بررسی تحلیلی نور و ضدّنور در حدیقه¬الحقیقة سنایی
فاطمه مدرسی
1
(
گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه، ایران
)
رحیم کوشش شبستری
2
(
گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه، ایران
)
سارا آزاد
3
(
دانشگاه ارومیه
)
الکلمات المفتاحية: سنایی, حدیقه¬الحقیقه, نور, ضدّنور,
ملخص المقالة :
نور یکی از زیباترین شگفتی¬های جهان خلقت و از بحث¬ برانگیزترین مسائل بنیادی در فلسفه و عرفان اسلامی است. از آن¬جا که عالمِ عرفان عرصة پیدایش اضداد است؛ توجه به ضدّنور و مصادیق آن نیز، برای تکمیل رسالت سالک در اتّحاد با نور مطلق، ضروری است. این پژوهش به روش توصیفی_ تحلیلی به تبیین اندیشه¬های دینی و اشراقی سنایی در رابطه با تقابل نور و ضدّنور، در مثنوی حدیقه¬الحقیقه پرداخته است. بر این اساس؛ مقالة حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که استدلال¬ها و تفسیرهای سنایی از نور، بیشتر ناظر بر کدام جنبه از جلوه-گری نور است و موانع و اضداد نور را در مسیر سلوک چگونه می¬توان شناخت؟ یافته¬های پژوهش حاکی از آن است که؛ حکیم سنایی اشراف کامل به مبحث نور، از منظر دین و عرفان داشته و در سایة مصادیق حسی و انتزاعی نور و اضداد آن، از هدایت و آگاهی با رمز نور؛ و از گمراهی و غفلت با رمز ضدّنور یاد کرده است. وی همچنین؛ پیامبر اکرم (ص)، انبیاء و اولیاءالهی، قرآن، دل و عقل را از منابع مهم کسب نور معرفی کرده و سرمنشأ نور آن¬ها را ذات اقدس الهی می¬داند.
قرآن کریم
اقبال لاهوری، محمّد. 1375. سیر فلسفه در ایران. ترجمه ا.ح آریان پور. تهران: امیرکبیر
اكبريان، رضا. 1380. «اصالت نور در سهروردي و اصالت وجود در ملاصدرا». مجله خردنامة صدرا. ش25.صص 34-19
magiran.com/p226780 دیلمی، حسن بن محمّد. 1397. ارشادالقلوب. ترجمه صادق حسن زاده. ج1. چ1. ناشر: آل علی(ع)
سمنانی، علاءالدوله. 1390. مصنفات فارسی. تصحیح و مقدمه نجیب مایل هروی. تهران: علمی و فرهنگی
سنایی غزنوی، مجدود بن آدم. 1359. حدیقه¬الحقیقه و شریعه¬الطریقه. تصحیح مدرس رضوی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
سهروردی، شهاب¬الدین. 1373. حکمت الاشراق، در مجموعه مصنفات. ج1. به تصحیح هانری کربن. تهران: پژوهشگاه
عتیق نیشابوری، ابوبکر. 1381. تفسیر سورآبادی. تصحیح علی¬اکبر سعیدی سیرجانی. تهران: نشر نو
غراب، راهله. 1384. نماد خورشید در فرهنگ و ادبیات. مشهد: محقق
غزالی، ابوحامد محمّد. 1364. مشكوة الانوار. ترجمه صادق آينه¬وند. تهران: اميركبير
ـــــــــــــــــــ . 1392. احیاءعلوم¬الدین. ترجمه محمد خوارزمی. ج4 و3. چ8. تهران: علمی و فرهنگی
فروزانفر، بدیع الزمان. 1370. احادیث مثنوی. تهران: امیرکبیر
فیّومی، احمد بن محمّد. 1414ق. المصباح فی غریب الشرح الکبیر. ج2. چ2. قم: مؤسسه دارالهجره
کلینی، محمّد بن یعقوب. 1407ق. الکافی. تصحیح علی اکبر غفاری و محمّد آخوندی. چ4. تهران. دارالکتب الاسلامیه
ماسینیون، لوئی. 1370. قوس زندگی منصور حلاج. ترجمه روان فرهادی. چ3. تهران: منوچهری
مجلسی، ملا محمّدباقر. 1404ق. بحارالأنوار الجامعه الدرر أخبار الأئمه الأطهار. چ 2، بیروت: مؤسسه الوفاء
مطهری، مرتضی. 1388. مجموعه آثار شهید مطهری. ج3. انتشارات صدرا
وفایی، عباسعلی. نزهت، بهمن. 1388. «در پرتو انوار معنوی، تحلیلی از ساختار تجربه عرفانی عرفا در باب نماد نور». فصلنامة علمی ـ پژوهشی ادبیات عرفانی. ش1. تهران: دانشگاه الزهرا. صص 198-169
https://civilica.com/ doc/867934
