طوس زرّینه کفش

الموضوعات :

غبدالله واثق عباسی ¹ (دانش‌یار گروه زبان و ادبیات فارسی. دانش‌گاه سیستان و بلوچستان. ایران. (نویسندة مسؤول).)
محمد رضا عبدی ² (دانشجودانش‌جوی دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانش‌گاه سیستان و بلوچستان. ایران.)

تاريخ الإرسال : 30 الثلاثاء , رمضان, 1437 تاريخ التأكيد : 07 الإثنين , صفر, 1438 تاريخ الإصدار : 01 الأربعاء , ذو الحجة, 1438

الکلمات المفتاحية: شاهنامه, اوستا, طوس, زرّین‌کفشی,

ملخص المقالة :

سپهسالار زرّینه کفش، طوس نوذر، ازشاه زادگان رنج دیدۀ کهن نامۀ باستان است که عمری کمر به خدمت شاهان بلند آوازۀ کیانی چون کی کاووس و کی خسرو می بندد. او که از خاندان بزرگ نوذری و از جاودانان دین زردشتی است، در روز رستاخیز به یاری سوشیانس برمی خیزد و آغازگر جنگ آخرالزّمان است. از میان یک صدوپنجاه پهلوان و شاه و شخصیّت گوناگونِ نیمۀ نخست شاهنامه، اگرچه طوس از پهلوانان جریان ساز و اصلی و در مرکز نهاد شاهی پهلوانی قراردارد، به دلیل تنوّع خصلت ها و کنش های شخصّیتیش، کم تر مورد تحقیق پژوهش گران قرار گرفته و غالباً به عنوان چهره ای تندخو، کم خرد و خود پسند معرّفی شده است. در این جستار می کوشیم ضمن اشاره به تاریخچه و معانی لقب زرّینه کفش با نگاهی گذرا به هستی شناسی اسطوره ای طوس در اوستا و متن های پهلوی و سیر هستی او در حماسۀ ملّی، تفاوت ها و تضادهای شخصّیت اساطیری و حماسی، سپهسالار زرّینه کفش دورۀ پهلوانی حماسۀ ملّی ایران، بیش از پیش بررسی شود تا از این ره گذر، شناختی تازه تر از او بدست داده شود.

المصادر:

-         آموزگار، ژاله. (1383). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.

-         آیدنلو، سجّاد. (1390). دفترخسروان (برگزیدۀ شاهنامه)، تهران: سخن.

-         اسلامی­ندوشن، محمّدعلی. (1391). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تهران: شرکت سهامی انتشار.

-         بهار، مهرداد. (1373). جستاری در فرهنگ ایران، تهران: فکرروز.

-         بهار، مهرداد. (1376). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگه.

-         بهزادی، رقیه. (1368). بندهش هندی، تهران: علمی فرهنگی.

-         ثعالبی، ابومنصور. (1368). غرراخبارملوک الفرس وسیرهم، ترجمۀ محمّد فضائلی، تهران: نقره.

-         جلالی نائینی، محمّدرضا. ( 1372). گزیدۀ سرودهای ریگ ودا، تهران: علمی فرهنگی.

-         دوستخواه، جلیل. (1375). اوستا، تهران: مروارید.

-         ده بزرگی، ژیلا. (1388). مضامین حماسی در متن­های ایران باستان و مقایسۀ آن با شاهنامۀ فردوسی، تهران: امیرکبیر.

-         دهخدا، علی­اکبر. (1377). لغت­نامه، تهران: دانش­گاه تهران.

-         رایخلت، هانس. (1383). ره­یافتی به گاهان زردشت ومتن­های نواوستایی، ترجمۀ جلیل دوست­خواه، تهران: ققنوس.

-         رضایی دشت‌ارژنه، محمود. (1392). شکوه خرد در شاهنامۀ فردوسی، تهران: علمی فرهنگی.

-         رواقی، علی. (1390). فرهنگ شاهنامه، تهران: مؤسّسة تألیف و نشر آثار هنری.

-         سرخوش کرتیس، وستا. (1373). اسطوره­های ایرانی، ترجمۀ عبّاس مخبر، تهران: مرکز.

-         شهیدی مازندرانی، حسین. (1377). فرهنگ شاهنامه (نام کسان وجای­ها)، تهران: بلخ.

-         شوالیه، ژان و آلن برگران. (1382). فرهنگ نمادها، اساطیر، رؤیا و رسوم، ترجمۀ سودابه فضائلی، تهران: جیحون.

-         صفا، ذبیح­الله. (1387). حماسه­سرایی در ایران، تهران: فردوس.

-         طبری، محمّد ابن جریر. (1362). تاریخ الرسل والملوک، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، جلد دوم، تهران: اساطیر.

-         عفیفی، رحیم. (1383). اساطیر و فرهنگ ایرانی در نوشته­های پهلوی، تهران: ققنوس.

-         فردوسی، ابوالقاسم. (1389). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی­مطلق، تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ فارسی.

-         فرنبغ دادگی. ( 1369). بندهش، گزارش مهرداد بهار، تهران: توس.

-         کزّازی، میرجلال­الدّین. ( 1387). نامه باستان، ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی، جلد سوم، تهران: سمت.

-         کزّازی، میرجلال­الدّین. ( 1385). نامه باستان، ویرایش وگزارش شاهنامه فردوسی،جلد چهارم و پنجم، تهران: سمت.

-         ماهیارنوایی، یحیا. ( 1374). یادگار زریران، تهران: اساطیر.

-         مجدّم، محمّدحسین. (1390). واژیان شاهنامه، تهران: بهین.

-         مختاری، محمّد. ( 1379). حماسه در رمز و راز ملّی، تهران: توس.

-         واحددوست، مهوش. (1379). نهادینه­های اساطیری در شاهنامۀ فردوسی، تهران: سروش.

-          ولف، فرتیس. (1377). فرهنگ شاهنامه، تهران: اساطیر.

-          Bartholomae,Christian. (1904). Altiranischeswörtebuch, strussburg.

-          Gignoux,hlippe. (1986).Iranischespersonennamenbuch,band2, Wien.

-          Mayrhofer. (1971).manfred,Iranischespersonennamenbuch,band1,Wien.

-          Reichelt,Hans. (1911).AvestaReader,strassburg.