« موانع و شواغل بازگشت انسان به «وصال» در رسائل‌سهروردی»
محمود تقی پور بدر
1
(
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
)
شهین قاسمی
2
(
دانشگاه آزاد واحد اهواز
)
فرزانه سرخی
3
(
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.
)
الکلمات المفتاحية: سهروردی, وصال, عقل, شهود, انسان ,
ملخص المقالة :
شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرک سهروردی ملقّب به شیخ اشراق از برجسته ترین چهره‌های تاریخ حکمت اسلامی و فرهنگ ایران است. رسایل فارسی و عربی او یکی از ارزشمند‌ترین سرمایه‌های حکمی ایران باستان است که با خلّاقیتی خاص، آن را با عرفان اسلامی آمیخته کرد. موضوع این نوشتار که به روش توصیفی-تحلیلی است، بررسی موانع و شواغل انسان در بازگشت به وصال در رسائل سهروردی است. بی شک اندیشه های محوری و اساسی سهروردی با استفاده از آیات وحی و پندهای حکیمانه راه‌گشای انسان در مسیر روح است «تزکیه نفس» از شاخص‌ترین توصیه های شیخ اشراق به انسان در رسائل میبا‌شد. یافته‌ها نشان از آن دارد که راه‌کارهای سهروردی برای کنترل «نفس» در رسائل با استفاده از زبان رمز شیوایی و جذابیت خاصی به مخاطب میدهد تا به راحتی طریق جاودانگی را در پیش‌گیرد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و کتابخانه‌ای، موانع و شواغل انسان را در بازگشت به «وصال» در رسائل سهروردی مورد بررسی قرار میدهد. یافته‌ها در رسائل سهروردی نشان میدهد تنها طریق رهایی بشر کنونی از جهالت‌ها و خباثت‌ها خویشتن‌نگری و تزکیۀ نفس است.
1-قرآن کریم
2-ابراهیمی دینانی، غلامحسین، 1366، شعاع اندیشه و شهود در فلسفۀ سهروردی، چاپ دوم، تهران، حکمت.
3-ابن سینا، حسین بن عبدالله،1364، رساله الاضحوبه، به تقلیق حسین خدیو جم، تهران، اطلاعات.
4-افلاطون، 1366، دورۀ کامل آثار افلاطون، جلد اول، ترجمه: محمد حسن لطفی-رضا کاویانی، چاپ دوم، تهران، خوارزمی.
5- پورنامداریان، تقی، 1389، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی: تحلیلی از داستان‌های عرفانی فلسفی ابن سینا و سهروردی.ویراست هفتم، تهران، علمی-فرهنگی.
6-پیری، موسی، 1394، بررسی و تحلیل رساله الطیر شهاب الدین سهروردی، همایش دانشگاه محقق اردبیلی، پیام نور،
7-تیتوس بورکهارت، 1389، کیمیا علم جهان علم جان، چاپ سوم، مترجم: گلناز رعدی آذرخشی،
8-حافظ شیرازی، شمس الدین محمد، 1370، دیوان غزلیات، چاپ هشتم، تهران، کتابخانه صفی علیشاه.
9-حسن زاده، حسن، 1362، دروس معرفت نفس، جلد دوم، تهران، علمی، فرهنگی.
10-حق شناس، مریم، اسپرهم، داوود، 1399، «تحلیل خوانش تصویری مولوی و سهروردی از مفهوم اسارت پرندۀ روح». ، ادیان و عرفان(مقاله پژوهشی)، دوره 53، شماره یکم، صص 42-23.
11-حیدری، محمود و رمضانی پارسا، داوود، 1397، «غربت عارفانه در شعر حافظ و ابن فارض».، وزارت علوم، شماره 5، صص 55-75.
12-خادمی، عین الله و کوکرم، فاطمه، 1393،« سیرو سلوک اشراقی بر اساس قصه غربت غربی».، فصلنامه تخصصی عرفان اسلامی، سال دهم، شماره 39.
13-زمانی، عبدالکریم، 1382، بر لب دریای مثنوی معنوی، جلد دوم، تهران ، قطره.
14-زهره‌وند، سعید،1392، «غربت اندیشی صوفیانه و بازتاب آن در شعر فارسی».، پژوهش‌های ادب عرفانی(گوهر گویا)، سال هفتم،شماره دوم، پیاپی 25، ص140-105
15-سجادی، سیدجعفر، 1350، فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران، طهوری.
16-سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم،1359، حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، مصحح: مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران.
17-سهروردی، شهاب الدین یحیی، بی تا، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، الف، ج یکم، الف، تصحیح سید حسین نصر، مقدمه: هنری کربین.
18-سهروردی، شهاب الدین یحیی، 1348، مجموعه مصنفات شیخ اشراق،ب، ج سوم، ب، تصحیح سید حسین نصر، مقدمه: هنری کربین.
19-سعدی، مصلح بن عبدالله، 1390، بوستان، تصحیح: حسین استاد ولی، تهران، قدیانی.
.2-شمس‌مغربی، ملامحمد، 1385، دیوان کامل، مقدمه و شرح : دکتر ابوطالب میرعابدینی، تهران، زوّار.
21-عباسی داکانی، پرویز، 1380، شرح قصۀ غربت غربی، تهران، تندیس.
22-عطار، محمد بن ابراهیم، 1386، اسرارنامه، چاپ دوم، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمد رضا شفیعی‌کدکنی، تهران، سخن.
23-عین القضات همدانی، 1389، تمهیدات، چاپ هشتم، عفیف عسیران، تهران ، منوچهری.
24-فروزانفر، بدیع الزمان، 1388، کلیات شمس تبریزی، تهران، بهنود.
25-محمدعاملی(شیخ بهایی)، بهاءالدین، 1363، کشکول، ترجمه بهمن رازانی، چاپ چهارم، ارسطو، تهران.
26- محمدخانی، علی اصغر و سیّد عرب، حسن، 1386، نامۀ سهروردی(مجموعه مقالات)، چاپ دوم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات.
27-معین، محمد، 1360، فرهنگ فارسی(متوسط)، جلد دوم، تهران، سپهر.
28-ملکشاهی، حسن، 1375، ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات ابن سینا، ج اول، چاپ سوم، تهران، سروش.
29-میبدی، ابو الفضل رشیدالدین، بی تا، کشف الابرار و عده الابرار، جلد اول، به اهتمام: علی اصغر حکمت، تهران، امیر کبیر.
30-ناتائیل براندن،1373، انسان بدون خویشتن یا روان‌شناسی از خود بیگانگی، مترجم: جمال هاشمی، حیدری.
31-نصراصفهانی، مریم،1397، «بکش زنت را»؛ خوانشی زنانه نگر از رساله های فلسقی-تمثیلی حی بن یقظان و قصه غربت غربی»، پژوهش‌نامۀ زنان، فصل‌نامۀ علمی-پژوهشی، سال نهم، شماره چهارم، صص170-149.
32-یونگ، کارل گوستاو، 1385، مشکلات روانی انسان مدرن، تهران، جامی.
