مختار و رهبری کاریزماتیک

الموضوعات :

مالک یعقوبی مقدم ¹ , فرید صادقی ² , کمال ظریفیان منش ³

1 - آموزش و پرورش تهران
2 - دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات
3 - گروه تاریخ دانشگاه یاسوج

تاريخ الإرسال : 24 السبت , ذو القعدة, 1445 تاريخ التأكيد : 21 الخميس , ربيع الثاني, 1446 تاريخ الإصدار : 21 السبت , جمادى الأولى, 1446

الکلمات المفتاحية: رهبرکاریزما, قیام مختار, بحران سیاسی, جنبش اجتماعی, مهدویت,

ملخص المقالة :

چکیده مختار در سال 67 هجری به خون خواهی امام حسین ( ع ) قیام کرد و بعد از اخراج والی زبیریان حکومت کوفه را بدست گرفت. مختار با ادعای نیابت از محمد حنفیه و نیز با توجه به برخورداری از خصوصیات فردی از جمله هوش سیاسی، شیعه بودن توانست شرایط و احساسات عمومی جامعه را به سمت خود سوق دهد. شیعیان با تاکید بر شخصیت مذهبی مختار هدف و دیدگاهش درباره قیام را ترویج و نفوذ کاریزمایی او را در جامعه تقویت کردند. این تحقیق با طرح این سوال که شخصیت مختار چگونه بر شکل گیری و پیروزی قیام تاثیر گذاشته است ؛ بر مبنای چارچوب جامعه شناختی اقتدار ( سیادت) کاریزماتیک ماکس وبر به بررسی و تحلیل موضوع خود پرداخته است. دستاورد تحقیق حاکی از آن است که علاوه بر ویژگی های شخصیتی مختار، مهدویت، بحران، شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی که زمینه ساز ظهور رهبری کاریزماتیک در جامعه شده بود به مختار کمک کرد تا برای حل بحران سیاسی و اجتماعی شیعیان وارد صحنه سیاست شود و به عنوان رهبر کاریزماتیک شیعیان در شکل گیری و پیروزی قیام شیعیان نقش مهم ایفا کند. کلیدواژه: رهبرکاریزما، قیام مختار، بحران سیاسی،جنبش اجتماعی، مهدویت

المصادر:

• ابن اثیر، عزالدین علی، تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ترجمه عباس خلیلی، تهران، موسسه مطبوعاتی علمی، 1371.
• ابن اعثم، الفتوح، ترجمه محمد بن احمد مستوفی ، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی ، 1393.
• ابن حزم اندلسی، جمهره انساب العرب، دارالکتب العلمیه، بیروت 1418.
• ابن خلدون،عبدالرحمن، تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالحمید آیتی،تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی،1364.
• ابن طقطقی،محمد ابن طباطبا، تاریخ فخری در آداب ملکداری و دولت های اسلامی،ترجمه محمد وحید گلپایگانی،تهران، انتشارات علمی فرهنگی ، 1389.
• ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
• ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.
• ابن‌طیفور، احمد بن ابی‌طاهر، بلاغات النساء، تصحیح احمد الالفی، قاهره، مطبعة مدرسة والدة عباس الاول، ۱۳۲۶ق/۱۹۰۸م.
• ابو حنیفه دینوری،احمدبن داود،اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، نشر نی، 1381.
• بلاذري،احمد بن یحیی، فتوح البلدان، ترجمه آذرتاش آذرنوش، تهران، انتشارات سروش، 1375.
• بلعمی،ابوالفضل، تاریخنامه طبری، تصحیح و تحشیه محمد روشن،تهران،نشر نو،1368.
• بندیکس، زینهارد، سیمای فکری ماکس وبر، ترجمه محمود رامبد،تهران، انتشارات هرمس،1382.
• بغدادی، ابومنصور عبدالقاهر بن طاهر تمیمی، الفرق بین الفرق، به تحقیق و تصحیح،محمد محیی الدین عبدالحمید،قاهره، بی تا.
• ترنر، برایان. اس، وبر و اسلام، مترجمان حسین بستان و علی سلیمی و دیگران، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1388.
• جلایی پور، حمید رضا و مجید فولادیان، شرایط شکل گیری و یا افول رهبر کاریزمایی، مطالعه موردی دره خاتمی، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال سوم، شماره چهارم،1387.
• شهرستانی،عبدالکریم، الملل و النحل، ترجمه محمد رضا جلال، تهران ، انتشارات اقبال1384.
• صابری،حسین، تاریخ فرق اسلامی(فرق شیعی و فرقه های منسوب به شیعه)، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۸.
• طبري،محمد بن جریر، تاریخ الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، انتشارات اساطیر، 1368 .
• عابدی جعفری،حسن، جاذبه استثنایی، تحول مفهوم ها و مصداقها، مصباح، 1373، شماره 11.
• کرایب،یان، نظریه اجتماعی کلاسیک،ترجمه شهناز مسمی پرست،تهران، انتشارات آگاه، 1382.
• ماسينيون، لویی، جغرافیای تاریخی کوفه، ترجمه عبدالرحیم قنوات، قم، پژوهشگاه جوزه و دانشگاه و انتشارات سمت، 1388.
• مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد، بیروت، 1413م.
• نقیب زاده، احمد، درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی، تهران، سمت، 1387.
• نویری، شهاب الدین احمد، نهایه الارب، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران،انتشارات امیر کبیر، 1366،
• هالم، هاینس، تشیع، ترجمه محمد تقی اکبری، تهران، نشر ادیان 1399.
• وبر ، ماکس، اقنصاد و جامعه، ترجمه عباس منچهری و دیگران، ، انتشارات سمت،1384.
• وبر ، ماکس، دین، قدرت، جامعه، ترجمه احمد تدین، انتشارات هرمس،1382.
• یعقوبی، ابن واضح، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی،1378.