واکاوی تاثیر قدرت نرم دیپلماسی ورزشی بر روابط ایران و آمریکا: مطالعه موردی دیپلماسی والیبال
الموضوعات : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)
1 - استادیار، گروه حقوق، واحد ورامین- پیشوا، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: ایالات متحده آمریکا, جمهوری اسلامی ایران, دیپلماسی ورزشی, قدرت نرم, والیبال.,
ملخص المقالة :
استفاده از ورزش و دیپلماسی ورزشی تجربه مستندی را در تاریخ دیپلماسی ورزشی جهان ثبت کرده است. ورزش در سنوات اخیر یک ابزار دیپلماتیک بوده و دیپلماسی ورزشی یکی از کلیدی‌‌ترین شیوه‌‌های شکلگیری قدرت نرم به حساب آمده و کشورها تلاش می‌‌کنند از طریق راهکارهایی برای کاهش تنش‌‌ها در زمینه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با سایر بازیگران اقدام کنند. روابط جمهوری اسلامی ایران با ایالات متحده آمریکا در چند دهه اخیر با چالش‌‌های فراوانی مواجه بوده است. حضور تیم‌‌های ملی جمهوری اسلامی ایران به خصوص والیبال در رویدادهای بین‌المللی مانند لیگ جهانی والیبال و بازی‌‌های المپیک فرصتی بوجود آورده است تا ورزش به ارتقای جایگاه ایران و حتی کاهش تنش با دشمن دیرینه ایران یعنی آمریکا بیانجامد. حال پرسش این است که تاثیر قدرت نرم دیپلماسی ورزشی بر روابط ایران و آمریکا چگونه است؟ پژوهش بر این فرضیه استوار است که تاثیر قدرت نرم دیپلماسی ورزشی باعث بهبود نسبی روابط فرهنگی- ورزشی ایران و ایالات متحده آمریکا میشود. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که، ورزش در اوج تنش‌‌های دو کشور، حداقلی از روابط را برای دو کشور باقی گذاشته و شکلگیری قدرت نرم، بستری برای نیل به اهداف ضمنی سیاسی برای دو کشور ایران و آمریکا فراهم کرده است. اگرچه دیپلماسی ورزشی این پتانسیل را دارد که روابط بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا را بهبود ببخشد، اما محدودیت‌‌های مجزایی برای تکیه بر دیپلماسی عمومی وجود دارد که دیوار خصمانه بی‌اعتمادی میان واشنگتن و تهران را تقویت می‌کند. ورزش در مقاطعی حساس و با کمترین هزینه، به بهبود مقطعی مناسبات ایران و آمریکا کمک کرده است. پیشنهاد میشود برای دریافت میزبانی‌‌های مهم والیبال در سطح جهانی که چهره‌‌ای متفاوت از جمهوری اسلامی ایران با اتکاء به قدرت نرم ورزش نشان می‌‌دهد، مورد تاکید قرار گیرد و همچنین سرمایه‌‌گذاری ویژه‌ای در زمینه دیپلماسی ورزشی به خصوص والیبال برای بی‌اثر کردن تبلیغات ضد ایرانی و مقابله با ایران‌هراسی رسانه‌‌ها انجام شود.
انتصار، نادر (1395). محدودیت دیپلماسی ورزشی در روابط ایران و آمریکا. دیپلماسی ایرانی. قابل دسترس در:
http://www.irdiplomacy.ir
بخشی‌چناری، امین‌رضا؛ گودرزی، محمود؛ سجادی، سید نصرالله؛ جلالی فراهانی، مجید (۱۳۹۸). ارائه راهکارهایی برای توانمندسازی و ارتقای دیپلماسی ورزشی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. رویکردهای نوین در مدیریت ورزشی، 7(21)، ص36-21.
بیگی، مهدی (1388). قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
پلونده، حسین؛ رستمی، فرزاد (1401). سنجش ارتباط بین دیپلماسی ورزشی و پرستیژ بین‌المللی کشورها؛ مطالعه موردی میزبانی قطر برای جام جهانی فوتبال 2022. سازمان‌های بین‌المللی، 5(15)، ص369-346.
پیرانی، شهره؛ سعیدی‌راد، آرش (1400). افول سیاسی ایالات متحده آمریکا؛ زمینه‌ها و دلایل. مطالعات راهبردی آمریکا، 1(4)، ص167-149.
تهذیبی، خادم‌علی (1400). بررسی نقش و تاثیر دیپلماسی ورزشی در روابط بین‌الملل. پژوهش ملل، شماره 69، ص46-25.
جمشیدی‌ها، غلامرضا؛ قربی، سید محمدجواد (1400). افول قدرت نرم آمریکا؛ دیدگاه‌ها و زمینه‌ها. مطالعات راهبردی آمریکا، 1(4)، ص88-63.
جوادی‌پور، محمد؛ راسخ، نازنین (۱۳۹۶). نقش ورزش و توسعۀ دیپلماسی ورزشی در پیشبرد سیاست‌های فرهنگی- اجتماعی و روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران. مدیریت ورزشی، 11(2)، ص234-219.
دهشیار، حسین (1387). جهانی شدن: تک هنجاری‌طلبی ایالات متحده آمریکا. سیاست خارجی، 4(2)، ص437.
زرگر، افشین (1394). ورزش و روابط بین‌الملل، جنبه‌های مفهومی و تئوریک. علوم سیاسی، 11(3)، ص48-7.
ساروخانی، باقر (1389). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی (اصول و مبانی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سبزی، زهره؛ شریعتی فیض‌آبادی، مهدی؛ صابونچی، رضا (1400). دیپلماسی ورزش در توسعۀ روابط با کشورهای غربی. پژوهش‌های فیزیولوژی و مدیریت در ورزش، 13(3)، ص27-9.
شاه‌رضایی، فاطمه؛ شیرزادی، فاطمه (1395). نقش ورزش در گسترش مناسبات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران (1392-1376). مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 15(32)، ص60-35.
شریعتی فیض‌آبادی، مهدی (1398). مطالعه تطبیقی دیپلماسی ورزش در توسعه روابط خارجی ایران و کشورهای منتخب. دانش سیاسی، 15(1)، ص148-125.
شریعتی فیض‌آبادی، مهدی؛ گودرزی، محمود (1394). جایگاه دیپلماسی ورزش در روابط بین‌الملل جمهوری اسلامی ایران؛ رویکرد کیفی مبتنی بر تحلیل محتوا. دانش سیاسی، 11(2)، ص127-95.
شریعتی فیض‌آبادی، مهدی؛ ناظمی، مازیار (1396). طراحی مفاهیم فرهنگ صلح‌ساز ورزش در توسعه روابط بین‌الملل. راهبرد اجتماعی فرهنگی، 6(24)، ص188-164.
شهابی، هوشنگ (1388). دیپلماسی ورزشی بین ایالات متحده و ایران. گفتگو، شماره 42، ص26-7.
صالحی امیری، سید رضا؛ محمدی، سعید (1389). دیپلماسی فرهنگی. تهران: انتشارات ققنوس.
صباغیان، علی (1394). دیپلماسی ورزشی. مطالعات فرهنگ-ارتباطات، 16(31)، ص155-135.
عراقی، عبدالله؛ بیدگلی، محمد؛ رجبی‌ده برزوئی، اصغر (1401). دیپلماسی ورزشی استراتژی بهبود روابط سیاسی با عربستان سعودی. علوم سیاسی، 18(61)، ص38-21.
گلشن‌پژوه، محمودرضا (1387). جمهوری اسلامی ایران و قدرت نرم. تهران: نشر دانشگاه آزاد اسلامی.
مختاری، سودابه؛ کشیشیان سیرکی، گارینه (1399). نقش دیپلماسی مسیر دوم در مناسبات ایران و آمریکا؛ مطالعه موردی دیپلماسی ورزشی (2019-1998). پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 10(39)، ص290-269.
مختاری، سودابه؛ کشیشیان سیرکی، گارینه (1401). تأثیر قدرت نرم دیپلماسی ورزشی بر روابط ایران و آمریکا: مطالعه موردی دیپلماسی کشتی (1998-2013). تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره 51، ص100-89.
نای، جوزف (1389). قدرت نرم، ابزارهای موفقیت در سیاست بین‌الملل. سید محسن روحانی و مهدی ذوالفقاری. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
نکولعل آزاد، فاطمه (24/10/1399). دیپلماسی ورزشی؛ ضرورت‌ها، اهداف و پیامدها. سایت دیپلماسی ایرانی، قابل دسترس در: http://irdiplomacy.ir
هادیان، ناصر؛ احدی، افسانه (1388). جایگاه مفهومی دیپلماسی عمومی. روابط خارجی، شماره 3، ص117-86.
Jackson, S.J. (2013). The contested terrain of sport diplomacy in a globalizing world. International Area Studies Review, 16(3).
Mare, U. & Tatjana, P. (2015). Sports diplomacy: development and practice. Research in Kinesiology.
Murray, S. (2012). Sports-Diplomacy: a Hybrid of Two Halves.
URL= http://www.culturaldiplomacy.org
Nye, J. (2004). Soft Power and Leadership. Compass: A Journal of Leadership.
Nygard, H.M. & Gates, S. (2013). Soft power at home and abroad: Sport diplomacy, politics and peace-building. International Area Studies Review, 16(3).
Pigman, G.A. & Rofe, J.S. (2014). Sport and Diplomacy: An Introduction. Sport in Society, 17(9).
