شخصیّت مرزی سودابه در شاهنامه فردوسی

الموضوعات :

نسرین داودنیا نسرین داودنیا ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی – واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران)
جلیل تجلیل جلیل تجلیل ² (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران)
ناصر سراج خرمی ³ (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد دزفول، ایران)

تاريخ الإرسال : 24 السبت , جمادى الثانية, 1434 تاريخ التأكيد : 05 الإثنين , شوال, 1434 تاريخ الإصدار : 20 الخميس , ربيع الثاني, 1435

الکلمات المفتاحية: شاهنامه, سودابه, شخصیت, اختلال شخصیّت, اختلال شخصیّت مرزی,

ملخص المقالة :

داستان‌های شاهنامه – اثر ملی و حماسی ارزش‌مند ایران - بویژه در بخش‌های اسطوره‌ای و پهلوانی دارای معانی عمیق و شگرف است. یکی از زمینه‌هایی که می‌تواند بستری مناسب برای پژوهش در شاهنامه باشد و آثار و نتایجی سودمند بدست دهد، بستر نقد و تحلیل شخصیّت‌های شاهنامه است. شخصیّت‌هایی که در شاهنامه نقش‌آفرینی می‌کنند، هر کدام می‌تواند نماد بشر امروزی باشد. تحلیل و نقد کردارها و رفتارهای آنان در روند داستان‌ها همه به نوعی مشکلات و گرفتاری‌های انسان امروزی را بتصویر کشیده، که هر روزه با آن‌ها دست بگریبان است. پژوهش حاضر بر آنست که اختلال شخصیّت مرزی را در شخصیّت سودابه - نامادری سیاوش و همسر کیکاووس -مورد نقد و تحلیل قرار دهد. در ابتدا ضروری است مقدمه‌ای پیرامون شخصیّت، اختلال شخصیّت و ویژگی‌های شخصیّت مرزی بیان شود و سپس صفات و کردارهای سودابه با شخصیّت‌های مرزی مطابقت داده شود. از ملاک‌هایی که برای تشخیص اختلال شخصیّت مرزی در کتاب DSM-IV آمده، سودابه با پنج مورد هم‌خوانی دارد که عبارت است از: کوشش‌های مهارگسسته برای اجتناب از طرد یا رهاشدگی واقعی یا خیالی، تکان‌شوری، حرکات بیان‌گر تهدید و خود آسیب زنی مکرر، روابط بی‌ثبات و شدید و انتقام جویی. البته سودابه جز این ملاک‌ها، ویژگی‌هایی چون دروغ گویی، مکر و حیله، تهمت زدن و پلیدی نیز دارد که همۀ این کردارها به دنبال تغییری است که در خودانگارۀ او رخ داده است.

المصادر:

 - استوارت، ویلیام. (1386). دایرة المعارف مشاوره، مترجم: نوابی نژاد شکوه، نشر علم: تهران، چ اول.

- برونو، فرانک. (1384). فرهنگ توصیفی روان شناسی، انتشارات ناهید، تهران، چ سوم.

- بهار، مهرداد. (1362). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران، چاپ دوم.

- پروین، لارنس اِ. (1372). روانشناسی شخصیّت، مترجمان: محمدجعفر جوادی و پروین کدیور، ، تهران: انتشارات فرهنگی رسا، چ اول.

 - حسینی، سید رضا، اختلالات شخصیّت (1)، ماهنامه اصلاح و تربیت، شماره سیزدهم.

 - حمیدیان، سعید. (1387). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران: انتشارات ناهید، چاپ سوم.

 - خسروی، اشرف. (1389). تحلیل روان شناسانۀ شخصیت سودابه و رودابه، فصلنامه کاوش نامه، شماره 21.

- دبیرسیاقی، سید محمد. (1387). برگردان روایت گونه شاهنامه فردوسی به نثر، نشر قطره، تهران، چاپ هشتم.

 - راهنمای تشخیصی آماری اختلالات روانی DSM-IV-TR. (1389). تهران: انتشارات سخن، چاپ پنجم.

 - رحیمیان، حوریه بانو. (1381). نظریه‌های مشاوره و روان درمانی، تهران، انتشارات مهرداد، چاپ دوم.

 - ریتا، ال. اتکینسون و دیگران. (1390). زمینة روان‌شناسی هیلگارد، مترجمان محمد نقی براهنی و دیگران، تهران: رشد، چاپ پانزدهم.

- سرامی، قدمعلی. (1388). از رنگ گل تا رنج خار، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

 - شاملو، سعید. (1390). مکتب‌ها و نظریه‌ها در روان‌شناسی شخصیت، تهران: انتشارات رشد.

 - شفیع آبادی، عبدالله. (1385). نظریه‌های مشاوره و روان درمانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوازدهم.

 - شولتز، دوان. (1383). نظریه‌های شخصیت، مترجمان: یوسف کریمی، فرهاد جمهری، سیامک نقشبندی، بهزاد گودرزی، هادی بحیرایی و محمدرضا نیکخو، تهران: نشر ارسباران، چ چهارم.

- فردوسی، ابوالقاسم. (1388). شاهنامة فردوسی، جلد 1، 2 و 3، به کوشش سید محمد دبیرسیاقی، نشر قطره، تهران، چ دوم.

 - کریمی، یوسف. (1380). روان‌شناسی شخصیّت، تهران: مؤسسه نشر ویرایش، چاپ هفتم.

 - گنجی، حمزه. (1382). روان‌شناسی عمومی، نشر ساوالان، تهران، چ بیست و پنجم.

 - هرسن، مایکل- ترنر، ساموئل ام. (1388). مصاحبة تشخیصی، مترجمان: سعید شاملو، محمدرضا محمدی، تهران، انتشارات رشد، چاپ چهارم.