بررسی ویژگی‌های نثر روزنامه‌نگاری ده‌خدا

الموضوعات :

محمدنوید بازرگان ¹ , علی غلامی ²

1 - استادیار دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد رودهن، ایران.
2 - دانش‌جوی دوره دکتری دانش‌گاه تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 27 الثلاثاء , ذو القعدة, 1432 تاريخ التأكيد : 27 الثلاثاء , ذو القعدة, 1432 تاريخ الإصدار : 23 الثلاثاء , رمضان, 1432

الکلمات المفتاحية: نثر روزنامه‌نگاری ـ زبان‌گونه ـ انقلاب زبانی ـ زبان محاوره‌ای ـ ده‌خدا ـ نثر ده‌خدا,

ملخص المقالة :

با پیروزی انقلاب مشروطه، روزنامه‌نگاری از انحصار دربار خارج شد و شیوة متکلف آن در انزوا قرار گرفت. به این ترتیب هم‌زمان با خارج شدن زبان به عنوان ابزار قدرت از سلطة دربار، آزادی بیان نیز دوران کوتاه درخشش خود را آغاز کرد. ده‌خدا که از بزرگ‌ترین نویسندگان و ادبای عصر خود بشمار می‌رفت، در مبارزة سیاسی به ابزار زبان و قلم توسّل جست. او گونه‌های زبانی موجود در فضای جامعه را در نثر خود معرفی کرد و در مقابل زبان تک صدایی دربار قرار داد. وی با بهره‌گیری از زبان محاوره‌ای، فاصله‌ای را که قرن‌ها میان زبان گفتار و نوشتار ایجاد شده بود، از میان برد و راه را برای ساده‌سازی سبک نگارش فارسی هموار ساخت. این نوشتار به بررسی سبک نثر روزنامه‌نگاری ده‌خدا پرداخته و شیوه‌هایی که وی در مبارزة زبانی خویش از آنها استفاده نموده، نشان داده است.

المصادر:

الف) کتاب‌ها

1. آجودانی، ماشاءالله، یا مرگ یا تجدد: دفتری در شعر و ادب مشروطه، تهران، نشر اختران، 1382.
   
2. آرین‌پور، یحیی. از صبا تا نیما: تاریخ 150 سال ادب فارسی، 2 جلد، تهران، انتشارات زوار، 1382.
   
3. آژند، یعقوب. تجدد ادبی در دورة مشروطه، تهران، انتشارات مؤسسه تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1385.
   
4. براون، ادوارد. تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دوره مشروطیت، ترجمه و تحشیه به قلم: محمد عباسی، ج 2، تهران، کانون معرفت، 1341-1335.
   
5. پروین، ناصرالدین. تاریخ روزنامه‌نگاری ایرانیان و دیگر پارسی‌نویسان، 2 جلد، تهران، مرکز نشر دانش‌گاهی، 1379-1377.
   
6. ده‌‌خدا، علی‌اکبر. مقالات، به کوشش دکتر محمد دبیرسیاقی، تهران، انتشارات اخوان خراسانی، 1382.
   
7. صدر هاشمی، محمد. تاریخ جراید و مجلات ایران، 4 جلد، اصفهان، انتشارات کمال، 1363.
   
8. طباطبایی، استاد محیط. تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، تهران، انتشارات بعثت، 1366.
   
9. عابدی، کامیار. صوراسرافیل و علی‌اکبر ده‌خدا، تهران، نشر کتاب نادر، 1379.
   

10. کامشاد، حسن. پایه‌گذاران نثر جدید فارسی، تهران، نشر نی، 1384.

11. مدرسی، یحیی. درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1368.

 

ب) جراید

1. روزنامة دولت علیه ایران، 2 جلد، تهران، کتاب‌خانة ملی جمهوری اسلامی ایران، 1370.
   
2. روزنامة صوراسرافیل، دورة کامل، انتشارات رودکی، تهران، 1361.
   
3. لوایح آقا شیخ فضل‌الله نوری، به کوشش هما رضوانی، تهران نشر تاریخ ایران، 1362.