بررسی تطبیقی ساختار تقابلی شعر «پادشاه فتح» از نیما یوشیج و «اسطورۀ آفرینش» بر پایۀ نظریۀ لوی استروس

الموضوعات :

حسین شهرآئینی ¹ (دانشگاه آزاد سبزوار)
علی عشقی سردهی ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی ،واحد سبزوار،دانشگاه آزاد اسلامی،سبزوار،ایران)
سید علی اکبر شریعتی فر ³ (استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران)

تاريخ الإرسال : 02 الجمعة , ذو القعدة, 1445 تاريخ الإصدار : 03 الثلاثاء , محرم, 1446

الکلمات المفتاحية: پادشاه فتح, اسطورۀ آفرینش, شعر نیما, تقابل واژگان, الگوپذیری, ادبیات تطبیقی.,

ملخص المقالة :

تقابل¬های دو¬گانه، ساده¬ترین و در عین حال مهم¬ترین رابطۀ میان واژه¬هاست که در علم ساختارگرایی مورد بررسی قرار می¬گیرد. اعتقاد به ستیز دو بُن مایۀ خیر و شرّ، در ساختار نظام خلقت که با اسطورۀ آفرینش آغاز می شود؛ در شعر نیما یوشیج به عنوان شاعری اسطوره¬ساز، جایگاه ویژه¬ای دارد. این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل تقابل¬های به کار رفته در شعر پادشاه فتح نیما یوشیج و تطبیق آن با ساختار تقابلی اسطورۀ آفرینش، نوشته شده است. از آنجا که مشهورترین نظریه¬پرداز تقابل¬های دوگانه در اسطوره، لوی استروس، قوم شناس فرانسوی است؛ کوشیده شده تا این تقابل¬ها بر پایۀ نظریۀ او ارائه گردد. یافته¬های این پزوهش نشان دهندۀ آن است که در ساختار اسطورۀ آفرینش، تقابل¬های دو¬گانه، جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است و نیما یوشیج با الگوپذیری از ساختار تقابلی این اسطوره، علاوه بر کاربرد انواع تقابل¬ها در شعر پادشاه فتح، کوشیده است تا با بازآفرینی این اسطوره در قالب شعر، نارضایتی خود را از اوضاع سیاسی و اجتماعی نشان دهد.

المصادر:

استروس، کلود لوی. (1373). بررسی ساختار اسطوره. ترجمه بهار مختاریان و فضل¬الله پاکزاد، ارغنون، شماره 4، صص 135-160
استروس، کلود لوی. (1376). اسطوره و معنا. ترجمه شهرام خسروی، تهران: مرکز
الیاده، میرچا. (1362) چشم اندازه¬های اسطوره. ترجمه جلال ستاری، تهران: توس
امین پور، قیصر. (1384). سنّت نوآوری در شعر معاصر. چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی
ایگلتون، تری. (1368). پیرامون زبان و زبان شناسی. ترجمه عباس مخبر، چاپ دوم، تهران: آگاه
برسلز، چارلز. (1393). درآمدی بر نظریه¬ها و روش¬های نقد ادبی. ترجمه مصطفی عابدینی فرد، چاپ سوم، تهران: نیلوفر
بندهش. (1397). ترجمه مهرداد بهار، چاپ ششم، تهران: توس
بهار، مهرداد. (1375). پژوهشی در اساطیر ایران. ویراست دوم، تهران: آگه
بهار، مهرداد. (1384). از اسطوره تا تاریخ. گردآورنده ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران: چشمه
پورداود، ابراهیم. (2536). یشت ها ا. به کوشش بهرام فره وشی، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران
جلالی مقدم، مسعود. (1372). آئین زروانی. تهران: گوته
دریابندری، نجف. (1379). افسانۀ اسطوره. تهران: کارنامه
رضایی، مهدی. ( 1384). آفرینش و مرگ در اساطیر. چاپ دوم، تهران: اساطیر
سرکاراتی، بهمن. (1378). سایه¬های شکار شده. مقاله «بنیان اساطیری حماسۀ ایران» تهران: قطره
شمیسا، سیروس. (1383). راهنمای ادبیات معاصر. تهران: میترا
شهرستانی، محمدبن عبدالکریم. (1362). توضیح الملل. ترجمه مصطفی خالقداد هاشمی، چاپ ششم، تهران: اقبال
صفوی، کوروش. ( 1386). آشنایی با معنی شناسی. تهران: پژواک کیوان
فتوحی رود معجنی، محمود. ( 1389). بلاغت تصویر. چاپ دوم، تهران: سخن
کزازی، میرجلال الدین. (1368). از گونه¬ای دیگر. تهران: مرکز
کزازی، میرجلال الدین.(1376). رؤیا، حماسه، اسطوره. چاپ دوم، تهران: مرکز
معین، محمد.( 2535). مزدیسنا و ادب پارسی. جلد اول، تهران: دانشگاه تهران
موله، م. (1377). ایران باستان. ترجمه ژاله آموزگار، تهران: توس
مینوی خرد. ( 1364). ترجمه احمد تفضلی، چاپ دوم، تهران: توس
نیما یوشیج. (1387). یادداشت های روزانه. به کوشش شراگیم یوشیج، تهران: مروارید
نیما یوشیج. (1389). مجموعۀ کامل اشعار. تدوین سیروس طاهباز، چاپ دهم، تهران: نگاه
واحد دوست، مهوش. (1387). نهادینه¬های اساطیری در شاهنامۀ فردوسی. چاپ دوم، تهران: سروش
هینلز، جان راسل. (1385). شناخت اساطیر ایران. ترجمه و تألیف محمد حسین باجلان فرخی، چاپ دوم، تهران: اساطیر.