بررسی ترجیحات رانندگان و ارزیابی استراحتگاه‌های بین‌راهی
الموضوعات :دکتر احمد حامی 1 , فرناز فرجی 2 , میلاد محمدی 3 , زانیار صمدی تودار 4
1 - استادیار، گروه مهندسی فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، ایران.
2 - کارشناسی ارشد مهندسی فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، ایران.
3 - کارشناسی‌ارشد مهندسی فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، ایران.
4 - کارشناسی‌ارشد مهندسی فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، ایران.
الکلمات المفتاحية: استراحتگاه بین راهی, استراحت فیزیکی, بازیابی روحی.,
ملخص المقالة :
با گسترش جاده‌ها و افزایش حمل‌ونقل جاده‌ای در جهان و از طرفی طولانی بودن جاده‌ها، ساخت استراحتگاه‌های بین‌راهی را به‌منظور استراحت رانندگان و کاهش خطر تصادف الزامی گردانیده است. در این راستا، این تحقیق به ارزیابی خدمات و امکانات استراحتگاه‌ها می‌پردازد. این مطالعه از طریق توزیع پرسشنامه در بین 355 نفر از رانندگان در چهار استراحتگاه بین راهی شامل استان‌های اردبیل، قزوین و فارس انجام گردید. داده‌ها از طریق نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به اینکه رانندگان مهم‌ترین کاربران استراحتگاه‌ها هستند، نتایج نشان داد که اکثر رانندگان درهر توقف مدت زمان کمتری را به منظور توقف انتخاب می‌کنند. مهم‌ترین دلایل توقف به ترتیب نمازخواندن، استراحت جهت رفع خواب‌آلودگی و سوخت‌‌گیری معرفی گردید. کاربری‌های نمازخانه، پمپ‌بنزین و پارکینگ به ترتیب بیشترین اولویت را در بین عوامل خدماتی داشتند. استراحتگاه‌ها به‌طور معنی‌داری موجب رفع خستگی، بازیابی جسمی-روحی و افزایش تمرکز رانندگان می‌گردد. اکثر رانندگان متأهل، دارای گروه سنی 39-30 سال و تحصیلات دیپلم داشتند. فضاهای نشستن و اجتماعی از اولویت‌های مهم رانندگان‌بوده است. در رابطه با منظر استراحتگاه‌ها وجود درختان سایه‌دار و گل‌های فصلی بیشترین اهمیت را به خود اختصاص دادند. بر این اساس، به‌منظور استراحت و رفع خواب‌آلودگی رانندگان در طی سفر لازم است تا با مکان‌یابی، ارائه تسهیلات و طراحی مناسب استراحتگاه‌ها، آنها را به توقف دراین مکان‌ها تشویق کرد. ایجاد فضاهای آرام و به دور از شلوغی‌های رایج در استراحتگاه‌ها بایستی از اولویت‌های مهم طراحی مد نظر قرار گیرد.
1) ایزدی، حسن، بذرگر، محمدرضا، و آلیگر، پگاه امیدی(۱۳۹۴). مکان‌یابی و طراحی استراحتگاه‌های بین‌راهی با رویکرد هویت بومی، دومین کنگره بین‌المللی افق‌های جدید در معماری و شهرسازی با رویکرد توسعه و فناوری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه فردوسی.
2) توکلی‌کاشانی، علی، وامق، علی، ومحمدیان، احمد(۱۳۹۴). ارزیابی پارامترهای ایجاد تصادفات ناشی از خستگی و خواب آلودگی در بزرگراه‌ها و آزادراه‌های برون‌شهری ایران. چهاردهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک، تهران، معاونت و سازمان حمل‌ونقل ترافیک.
3) جعفربگلو، مجید، معززی، مرتضی، و ولی، انسیه(1395). بررسی تأثیر عوامل کیفی فضا و طراحی معماری در مخاطب پذیری استراحتگاه‌های بین‌راهی. سومین کنفرانس علمی پژوهشی افق‌های نوین در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی معماری و شهرسازی ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
4) سبحانی، سعید، رباطی، هادی، و قاسمی نژاد، حسین(1392). ضرورت ساخت مجتمع خدماتی-رفاهی بین‌راهی و نگاه ویژه دولت به این امر. مجله راهبران، شماره 65، 56-59.
5) شیعه، اسماعیل، و بدری، علی‌اصغر(1384). بررسی جایگاه مجتمع‌های خدماتی- رفاهی بین‌راهی از دیدگاه برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای. مجله پژوهشی علوم انسانی، 18(1)، 67-90.
6) مهدی‌پور، فاطمه، و مسگری، محمدسعدی(1385). به کاربری منطق فازی درGIS برای یافتن مکانهای بهینه مراکز خدماتی بین راهی وزارت راه و ترابری، سومین همایش سیستمهای اطلاعات مکانی، قشم، سازمان نقشه‌برداری کشور، منطقه آزاد قشم.
7) قلیچ خانی، بهنام، واحمدی، علی(1395). اولویت‌بندی وسطح‌بندی استراحتگاه‌های گردشگری بین راهی. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری. 11(33)، 105-126.
8) کاظمی، علی، غفاری، محمد، کنجکاو منفرد، امیر رضا، و تسلیمی بابلی، امین(1394). بررسی تأثیر احساس تعلق به مقاصد گردشگری بررضایت و وفاداری گردشگر( مطالعه ی موردی: گردشگران خارجی سفرکرده به شهر اصفهان)، مجله‌ی برنامه ریزی و توسعه ی گردشگری، شماره 12، 34-52.
9) Ryan G., T. (2013). Evaluating Traveler Preferences and Values for Public Rest Areas, Timothy J. Gates, Ph.D. P.E. P.T.O.E. Peter T. Savolainen, Ph.D. P.E., 2.
10) Blomquist., D. & Carson., J. (1998). Rest area user survey, Montana State University – Bozeman, p26.
11) Wansink., B. & Van Ittersum., K. (2004). Stopping decisions of Travelers. Tourism Management Journal, 319–330.
12) Steven., M. & Morris (2007). Truck dispatching and fixing and fixed driver rest locations.
13) Borshchenko., Y. Vasilyev., V. Lizunov., A. & Sharypov., A. (2016). Solutions of a Multicriteria Problem of Optimum Placement of Short-term Rest Areas on Highways. Transportation Research Procedia, Vol 20, 87 – 93.
14) Yamashita., S. (2002). Perception and evaluation of water in landscape: Use of Photo-projective method to compare child and adult residents, perceptions of Japanese river environment. Landscape and Urban Planning. 1(62), 3-17.
15) Oguz., D. (2000). User surveys of Ankara Urban Parks. Landscape and Urban Planning, 52, 165-171.
16) Malinowski., J.C. & Thurber., C.A. (1996). Developmental shifts in the place preferences of boys aged 8-16 years. Journal of Environmental Psychology. 16, 45-54.
17) Hami., A. (2009). Users Preferences of Usability of Urban Parks in Tabriz, Iran. Universiti Putra Malaysia.
18) Farnum., J. Hall., T. & Kruger., L.E. (2005). Sense of place in natural resource recreation and tourism: An evaluation and assessment of research findings, General Technical Report, U.S.
19) Yüksel., A. Yüksel., F. & Bilim., Y. (2010). Destination attachment: Effects on customer satisfaction and cognitive, affective and conative loyalty, Tourism Management, 31(2): 274-284.
20) Lee., J. Kyle., G. & Scott., D. (2011). The mediating effect of place attachment on the relationship between festival satisfaction and loyalty to the festival hosting destination, Journal of Travel Research, 1-14.
