رویکردهای سلامت محور در شهرسازی: مروری نظام مند بر ادبیات نظری با تاکید بر مدل های سلامت شهری

الموضوعات :

Helia Sareminia ¹ , Fatemeh Mohammadniay Gharaei ² , ساناز سعیدی مفرد ³ , Sulmaz Ghahramani ⁴

1 - Department of urbanism, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.
2 - Department of Urbanism, Mashhad branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.
3 - گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
4 - Department of Urbanism, Mashhad branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran

تاريخ الإرسال : 28 الأربعاء , ذو القعدة, 1445 تاريخ الإصدار : 28 الأربعاء , ذو القعدة, 1445

الکلمات المفتاحية: سلامت, سلامت شهری, رویکردهای سلامت محور, مدل های سلامت شهری,

ملخص المقالة :

با روند رو به رشد شهرنشینی، مسائل شهری پیچیده تر شده است، اما شهرها پاسخگوی نیازهای ساکنان خود هستند. نیازهایی که با پیشرفت تکنولوژی و تغییر سبک زندگی شهروندان، ابعاد مختلف زندگی بشر را تحت الشعاع قرار داده است. امروزه جوامع مدرن به ابعاد سلامت و ارتباط آن با معیارهای کالبدی محیط شهری اشاره می کنند. به همین دلیل در سال‌های اخیر محققان به دنبال یافتن ارتباط شهر و سلامت بوده‌اند که در این میان مطالعاتی که رویکردهای سلامت محور جامعی را در برنامه‌ریزی شهری ارائه می‌کنند بسیار محدود است. در راستای خلأهای بیان شده، هدف این پژوهش تحلیل رویکردهای سلامت محور در ادبیات نظری موجود برنامه ریزی شهری از طریق پرسش های پیشرو است: مدل های نظری در چند دهه اخیر چگونه تکامل یافته اند؟ اصول اولیه این مدل ها چیست؟ و رویکردهای سلامت محور در توسعه شهری چیست؟ این مقاله تا آنجا که می دانیم، یکی از بررسی های جامع محدود برای ارزیابی رابطه بین شهرها و سلامت با تاکید بر مدل های سلامت شهری است. از طریق یک بررسی سیستماتیک، ابتدا تعاریف سلامت و سپس مدل‌های سلامت شهری را گردآوری کردیم. چارچوبی مبتنی بر مدل‌های بهداشتی پیشنهاد شده است. داده‌های متنی پایه که شامل مقالات علمی-پژوهشی، کنفرانس‌ها، کتاب‌ها، اسناد و مدارک است، تا سال 2023 به‌طور هدفمند از پایگاه‌های اطلاعاتی جمع‌آوری و با روش تحلیل تبارشناسی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. مقاله حاضر بر اساس مطالعات نظری در دو بخش تعاریف سلامت و الگوهای سلامت محور در برنامه ریزی شهری ارائه شده است. بر اساس یافته های پژوهش، رویکردهای نظری را می توان در چهار گروه اصلی طبقه بندی کرد. که شامل رویکردهای پزشکی، شهری، زیست محیطی و اجتماعی است. چهار رویکرد به سلامت شهری راهی را برای دسته بندی و درک رویکردهای مختلف موجود در تحقیقات و عملکرد فعلی بهداشت شهری ارائه می دهد.

المصادر:

• نظم‌فر,حسین، علوی, ‌سعیده, & عشقی‌چهاربرج. علی، (1397). تحلیل فضایی سکونتگاه های شهری استان گلستان از لحاظ شاخص های شهرسالم. آمایش جغرافیایی فضا, 30(8), 213-228.
• Almeida Filho, N. D. (2001). For a general theory of health: preliminary epistemological and anthropological notes. Cadernos de Saúde Pública, 17, 753-770.‏
• Barton, H., & Tsourou, C. (2000). Healthy urban planning: a WHO guide to planning for people. Taylor & Francis.‏
• Barton, H., Thompson, S., Burgess, S., & Grant, M. (Eds.). (2015). The Routledge handbook of planning for health and well-being: Shaping a sustainable and healthy future. Routledge.‏
• Brenner, N. (2019). New urban spaces: Urban theory and the scale question. Oxford University Press.‏
• Callway, R., Pineo, H., & Moore, G. (2020). Understanding the role of standards in the negotiation of a healthy built environment. Sustainability, 12(23), 9884.‏ https://doi.org/10.3390/su12239884
• Corburn, J. (2004). Confronting the challenges in reconnecting urban planning and public health. American journal of public health, 94(4), 541-546.‏
• De Leeuw, E., & Simos, J. (Eds.). (2017). Healthy cities: the theory, policy, and practice of value-based urban planning. Springer.‏
• De Leeuw, E., Simos, J., & Forbat, J. (2020). Urban health and healthy cities today. In Oxford research encyclopedia of global public health.‏ https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190632366.013.253
• Den Braver, N. R., Lakerveld, J., Rutters, F., Schoonmade, L. J., Brug, J., & Beulens, J. W. J. (2018). Built environmental characteristics and diabetes: a systematic review and meta-analysis. BMC medicine, 16(1), 1-26.‏ https://doi.org/10.1186/s12916-017-0997-z
• Hancock, T. (1985). The mandala of health: a model of the human ecosystem. Family & community health, 8(3), 1-10.‏
• Hankey, S., Marshall, J. D., & Brauer, M. (2012). Health impacts of the built environment: within-urban variability in physical inactivity, air pollution, and ischemic heart disease mortality. Environmental health perspectives, 120(2), 247-253.‏ https://doi.org/10.1289/ehp.1103806
• Jia, X., Dai, T., & Guo, X. (2014). Comprehensive exploration of urban health by bibliometric analysis: 35 years and 11,299 articles. Scientometrics, 99, 881-894.‏ https://doi.org/10.1007/s11192-013-1220-4
• Kent, J. L., Harris, P., Sainsbury, P., Baum, F., McCue, P., & Thompson, S. (2018). Influencing urban planning policy: an exploration from the perspective of public health. Urban policy and research, 36(1), 20-34.‏ https://doi.org/10.1080/08111146.2017.1299704
• Martin, A., Ogilvie, D., & Suhrcke, M. (2014). Evaluating causal relationships between urban built environment characteristics and obesity: a methodological review of observational studies. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 11(1), 1-15.‏ https://doi.org/10.1186/s12966-014-0142-8
• Northridge, M. E., Sclar, E. D., & Biswas, P. (2003). Sorting out the connections between the built environment and health: a conceptual framework for navigating pathways and planning healthy cities. Journal of urban health, 80, 556-568.‏ https://doi.org/10.1093/jurban/jtg064
• O. Ferdinand, A., Sen, B., Rahurkar, S., Engler, S., & Menachemi, N. (2012). The relationship between built environments and physical activity: a systematic review. American journal of public health, 102(10), e7-e13. https://doi.org/10.2105/AJPH.2012.300740
• Oliveira, D. M., Marques, M. L., Dos Santos, D., Spexoto, M. C. B., Togashi, G. B., Massini, D. A., & Pessôa Filho, D. M. (2020). Spatial index relating urban environment to health lifestyle and obesity risk in men and women from different age groups. Plos one, 15(3), e0229961.‏ https://doi.org/10.1371/journal.pone.0229961
• Ompad, D. C., & Tozan, Y. (2019). A systems science approach to urban health. Urban Health; Oxford University Press: New York, NY, USA, 179-187.‏
• Patrick Harris, Jennifer Kent, Peter Sainsbury, Emily Riley, Nila Sharma, Elizabeth Harris, Healthy urban planning: an institutional policy analysis of strategic planning in Sydney, Australia, Health Promotion International, Volume 35, Issue 4, August 2020, Pages 649–660, https://doi.org/10.1093/heapro/daz056
• Patwardhan, B., Mutalik, G., & Tillu, G. (2015). Concepts of health and disease. Integrative Approaches for Health, 53-78.‏ https://doi.org/10.1016/B978-0-12-801282-6.00003-6
• Relman, A. S. (1980). The new medical-industrial complex. New England Journal of Medicine, 303(17), 963-970.‏ DOI: 10.1056/NEJM198010233031703
• Rydin, Y., Bleahu, A., Davies, M., Dávila, J. D., Friel, S., De Grandis, G., ... & Wilson, J. (2012). Shaping cities for health: complexity and the planning of urban environments in the 21st century. The lancet, 379(9831), 2079-2108.‏ https://doi.org/10.1016/S0140-6736(12)60435-8
• Sloane, D. C. (2006). Longer view: From congestion to sprawl: Planning and health in historical context. Journal of the American Planning Association, 72(1), 10-18.‏ https://doi.org/10.1080/01944360608976720
• Smith, M., Hosking, J., Woodward, A., Witten, K., MacMillan, A., Field, A., ... & Mackie, H. (2017). Systematic literature review of built environment effects on physical activity and active transport–an update and new findings on health equity. International journal of behavioral nutrition and physical activity, 14(1), 1-27.‏ https://doi.org/10.1186/s12966-017-0613-9
• Townshend, T. G. (2020). Urban design and human flourishing. Journal of Urban Design, 25(2), 181-185.‏https://doi.org/10.1080/13574809.2020.1727732
• Vlahov, D., & Galea, S. (2002). Urbanization, urbanicity, and health. Journal of Urban Health, 79, S1-S12.‏ https://doi.org/10.1093/jurban/79.suppl_1.S1
• Wang, R., Feng, Z., Liu, Y., & Qiu, Y. (2020). Is lifestyle a bridge between urbanization and overweight in China?. Cities, 99, 102616.‏ https://doi.org/10.1016/j.cities.2020.102616
• World Health Organization. (1986). Ottawa charter for health promotion. WHO/HPR/HEP/95.1.‏ http://www.who.int/healthpromotion/conferences/previous/ottawa/en/
• World Health Organization. (2018). Copenhagen Consensus of Mayors: healthier and happier cities for all: a transformative approach for safe, inclusive, sustainable and resilient societies (No. WHO/EURO: 2018-3356-43115-60351). World Health Organization. Regional Office for Europe.‏
• World Health Organization. (2020). Integrating health in urban and territorial planning: a sourcebook. World Health Organization.‏