ادله حق حیات جنین و مبانی فقهی حفظ آن با توجه به تغییرات فرهنگی جامعه
الموضوعات :یونس واحد یاریجان 1 , آزاده عبدی ابیانه 2 , مریم ابن تراب 3
1 - گروه اموزشی فقه و حقوق دانشکده الهیات دانشگاه ازاد اسلامی تهران شمال
2 - دانشجوی دکتری گروه فقه و حقوق ، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه آزاد تهران شمال
الکلمات المفتاحية: جنین, حق حیات جنین, حقوق بشر, فقه و حقوق اسلامی,
ملخص المقالة :
سقط جنین از جمله موضوعاتی است که قدمتی به طول تاریخ دارد که اغلب به عنوان امری مذموم تلقی شده است. اما امروزه، بویژه با تقویت دیدگاه¬های آزادی¬محور و حقوق بشری، بروز معضلات اقتصادی و اجتماعی، اختلافات در خصوص سقط جنین و جرم¬انگاری آن زاویه¬ی بیشتری پیدا کرده است. از جهت حفظ حیات جنین که سازگار با الگوهای حقوق بشری و انسانی در اسلام نیز می¬باشد، تحت عنوان تغییرات فرهنگی و اجتماعی، هدف پژوهش حاضر است. بررسی حاضر به این نتیجه رسیده که قداست حیات، حق حیات جنین به مثابه یک انسان و انتخاب وی و تقدم منافع عمومی بر جمعی حامی حق حیات جنین در فقه و حقوق اسلامی است. هرچند با توجه به پدیدار شدن مسائل مستحدثه از جمله توانایی شناسایی ناهنجاری¬های جنینی، در کنار پویایی کمی که قوانین در یکی دو دهه اخیر تجربه نموده¬اند، می¬توان برخی استثنائات را برای حفظ حیات مادر قبل از چهار ماهگی و نظر متخصصان جاری نمود. بنابراین اگرچه حکم اولی در فقه امامیه، حرمت سقط جنین در تمام مراحل رشد است؛ اما در صورت بروز ضرورت¬ها و تزاحماتی نظیر حفظ جان مادر، احتمال تلف شدن جنین و مادر در صورت عدم سقط و برخی ناهنجاری¬های جنینی بویژه پیش از ولوج روح، احکام ثانویه مقدم داشته می¬شوند. با این حال در خصوص چگونگی احراز ضرورت و مراحل سقط¬های مجاز و درمانی به نظر می¬رسد قانونگذار ایرانی سهل¬انگاری نموده و تنها به پاره¬ای از مقررات و دستورالعمل¬ها اکتفا نموده که نیازمند بازنگری است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام پذیرفته است
حاجي ¬ده آبادي، احمد (1394)، مرجع احراز موضوع قانون با تاکيد بر شرکت در قتل، فصلنامه مطالعات حقوقي، شماره 15، بهار 1394ش.
حریری، مهدی، شکربیگی، علیرضا (1401)، بررسی فرایند سقط جنین در حقوق ایران و فقه امامیه با شمایی در حقوق بین¬الملل، فصلنامه قرآن و طب، دوره هفتم، شماره 2.
راسخ، محمد (1382)، جدال حیات: بررسی اجمالی تئوری های سقط جنین، فصلنامه باروری و ناباروری، صص 236-220.
رزم¬ساز، بابک، 1379، بررسی فقهی حقوقی سقط جنین، تهران، نشر خط سوم
سوهانیان، فاطمه، 1389، حمایت کیفری از جنین در حقوق ایران، چاپ اول، جلد اول، تهران، انتشارات آذرخش
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1394)، حقوق بشر و آزادی های اساسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
طبیبی جبلی، مرتضی، 1382، بررسی و نقد نظریه جوار سقط جنین، مجله نامه مفید، شماره 37
عباسی نژاد، م، 1385، قرآن و طب، مشهد، بنیاد پژوهش¬های قرآن حوزه و دانشگاه
عباسی، محمود، 1382، سقط جنین، تهران: انتشارات حقوقی.
علیزاده، عیسی، غریبی، احمد (1397)، مطالعه تطبیقی حق حیات جنین در اسلام و غرب، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 83، صص 331-309.
کوشا، جعفر، سماواتی پیروز، امیر (1389)، سقط جنین؛ ترجیح حیات مادر یا حیات جنین، فصلنامه حقوق پزشکی، سال چهارم، شماره پانزدهم، صص 114-91.
محقق داماد، سید مصطفی، 1373، تحقیقی در مورد سقط جنین عوارض مسایل و موضوعات پیرامون آن، مجموعه مقالات اخلاق پزشکی، چاپ اول، مرکز مطالعات و تحقیقات اخلاق پزشکی.
معینی¬فر، محدثه (1398)، تزاحم حق مادر با حق حیات جنین در نظام¬های حقوقی، فصلنامه اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره 12، صص 436-423.
مکارم شیرازی، ناصر، 1379، بحوث فقیهه هامه (مهمه)، چاپ اول، قم: مدرسه الامام علی بن ابی¬طالب (علیهماالسلام).
موسوی رکنی، فاطمه¬السادات، موسوی رکنی، محمدهادی (1393)، حق حیات جنین نابهنجار از منظر اخلاق انسانی و منافع عمومی، فصلنامه حقوق پزشکی، سال هشتم، شماره سی و یکم، صص 111-71.
نبوی¬زاده، لیلا، زارع¬نژاد، محمد، خورسندیان، محمدعلی، نبوی¬زاده، سیدحسام¬الدین، غلامزاده، سعید (1396)، نقدی بر ماده واحده قانون سقط درمانی، مجله تعالی بالینی، دوره هفتم، شماره سوم.
نوذری فردوسیه، محمد (1384)، سقط جنین در حقوق اسلامی و فمینیسم، مطالعات راهبردی زنان، شماره 28.
پایان نامه و رساله جوادی، فضه، 1396، تطبیق قواعد فقهی بر جواز سقط جنین از دیدگاه فریقین، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه جامعۀ المصطفی العالمیه
درخشان، مجید، 1392، موجبات جواز سقط جنین، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
Unicef. Convention on the Rights of the Child. New York: Unicef; 1989.
