روش‌های آشنایی‌زدایی در شعر صائب تبریزی

الموضوعات :

نرگس اسکویی ¹ ( عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی – واحد بناب.)

تاريخ الإرسال : 01 الخميس , شوال, 1426 تاريخ التأكيد : 02 الأربعاء , محرم, 1427 تاريخ الإصدار : 21 الإثنين , محرم, 1427

الکلمات المفتاحية: آشنایی‌زدایی – ساختار شکنی – ترکیبات مجازی – خلاف آمد عادت,

ملخص المقالة :

یکی از نظریه های نقد ادبی معاصر، آشنایی زدایی defamiliarization می باشد و این روش به هرگونه تلاش هنری که رنگ رخوت و عادت را از هر دو سوی تعامل ادبی (مخاطب و گوینده) می زداید و ادارک حسی و بازی با ذهن و هنر را بارور می کند، اطلاق می شود. صائب به عنوان نمایندة سبکی که به تازه گویی و طرز نو و ابتکار شهرت دارد، یکی از نامبرداران تاریخ ادبیات فارسی در جهت آشنایی زدایی است. روش های صائب برای ایجاد طرز نو و آشنایی زدایی از کلام و معنا، با شیوه های نوین علمی که در این نظریه مطرح می باشد، منطبق است. مقاله حاضر به بررسی روش های مهم و پرکاربرد صائب در جهت آشنایی زدایی از کلام و کلمه و معنا و لزوم بکارگیری این روش ها می پردازد.

المصادر:

-                      آشنایی با نقد ادبی، زرین کوب، عبدالحسین؛ انتشارات سخن، تهران 1378.

-                      تاریخ ادبیات ایران، صفا، ذبیح­الله؛ انتشارات فردوس، ج 2/5.

-                      چشمة روشن، یوسفی، غلامحسین؛ انتشارات علمی، تهران 1377.

-                      خمسة نظامی، انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ پنجم 1370.

-                      داستان خسرو و شیرین نظامی، به کوشش آیتی، عبدالحمید؛ انتشارات امیرکبیر، 1370.

-                      در کوچه باغ زلف، جلد اول، احتشامی، خسرو؛ شرکت کتابسرا، 1368، تهران.

-                      دیوان حافظ، خطیب رهبر، خلیل؛ انتشارات صفی علیشاه، 1371، چاپ پنجم.

-                      دیوان شمس تبریزی، فروزانفر، بدیع­الزمان؛ انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم 1379.

-                      دیوان صائب تبریزی، قهرمان، محمد؛ انتشارات علمی و فرهنگی، تهران 1374.

-                      شعله آواز (شرح صد غزل صائب)، برزی، اصغر؛ انتشارات اعظم بناب، 1375.

-                      فرهنگ اشعار صائب، گلچین معانی، احمد؛ انتشارات امیرکبیر، تهران، 1373.

-                      فرهنگ اصطلاحات ادبی، داد، سیما؛ انتشارات مروارید، 1382.

-                      فرهنگ تلمیحات، شمیسا، سیروس؛ انتشارات فردوس، تهران، چاپ ششم، 1378.

-                      فرهنگ کنایات، ثروت، منصور؛ انتشارات سخن، 1375.

-                      فرهنگ نامة شعری، عفیفی، دکتر رحیم؛ انتشارات سروش، 1376.

-                      فرهنگ نامة کنایه، میرزانیا، منصور؛ انتشارات امیرکبیر، 1378.

-                      لغت­نامة دهخدا، مؤسسه لغت نامه دهخدا، چاپ دوم از دورة جدید 1377.

-                      مثنوی معنوی، سروش، عبدالکریم؛ انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ پنجم 1375.

-                      مصطلحات الشعرا، فرهنگی در لغات و اصطلاحات شعر عصر صفوی، تألیف سیالکوتی مل وارسته، تصحیح شمیسا، سیروس؛ انتشارات فردوس، 1380.

-                      نقد ادبی، شمیسا، سیروس؛ انتشارات فردوس، تهران، 1378.

-                      نگاهی به صائب، دشتی، علی؛ انتشارات اساطیر، چاپ سوم، 1364.