تاثیر ویژگیهای پنج عاملی شخصیت و دینداری بر نگرش جوانان شهر تهران به سوءمصرف مواد
الموضوعات : مطالعات توسعه اجتماعی ایران
1 - استادیار گروه روان شناسی بالینی، دانشکده علوم و فناوریهای پزشکی، واحد علوم تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران،ایران .
الکلمات المفتاحية: عوامل پنجگانه شخصيتي(NEO), دینداری, نگرش به اعتياد به مواد مخدر, جوانان, پیشگیری از اعتیاد ,
ملخص المقالة :
مقدمه: پژوهش حاضر با هدف پيش بيني نگرش جوانان شهر تهران به سوء مصرف مواد بر اساس عوامل پنجگانه شخصيتي و دینداری انجام یافته است.
روش بررسي: جمعیت جامعه آماری انتخابی جوانان 20 تا 31 ساله ساکن در مناطق 2 و 16 تهران بودند که از میان آنها به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای بر اساس فرمول کوکران تعداد 384 نفر به صورت تصادفی، از محلههای تهران ویلا، توحید، یاخچی آباد و جوادیه انتخاب شدند. براي جمع آوري دادهها از مقیاس‌هاي اصلاح‌شده پنج عامل شخصیتی کاستا و مک‌کرا (1995)، نگرش به اعتیاد دلاور و همکاران (1383) و مقیاس دینداری آرین (1377) استفاده شد. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار آماري SPSS و ارزیابی برازش مدل با نرم افزار LISERL انجام یافته است.
یافته‌‌ها: مطابق نتایج پزوهش از بین پنج عامل بزرگ شخصیت دو عامل برونگرایی و وظیفه شناسی به دو صورت مستقیم (با ضرایب 014- و 0.35-) و همچنین غیر مستقیم از طریق دینداری (با ضرایب 0.23 و 0.52) بر نگرش جوانان به سوء مصرف مواد تاثیرگذار هستند. همچنین دینداری به صورت مستقیم (با ضریب 0.41-) بر نگرش به سوء مصرف مواد موثر است. این سه متغیر 61 درصد واریانس متغیر «نگرش به سوء مصرف مواد » را تبیین می‌کنند.
نتيجه گيري: با توجه به چالش کشیده شدن باورهای دینی جوانان در عصر اطلاعات و فضای مجازی لازم است در سیاستگذاری‌های اجتماعی و فرهنگی پیشگیری از سوء مصرف مواد، تهیه و اجرای برنامه‌های مداخله‌ای و پیشگیرانه مبتنی بر ساخت شخصیت و دینداری مد نظر قرار گیرد.
• ابهری، قدمعلی (1396) بررسی رابطه احساس صفات شخصیتی با گرایش به اعتیاد دانشجویان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی تهران.
• استارک، رادنی و ویلیام سیمز بن برج. (1379). دین، کجروی و کنترل اجتماعی، تلخیص و گزارش از علی سلیمی، فصلنامه حوزه و دانشگاه، شماره 22: 170-194.
• ایوانز، تی. دیوید و دیگران. (1379). بررسی مجدد رابطه دین و جرم: اثرات دین، کنترلهای غیردینی و محیط اجتماعی بر بزهکاری بزرگسالان، ترجمه علی سلیمی، فصلنامه حوزه و دانشگاه، شماره 23، صفحه 144-150 و 169.
• آرین، سیده خدیجه (1379) بررسی رابطه بین دینداری و روان درستی ایرانیان مقیم کانادا، رساله دکتری، چاپ نشده، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
• دلاور، علی؛ رضایی، علی محمد؛ علیزاده، ابراهیم. (1383) ساخت و استاندارد سازی آزمون نگـرش سـنج بـه مـواد مخدر و تعیین رابطه میان مولفههای فردی و خانوادگی با آن برای دانش آمـوزان مقطـع متوسـطه شـهر تهـران، فصلنامه تعلیم و تربیت، سال 20، شماره 3.
• رابرتسون، یان، 1374، درآمدی بر جامعه درآمدی: با تاکید بر نظریههای کارکردگرایی، ستیز و کنش متقابل نمادین، ترجمه حسین بهروان، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
• سعیدی نیا، ناصر (1382) روشهای بازپروری معتادین در زندان ها، ماهنامه اصلاح و تربیت، سال اول، شماره 13-14، فروردین و اردیبهشت 1382، تهران: سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور.
• سلیمی، علی ؛ داوری، محمد (1386) جامعه شناسی کجروی، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
• شفرز، برنهارد (1386) مبانی جامعه‌شناسی جوانان، ترجمه کرامت‌الله راسخ، تهران: نشر نی.
• صدیق سروستانی، رحمت الله (1388) آسیب شناسی اجتماعی (جامعه شناسی انحرافات اجتماعی)، سمت: تهران.
• طالبان، محمدرضا (1380) دینداری و بزهکاری در بین نوجوانان دانش‌آموز، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• علیوردی نیا، اکبر؛ معمار، رحمت الله و نصرتزهی، سیمین (1394) بررسی تجربی دینداری، خودکنترلی و رفتار انحرافی، راهبرد اجتماعی فرهنگی، 4 (16): 39-28.
• کی نیا، مهدی، (1370) مبانی جرم شناسی جلد ۱، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران،.
• گرشاوی، حسین (1395) رابطه صفات شخصیتی با اعتیادپذیری در دانش اموزان دختر دبیرستانی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی اهواز.
• لرنی، منوچهر (1383) آسیب شناسی امنیت، تهران ، پیام پویا.
• محمدی احمدآبادی، ناصر، و گلستانی نژاد، راضیه (1399). نقش میانجی وقایع استرس زای زندگی در ارتباط بین ویژگیهای شخصیتی و آمادگی برای اعتیاد. اعتیاد پژوهی, 14 (58 ), 191-216.
• مغانلو، مهناز، و والیوند، یاسر. (1401). مدل یابی گرایش به اعتیاد بر اساس صفات مدل پنج عاملی شخصیت با میانجی گری تاب آوری در دانشجویان. اعتیاد پژوهی، 16 (63 )، 267-284.
• نابدل، یونس (1389) راهنمای پزشک در درمان وابستگی به مواد، تهران: نسل فردا، ارجمند.
منابع انگلیسی
• Arvalo S, Prado G, Amaro H. (2008) Spirituality, sense of coherence, and coping responses in women receiving treatment for alcohol and drug addiction. Evaluation and program planning. 2008 Feb 29; 31 (1):113-23.
• Burkett, S.R. & B.O. Warren (1987). "Religiosity, Peer Assosiation and Adolescent Marijuna Use: A Panel Study of Underlying Causal Strutuers". Criminlogy 25: 109-25.
• Burkett, S.R. & D.A. Ward (1993). "A Note on Perceptual Detternce Religiously Based Moral Condemnation and Social Control". Criminology 31. P.119-134.
• Chassin, L. O, Pitts, S. & Prost, J. (2002). Binge drinking trajectories from Adolescence to emerging adulthood in a high risk sample. Journal of Counsolting and Clinical Psychology, 70 (1), 67-78.
• Cochran, J.K. (1998). "The Effect of Religiosity on Secular, and Ascetic Deviance'. Sociological Focus 21. P.293-306.
• Dagher, A.; & Robbins, T. W. (2009). Personality, addiction, dopamine: insights from Parkinson's disease, Neuron, 61 (4), 502-510.
• Decety, J., Cowell, J. M., Lee, K., Mahasneh, R., Malcolm-Smith, S., Selcuk, B., & Zhou, X. (2015). The negative association between religiousness and children’s altruism across the world. Current Biology, 25 (22), 2951-2955.
• Durkheim, E. (1915). The Elementary Forms of Religious Life. London Allen & Unwin. P.47.
• Eysenk, H.J. (1964/1977). Crime and Personlity, London: Routledge & Kegan Paul.
• Gmel G, Mohler-Kuo M, ermota P, Gaume J, Bertholet N, aeppen JB, Studer J (2013).Religion is good, belief is better: Religion, religiosity, and substance use among young Swiss men. Substance use misuse.48 (12):1085-98.
• Gottman, J. M. (2015). Psychology and the study of personality characteristic on ready addiction. Involver Psychology, 4 (6), 169-197.
• Grasmic, Harold G.et.al. (1991), "Render unto Caeser What is Casear: Religiosity and Taxpayer s Inclinnations to Cheat". The Sociological Quarterly 32. P.251.
• Hill, K. G., White, H. R., Chung, I. J., Hawkins, J. D. & Catalano, R. F. (2000). Early adult outcome of adolescenent binge drinking trajectories. Alcolism Clinical and Experimental Research, 24 (6), 892- 902.
• Jiy, Y., & Wiley, D. (2016). The relationship between personality characteristic with tendency in addiction. Journal of Educational Psychology, 33 (5), 486-512.
• Kennedy, B., Chen, R., Fang, F., Valdimarsdottir, U., Montgomery, S., Larsson, H. (2019). Low stress resilience in late adolescence and risk of smoking, high alcohol consumption and drug use later in life. Journal of Epidemiol Community Health. 73 (6), 496-501.
• Klein H, Elifson KW, Sterk CE. (2006) The relationship between religiosity and drug use among at risk women. J Relig Health; 45 (1): 40-56.
• Kotov, R., Gamez, W., Schmidt, F., & Watson, D. (2010). Linking “big” personality traits to anxiety, depressive, and substance use disorders: a meta-analysis, Psychological bulletin, 136 (5), 768-821, DOI: 10.1037/a0020327.
• Kovacs E, Piko BF, Fitzpatric KM (2011). Religiosity as a protective factor against substance use among Hungarian high school students. Substance use misuse.46 (10):1346-57.
• Krueger, R., Hichs, B., Patrick, C, Carlson, S., Lacoho, W & Mc Gue, M. (2002 (Etiological connections among substance dependence, antisocial behavior and personality. Journal of Abnormal Psychology, 111 (2), 411-424
• Lee, D., & Masish, H. (2016). Relationship between personality characteristic with tendency to addiction. Psychological Science, 10 (6), 105-118.
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52 (1), 81–90.
• Merrill RM, Folsom JA, Christopherson SS. (2005). The influence of family religiosity on adolescent substance use according to religious preference. Soc Behav Pers 2005; 33 (8): 821-36.
• Nie, F. (2019). Religion and self-efficacy: a multilevel approach. Mental Health, Religion & Culture, 22 (3), 279-292.
• Piacentine LB. (2013) Spirituality, Religiosity, Depression, Anxiety, and Drug-Use Consequences during Methadone Maintenance Therapy.West J Nurs Res July, 36 (6):795-814.
• Salas-Wright, C. P., Lombe, M., Nebbitt, V. E., Saltzman, L. Y., & Tirmazi, T. (2018). Self-efficacy, religiosity, and crime: profiles of African American youth in urban housing communities. Victims & offenders,13 (1): 84-101.
• Siegel, L. (1998). Criminology: Theories, Patterns, and Typologies, Belmont, CA: West. Simons, R. L.; & Robertson, J. F. (1989). The impact of parenting factors, deviant peers, and coping style in the etiology of adolescent drug use, Family Relations,38, 273-81.
• Silberman, I. (2005), "Religion as a Meaning System: Implications for the New Millennium", Journal of Social Issues, 61 (4), 641-663.
• Sinkevi.ius, M. (2016). Intention to Purchase Alcohol by Adults in the Country in Transition: The Effects of Health Consciousness, Self-Efficacy and Religion Importance. Organizations and Markets in Emerging Economies, 7 (14), 25-42.
• Smith. C (2003). Theorizing religious effects among American adolescents. Journal for the scientific study of religion. 42 (1):1 -30.
• Soroosh, D., Neamatshahi, M., Zarmehri, B., Nakhaee, S., Mehrpour, O (2019 (Drug-induced prolonged corrected QT interval in patients with methadone and opium overdose. Subsance Abuse Treatment Prevent Policy,14 (1), 1-5
• Stark, R. & W.S.Bainbridge (1996). Religion, Deviance, and Social Control. New York: Routledge
• Stark, R. et.al. (1980) "Rediscovering Moral Commuinities: Church Membership and Crim". In Hirschi, T & M. Gottfredson (eds). Understanding Crime: Current Theory and Research. Beverty.Hills, Calife: Sage.,
• Szasz, T. S. (1984). The myth of mental illness: Foundations of a theory of personal conduct. New York: Harper & Row.
• Terracciano, A., Lِckenhoff, C. E., Crum, R. M., Bienvenu, O. J., & Costa, P. T. (2008) Five-Factor Model personality profiles of drug users, Bio Med Central Psychiatry, 8 (1), 1-10, DOI: 10.1186/1471-244X-8-22..
• Wrightsman, L.S. (1998) Psychology & the legal system, (4th ed.). Thomson Brooks/Cole Publishing Co.
• Yong HH, Hamann S , Borland,R, Fong GT, OmarM. (2009) Adult smoker's perception of the role of religion and religious leadership on smo ing and association with quitting: A comparison between Thai Buddhists and Malaysian Muslims. Social science medicine. 69 (7):1025-31.
