah, (2005), Nature in the Mirror of the Qur'an, Quarterly Journal of Religious Human Studies, Year 7, Number 23, pp. 5-28
- Haddad Alavi, Hassan, (2019), Vocabulary of Quranic Words, translated by Seyyed Gholamreza Khosravi Hosseini, Volume 1 and 2, Mortazavi bookstore.
- Hosseinizadeh, Seyyed Ali, (2020), educational evaluation in the life of the Prophet (pbuh) and Ahl al-Bayt (pbuh), Islamic Education Quarterly, year 3, number 5, pp. 37-54.
- Khalil Jar, (2017), Larus Arabic-Persian culture; Translator: Hamid Tabibian; c 2; Tehran: Amir Kabir; seventh edition; P. 555.
- Zahedi, Morteza, (2016), Educational Theory of Islam, first edition, Tehran, Sabra Cultural Institute, p. 285.
- Sadei, Ali, (2021), Characteristics of the ideal religious teacher and his role in the formation of students' religious identity, collection of articles, 4th Symposium on the position of education, the teacher's role in education, Vol. 2, Tehran: Education Publications, p. 725.
- Sajjadi, Seyyed Ibrahim, (2020), Qur'an and innate training, Qur'anic Research Quarterly, No. 61.
- Tabatabai, Mohammad Hossein, (2018), Sunan al-Nabi, Bostan Kitab Qom, first edition, pp. 124-130.
- Tabatabaei, Mohammad Hossein, (1363), Tafsir al-Mizan, translated by Mohammad Baqer Mousavi Hamdani, Islamic Publications Office, vol. 17, p. 211
- Azimi, Siros, (2021), What is education not, 7th edition, Tarbiat publishing house, Tehran.
- Alikhani, Ismail, (2010), Semantic analysis of "Nearness to God" in the Holy Qur'an, Qur'an Knowledge, Year 3, Number 1, Series 5, Pages 109-144.
- Farrokhnia, Mina, (2019), How to fascinate children with architecture, Javan newspaper: No. 3573: 24/9/90.
- Fawzi, Yahya, (2013), Theoretical foundations and capabilities of the reformist discourse of Shiite Islamists, Volume 61, pp. 61-96.
- Holy Qur'an, translation and commentary, Elaha Qomshei/Ayatollah Makarem Shirazi/Ayatollah Hashemi Rafsanjani
- Majlesi, Mohammad Baqer, (1403), Bihar al-Anwar, Beirut, vol. 74/60/100, pp. 154/229/142.
- Marzooqi, Rahmat Elah and Safari, Yahya, (2006), the principles and methods of rational education from the perspective of Islamic texts, Islamic Education Quarterly, year 3, number 5, pp. 115-134.
- Motahri, (1987), Familiarization with Islamic Sciences, Theology, Sadra Publications, Qom, 8th edition, p. 13.
- Motahari, Morteza, (1995), collection of works, Tehran, Sadra Publications, volume 1, p. 39-Motahri, Morteza, (1998), Prophetic Life, p. 58.
- Maleki, Hassan, (2018), The perspective of natural-spiritual curriculum based on the philosophy of Islamic education, Congress of Humanities, Tehran.
- Hammet, Ali Reza, (2020), Islamic education (specializing in pathology of religious education); Tehran: Islamic Tarbiat; First Edition; 1380; P. 7.
