کارآفرینی خانوادگی: یک مطالعه مورد کاوی برای تبیین نقش فرزندان در رقابت‌پذیری کسب‌وکارهای خانوادگی

الموضوعات : پژوهش های مدیریت راهبردی

عالمه شهیدی ¹ , داتیس خواجه ئیان ² , یاسمن گرجی ³

1 - دانشجوی دکتری مدیریت بازاریابی، پردیس کیش دانشگاه تهران
2 - استادیار مدیریت رسانه و کارآفرینی, دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - استادیار گروه مدیریت استراتژیک و کارآفرینی دانشگاه کنکوردیا، کانادا

تاريخ الإرسال : 26 الإثنين , صفر, 1445 تاريخ التأكيد : 17 الأربعاء , ربيع الثاني, 1445 تاريخ الإصدار : 13 الأربعاء , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: کسب‌وکار خانوادگی, مدیریت استراتژیک, استراتژی¬های کسب¬وکار, انتقال کسب¬وکار, ویژگی¬های کسب¬وکار,

ملخص المقالة :

شرکت‌های کارآفرین خانوادگی شکلی از کسب‌وکارهای مهم و رو به گسترش در اقتصاد جوامع هستند که آینده و بقای آن‌ها در گرو اجرای صحیح فرآیند جانشین‌پروری و ترغیب فرزندان به ایفای نقش در آن‌ها است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تبیین نقش نسل¬های بعدی در پیشرفت کسب و کارهای خانگی صورت گرفته است. به این منظور، با اتخاذ رویکرد کیفی و روش مطالعه موردی، تعداد هفت نفر از مدیران و مالکان یک کسب¬وکار خانوادگی در شهر تهران که یکی از پژوهشگران عضو نسل سوم آن است، به عنوان نمونه پژوهش مورد بررسی و مطالعه قرار گرفتند. براساس تحلیل داده‌های حاصله از مصاحبه، چهار مضمون مدیریت استراتژیک، استراتژی¬های کسب¬وکار، انتقال کسب¬وکار و ویژگی¬های کسب¬وکار به عنوان مضامین اصلیِ در برگیرنده عواملی که می‌توانند به تقویت نقش فرزندان در کسب و کارهای کارآفرین کمک کنند استخراج شدند. این عوامل می‌توانند زمینه لازم جهت مشارکت و ایفای نقش بیشتر و مؤثرتر فرزندان در مدیریت کسب‌وکارهای خانوادگی و حفظ و بقای آن‌ها را فراهم نماید و از این طریق، قدرت رقابت‌پذیری کسب‌وکارهای خانوادگی را در بازارهای تند رشد ارتقاء دهد.

المصادر:

ایراندوست، عبدالله؛ قوامی‌پور، محسن؛ ابراهیم‌نژاد، روح‌اله و حسین‌پور، داوود. (1392). عوامل کلیدی اثرگذار بر موفقیت کسب‌وکارهای خانوادگی اولویت‌بندی با روش تحلیل شبکه‌ای. فصلنامه توسعه کارآفرینی، 6(2): 55-74.
بودلایی, حسن, کناررودی, محمدحسین. (1399). مطالعه کیفی فرآیند استخدام مبتنی بر بازی کاری در کسب و کارهای نوپا. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول), 29(96), 121-148. doi: 10.22054/jmsd.2020.47159.3434
بودلايي، حسن، كناررودي، محمدحسين، عبادي، حامد و بهمني، اكبر، (1400). مديريت ديجيتـال منـابع انسـاني، رهيـافتي بـراي خلق چابكي سازماني در بخش دولتي در عصر اقتصاد ديجيتال (مورد مطالعه: شبكه بانكهاي دولتي كشور ايران). مديريت دولتـي، 13(4) .785 -766.
حنطوش‌زاده، مریم و زند حسامی، حسام. (1393). طراحی مدل ارزیابی علل مؤثر بر بی¬علاقگی اعضای خانواده به حضور در کسب‌وکارهای خانوادگی. فصلنامه پژوهش¬های مدیریت در ایران، 18(3): 47-66.
رحمتی، مریم؛ حاجی آقاجانی، اعظم و خانلاری، مهرداد. (1394). بررسی عوامل مؤثر بر کسب‌وکار خانگی. کنفرانس بین‌المللی مدیریت و علوم اجتماعی، دبی، امارات.
زارع، بیژن و زارع، مرضیه. (1393). رابطه ویژگی‌های خانواده و شخصیت کارآفرین فرزندان. فصلنامه رفاه اجتماعی، 15(56): 67-104.
زمانیان، بهنام. (1395). کسب‌وکار خانوادگی: فرصت‌ها و تهدیدها. تهران: انتشارات مهرسا. چاپ اول.
سیدی، امیر؛ حسنی، الهام. (1391). برنامه‌ریزی جانشینی در کسب‌وکارهای خانوادگی. فصلنامه کار و جامعه، 146: 4-9.
قریب‌پور، مهشید؛ عارف، معصومه و لطیفی، میثم. (1393). رابطه بین بلوغ سازمانی و سبک رهبری با جانشین‌پروری و کسب‌وکارهای خانوادگی. پژوهش¬های مدیریت منابع سازمانی، 4(3): 131-149.
قلی‌پور، آرین و یزدان‌فر، سحر. (1391). شناسایی چالش‌های جانشین‌پروری در کسب‌وکارهای خانوادگی (مطالعه موردی در صنعت مواد غذایی استان تهران). فصلنامه کار و جامعه، 149: 4-12.
محمدی تلوار، ستار؛ بنی‌فاطمه، حسین؛ نوذری، حمزه، (1396)، بررسی جامعه‌شناختی تداوم نسلی بنگاه‌های اقتصادی خانوادگی در ایران؛ مطالعه موردی بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط شهر تهران، پژوهش‌نامه توسعه فرهنگی اجتماعی، سال دوم، شماره 3، 70-83.
محمودی مفید، محمد و منجم زاده، نازلی (1393)، بررسی تاثیر و رتبه‌بندی ابعاد شخصیت روی کارآفرینی، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، سال بیستم، شماره 56: 133-160.
مظفری، مهدی؛ زرگوش، علی‌رضا؛ عیدی، پیام و زرگوش، عرفان. (1394). ارائه چارچوب کمی جهت موفقیت در کسب‌وکارهای خانوادگی با استفاده از تکنیک AHP. فصلنامه کار و جامعه، 188: 30-38.
مقیمی، سید محمد و سید امیری، نادر. (1386). عوامل مؤثر بر رشد و توسعه شرکت‌های خانوادگی استان تهران: پژوهشی در دو صنعت نساجی و نفت. فصلنامه علوم مدیریت ایران، 5(18): 77-95.
میر، علی؛ بازگیر، محمدرضا؛ میر، زهره و نوروزی حافظی، معصومه. (1394). ارائه مدلی برای جانشین‌پروری در کسب‌وکارهای خانوادگی. اولین کنفرانس بین‌المللی کارآفرینی، خلاقیت و نوآوری (ICECI2015)، موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی، شیراز، ایران.
نجفی، بهمن و صفا، لیلا. (1393). بررسی کسب‌وکارهای خانگی کارآفرینانه و موانع و چالش‌های توسعه آن‌ها در مناطق روستایی. فصلنامه کارآفرینی در کشاورزی، 1(2): 61-73.

Akhmedova, A. (2017). Family business daughters: Motivation, barriers and position in family firms (Doctoral dissertation, International University of Catalonia, Barcelona, Spain).
Alderson, K., & Shane, S. (2018). Understanding the Family Business Exploring the Differences Between Family and Nonfamily Businesses Second Edition Entrepreneurship and Small Business Management Collection. Published by Business Expert PressISBN: 978-1631575730
Boudlaie, H., Shahidi, A., Kenarroodi, M., & Keshavarz Nik, B. (2020). A qualitative study of customer experiences in the retail industry. Technium Social Sciences Journal, 8(1), 273–287. https://doi.org/10.47577/tssj.v8i1.103
Chrisman, J. J., Chua, J., & Sharma, P. (2003). Current trends and future directions in family business management studies: Toward a theory of the family firm. Coleman White Paper Series, 4: 1–62.
Cisneros, L., Ibanescu, M., Keen, C., Lobato-Calleros, O., & Niebla-Zatarain, J. (2018). Bibliometric study of family business succession between 1939 and 2017: Mapping and analyzing authors’ networks. Scientometrics, 117, 919–951. doi:10.1007/s11192-018-2889-1
Ghadoliya, M.K. (2020). Family Business. Journal of Family Business. DOI:10.13140/RG.2.2.28214.45127
Handler, W. (1989). Methodological issues and considerations in studying family businesses.
Jensen, M.C., & Meckling, W.H. (1976). Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership structure. Journal of Financial Economics, 3(4): 305-360.
Kubíček, A., & Machek, O. (2019). Gender-related factors in family business succession: A systematic literature review. Review of Managerial Science, 13, 963–1002. doi:10.1007/s11846-018-0278-z
Litz, R. A., Pearson, A. W., & Litchfield, S. (2012). Charting the future of family business research: Perspectives from the field. Family Business Review, 25(1), 16–32. doi: 10.1177/0894486511418489
Mussolino, D., Cicellin, M., Iacono, M.P., Consiglio, S., & Martinez, M. (2019). Daughters’ self-positioning in family business succession: A narrative inquiry. Journal of Family Business Strategy, 10: 72-86. doi:10.1016/j.jfbs.2019.01.003
Sanchez-Marin, G., Delvalle, I.D., & Castillo, M.A.S. (2015). Entrepreneurship and Family Business: Does the Organization Culture Affect to Firm Performance? Journal of Entrepreneurship. DOI: 10.1007/978-3-319-08888-4_12
Sanguino, R., Barroso, A., & Gochhait, S. (2018). Entrepreneurship in Family Firms in Developed and Developing Countries. In Book: Entrepreneurship and Structural Change in Dynamic Territories (pp.91-108). DOI: 10.1007/978-3-319-76400-9_6
Sharma, P. (2000). Stakeholder theory “off the veranda” in the context of family firms. Paper presented at the 60th meeting of the Academy of Management, Toronto, August.
Sharma, P. (2004). An overview of the field of family business studies: Current status and directions for the future. FamilyBusiness Review, 17, 1-36.
Stafford, K., Duncan, K., Danes, S., & Winter, M. (1999). A research model of sustainable family businesses. Family Business Review. 12, 197-208.