بررسی عمومی عدم تناسب در جرم انگاری حاصل از قانون کاهش مجازات حبس تعزیری با رویکردی بر فقه امامیه
الموضوعات :حمزه نادری 1 , اکبر رجبی 2 , سمیرا گل خندان 3
1 - واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی. خمین، ایران.
2 - گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خمین، خمین، ایران
3 - گروه حقوق جزا و جرم شناسی ، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمین، خمین ، ایران
الکلمات المفتاحية: حبس تعزیری, کاهش مجازات, تناسب در جرم انگاری, بی مجازاتی,
ملخص المقالة :
مجازات حبس به عنوان یکی از مجازات‌های اصلی در تمامی نظام‌های حقوقی بوده و می‌باشد. کارکردهای مختلفی در طول تاریخ برای مجازات حبس در نظر گرفته شده است که کارکرد اصلاحی و بازپروی را می‌توان به عنوان آخرین آنها نام برد که البته این کارکرد نیز در عمل منجر به شکست شده است به نحوی که نمی توان از حبس و زندان انتظار زیادی برای اصلاح و بازپروری مجرمین داشت. به همین دلیل رویکردها نسبت به این مجازات تغییر کرده و در بیشتر نظام‌های حقوقی اقداماتی در راستای کاهش استفاده از مجازات حبس در نظر گرفته شده است. مهم این است که با کاهش مجازات حبس، عنصر تناسب در جرم انگاری زایل نشود. قانون کاهش مجازات حبس تعزیری نیز در همین راستا تصویب شده است؛ اما در عمل منجر به زایل شدن عنصر تناسب در جرم انگاری و در نتیجه بی مجازاتی طیف وسیعی از جرایم به طور مستقیم و غیرمستقیم شده است. به همین دلیل با فحص در یافته های حکیمانه فقیهان و حقوقدانان، با روش تحلیلی - توصیفی، با معرفی مبانی فقهی لزوم تناسب جرم با مجازات و فواید کیفر دهی متناسب، دلیل لزوم بازنگری در این قانون، در مدت کوتاهی پس از تصویب و اجرای آن به منظور برقراری تناسب در جرم انگاری برخی از جرایم مشمول این قانون ضروری به نظر می¬رسد.
منابع
1. توجهی، عبدالعلی، ابراهیم وند، ح، (1393)، لزوم استفاده محدود از کیفر سالب آزادی بر مبنای فقه اسلامی، مجله دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره ۶۸.
2. حاجی تبار فیروزجانی، حسن، (1393)، مجازات‌های جایگزین حبس در حقوق کیفری ایران، تهران، انتشارات فردوسی، چاپ اول.
3. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، (1394)، ترمینولوژي حقوق، تهران: نشر گنج دانش، چاپ بیست و هفتم.
4. جواهری، ح، (1390)، بررسی و تبعات مجازات حبس در نظام عدالت کیفری و اندیشه‌های جایگزین جریمه‌های بدل از حبس، علوم تربیتی، اصلاح و تربیت، شماره 112.
5. میلکی،ایوب، (1385)، حبس زدایی خردگرا؛ خروج از بحران تورم کیفری، اصلاح و تربیت، شهریور 1385، شماره 54.
6. ب‍اخ‍ت‍ر، سیداح‍م‍د، (1400)، تحلیل کاربردی قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، تهران : خط سوم
7. حجتیان، محبوبه، (1400)، محشای قانون مجازات کاهش حبس تعزیری، تهران: دادبخش
8. حسنی, محمد حسن, علیزاده, حمید, & پارسی پور, امید. (1399). بررسی تطبیقی آدم‌ربایی در حقوق کیفری ایران و ایالات متحده آمریکا. پژوهشنامه حقوق تطبیقی, 4(2), 38-52. doi: 10.22080/lps.2020.19320.1185 .
9. میرزایی یزدی، زهرا و موسوی، سیداسماعیل،(1399)، تاثیر قانون کاهش حبس تعزیری مصوب 1399 بر کیفرزدای، قانون یار، زمستان1399، سال چهارم، شماره 16،
10. امیر ارجمند، اردشیر، (1381)، مجموعهی اسناد بین‌المللی حقوق بشر، جلد اول، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی،
11. روستائی، مهرانگیز و رحمانیان، حامد، (1400)، مدنی‌سازی حقوق کیفری در پرتو قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، حقوقی دادگستری، بهار1400، شماره 133،
12. سبزواری‌نژاد، حجت (1396)، “جایگاه اصل تناسب جرم و مجازات در حقوق کیفری ایران و انگلستان”، دو فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 77 و 78،
13. فلاحي،احمد،(١٣٩٣)اصل ضرورت در جرم انگاري، چاپ اول، تهران،انتشارات دادگستر.
14. گرامی، حسین؛ فرهمند، مجتبی (1399)، “جستاری در قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 23/2/1399”، فصلنامه آرا، دوره سوم، شماره اول،
15. جزایری فارسانی،محسن و جلیلی پیرانی،محسن،(1399)، نگاه پیشگیرانه به جرائم افترا و توهین با رویکرد انتقادی به قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، مطالعات حقوق، زمستان 1399، دوره جدید، شماره 13،
16. احمدزاده، رسول و تام، مجتبی، (1400)، ملاحظاتی دربارۀ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، چاپ سوم، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه.
17. Hadi Dachak, The Principle of Proportionality of Crime and Punishment in International Documents, International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding, Vol. 8, No. 4, April 2021.
18. Hörnle, Tatjana; Dubber, Markus D., eds. (2014). The Oxford Handbook of Criminal Law. Oxford, UK: OUP Oxford. ISBN 0191654604.
19. Schünemann, Bernd,(2004), The System of Criminal Wrongs: The Concept of Legal Goods and victim-based Jurisprudence as a Bridge between the General and Special Parts of the criminal Code, BUFFALO CRIMINAL LAW REVIEW, Vol.7, 2004.
20. Jareborg, Nils, (2004), Criminalization as Last Resort (Ultima Ratio), OHIO STATE JOURNAL OF CRIMINAL LAW, 2004, p.524.
21. Ashworth, Andrew, (2015), Sentencing and Criminal Justice, Cambridge University Press. Illustrated edition.
22. Horder, Jeremy, (2019), Ashworth's Principles of Criminal Law, Oxford University Press, Ninth edition
23. Packer, in Mike Molan, (2013), Modern Criminal Law, Fifth edition, first published, Cavendish Publishing.
