ساختار منسجم آغاز حکومت در شاهنامه فردوسی

الموضوعات :

فاطمه امامی ¹

1 - دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

تاريخ الإرسال : 26 السبت , ربيع الثاني, 1439 تاريخ التأكيد : 03 السبت , جمادى الأولى, 1439 تاريخ الإصدار : 04 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1439

الکلمات المفتاحية: شاهنامه, فردوسی, ساختار منسجم, آغازحکومت,

ملخص المقالة :

چکیده شاهنامه در عین تعدد و گستردگی منابع، به‌صورتی منظم ومنسجم در یک کلّ یگانه و یک‌پارچه سروده شده است. انعکاس این انسجام و یک‌پارچگی را در پنجاه دوره حکومتی در کلّ اثر می‌توان مشاهده کرد. دوره‌های پادشاهی از ساختاری هم‌آهنگ و مشترک برخوردار است. محقق با این فرض که آغاز حکومت در شاهنامه دارای ساختاری یک‌پارچه و یک‌سان است به‌روش تحلیلی و تطبیقی به بررسی و تطبیق این دوره‌های پادشاهی پرداخته است. برآیند حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که ساختار آغاز حکومت‌ها در شاهنامه از هشت الگوی مشترک پیروی می‌کند. سعی فردوسی در اثر پای‌بندی و استواری به این الگوهاست. گویا این شیوه برای بیان تفکّر اصلی شاهنامه به‌صورت خط یا رشته‌ای در خلال اثر کشیده شده و موقعیّت‌های مهم را به‌هم پیوند داده است. این الگوها عبارت‌اند از:1- بر تخت نشستن پادشاه؛ 2- مجلس‌آراستن؛ 3- سخن‌رانی‌کردن؛ 4- منشور حکومت پادشاه؛ با نام یزدان آغازکردن؛ 5- فرّه ایزدی داشتن؛ 6- آفرین خواندن بزرگان پادشاه را؛ 7- مدّت حکومت پادشاه. کلید واژه‌ها فردوسی، شاهنامه، ساختار منسجم، آغازحکومت.

المصادر:

-  اسکولز، رابرت. (1379). درآمدی بر ساختار گرایی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: آگاه.

-  ایگلتون، تری. (1380). پیش در آمدی در نظریه ادبی، ترجمۀ عباس مخبر. تهران: مرکز.

-   اوستا. (1381). گزارش ابراهیم پورداود، تهران: اساطیر.

-   یشت‌ها. (1377). ترجمۀ ابراهیم پور داود،  تهران: اساطیر.

-  پور داود، ابراهیم. (1356). فرهنگ ایران باستان، تهران: دانش‌گاه تهران.

-  خالقی مطلق، جلال. ( 1372). گل رنج های کهن ، به کوشش علی دهباشی، تهران:  مرکز.

-  دریاباری، سیّد محمّد زمان. حقوق شهروندی از عهد باستان تا امروز، اینترنت.

-  دوست‌خواه، جلیل. (1380). حماسه ایران یادمانی از فراسوی هزاره‌ها، تهران: آگاه.

-  سرامی، قدمعلی. (1378). از رنگ گل تا رنج خار، (شکل‌شناسی قصّه‌های شاهنامه) ، تهران: علمی فرهنگی.

-  سلیمانی، فرهاد و احمد فولادی و مهناز، سلیمانی، هوشمند، صدیقه"خابه های پادشاهان در شاهنامه"

-  صفی‌نیا ، نصرت.(1383). خطبه‌ها و اندرزهای شاهان، تهران: هورآفرین.

-  صفی نیا، نصرت. (1395). آیین سوگواری در شاهنامه فردوسی، تهران: هورآفرین.

-  عارفی، لیلا و غلامعلی  زارع.(1390). «تحلیل محتوایی سخنان پادشاهان در شاهنامه فردوسی»، دانش‌گاه پیام‌نور مازندران، پایان نامه.

-  علی اصغری، محمود. (1395). ساختار سیاسی شاهنامه فردوسی، تهران: هورآفرین.

-  فردوسی، ابوالقاسم. (1363). شاهنامه، ژول مول، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.

-  فردوسی، ابوالقاسم. (1374). شاهنامه، براساس چاپ مسکو به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.

-  فردوسی، ابوالقاسم. (1386).  شاهنامه، به کوشش  جلال خالقی‌مطلق، تهران: دایره المعارف بزرگ اسلامی.

-  قیصری، ابراهیم .(1395). «وصایای پادشاهان در شاهنامه»، مجموعه مقالات همایش آغاز هزاره دوم شاهنامه، با نظارت، محمد راشد محصل.

-  محمودی، علی اصغر. (1395).  شاهنامه ساختار و قالب (ساختار سیاسی شاهنامه فردوسی)، تهران: اختر.

-  مالمیر، تیمور. (1391). «ساختار فنی شاهنامه»  کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی، بهار و تابستان، شماره 16،صص 199-225.

-  مالمیر، تیمور و سعید امامی. (1391). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانش‌گاه کردستان، 

-  محمّدزاده، مریم، علی رمضانی و رسول  عبادی. (1393). «منشور سلطنت و خطبه پادشاهان ایران باستان» (با تأملی در شاهنامه، تاریخ طبری، غرراخبار ملوک الفرس،  پژوهش‌نامه ادبی حماسی، دوره 10، شماره 18،صص115-144.

-  محمّدی‌نژاد، علی. (1390). «بررسی محتوایی سخنان آغازین شاهان درشاهنامه فردوسی»، دانش‌گاه لرستان- دولتی وزارت علوم، پایان‌نامه.

-  هانزن،کورت هاینریش. (1374). شاهنامه فردوسی؛ ساختار و قالب، ترجمۀ کی‌کاوس جهان‌داری، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.

-  یوسفی آب‌گرم، بررسی ساختار مرگ شخصیت ها در دوره های اسطوره ای و حماسی شاهنامه فردوسی (پایان نامه).