تحلیل انتقادی دیدگاه ویلیام وات درباره افسانه غرانیق (با تکیه بر منابع شیعه)
الموضوعات : نشریه پژوهشنامه معارف اهل بیت علیه السلاماکرم دژبان 1 , احمد نظری 2 , رضا کهساری 3
1 - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.
2 - استادیار گروه الهیات(تفسیروعلوم قرآنی)، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران (نویسنده مسئول).
3 - استادیار گروه الهیات(کلام اسلامی)، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.
الکلمات المفتاحية: افسانه غرانیق, ویلیام وات, خاورشناسان, شبهات. ,
ملخص المقالة :
یکی از افسانه¬ها و داستان¬های خرافی که در برخی متون تفسیری و حدیثی غیر معتبر نقل شده و دستاویزی جهت طرح شبهات گردیده، افسانه موسوم به غرانیق است. در این پژوهش به شبهات در حوزه داستان غرانیق مستند به دیدگاه¬های یکی از خاورشناسان به نام ویلیام وات با استفاده روش توصیفی- تحلیلی پرداخته می¬شود. بررسی¬ها نشان می¬دهد مأخذ دیدگاه¬های وات در طرح شبهه پیرامون افسانه غرانیق، برخی منابع تفسیری و حدیثی اهل سنت است که این منابع افزون بر ضعف سندی دارای تشتت و اختلاف محتوایی هستند. افزون بر این، داستان موسوم به غرانیق در تنافی با آیات قرآن دال بر ضعف کید شیطان، عصمت پیامبر در دریافت و ابلاغ وحی، قدرت خداوند متعال در تضمین نزول وحی، مقام والای فرشته وحی و غیره است. اندیشمندان شیعه در هیچیک از کتاب¬های معتبر خویش این داستان خرافی را نقل نکرده¬اند و همچنین برخی خاورشناسان منصف نیز در همراهی با اندیشمندان شیعه، افسانه غرانیق را غیر واقعی و نامعتبر دانسته¬اند.
قرآن کریم؛ ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیرالقرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیۀ، 1415ق.
آرمسترانگ، کارن، زندگی¬نامه پیامبر اسلام (ص)، ترجمه کیانوش حشمتی، تهران: حکمت، 1383ش.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشه: آستان قدس رضوی (ع)، 1415ق.
حتی، فیلیپ، تاریخ عرب، ترجمه محمدسعیدی، تهران: کتابفروشی زوار، بی¬تا.
دیون پورت، جان، عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن، ترجمه غلامرضا سعیدی، تهران: اطلاعات، 1383ش.
سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1370ش.
طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، قم: جامعه مدرسین وابسته به حوزه علمیه قم، 1374ش.
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، تهران: فراهانی، 1372ش.
طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت: دارالفکر، 1408ق.
عسکری، مرتضی، نقش ائمه در احیای دین، تهران: منیر، 1382ش.
فخر رازی، محمد بن عمر، تفسیرالکبیر، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، 1415ق.
قاضی عیاض، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، بیروت: دارالفکر، 1426ق.
گلی زواره، غلامرضا، رسول اعظم از دیدگاه اروپاییان و مستشرقین، مجله دیدار آشنا، شماره 78 و 79، اسفند 1385.
مأمورزاده، فریده، بررسی سوء استفاده خاورشناسان از منابع اهل سنت و نقد آن از نگاه فریقین، رساله دکترای جامعۀ المصطفی العالمیۀ، 1395.
معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، قم: التمهید، 1386ش.
------------، علوم قرآنی، قم: التمهید، 1378ش.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیۀ، 1374ش.
نیشابوری، حسن محمد، تفسیر غرائب القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیۀ، 1416ق.
وات، مونتگمری ویلیام، برخورد آرای مسلمانان و مسیحیان، ترجمه محمدحسین آریان، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1373.
William Montgomery watt, mohammad at mecca,oxford,clarendon press,1953.
