شخصیّت مرزی سودابه در شاهنامه فردوسی
الموضوعات :نسرین داودنیا نسرین داودنیا 1 , جلیل تجلیل جلیل تجلیل 2 , ناصر سراج خرمی 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی – واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
2 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
3 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد دزفول، ایران
الکلمات المفتاحية: شاهنامه, سودابه, شخصیت, اختلال شخصیّت, اختلال شخصیّت مرزی,
ملخص المقالة :
داستانهای شاهنامه – اثر ملی و حماسی ارزشمند ایران - بویژه در بخشهای اسطورهای و پهلوانی دارای معانی عمیق و شگرف است. یکی از زمینههایی که میتواند بستری مناسب برای پژوهش در شاهنامه باشد و آثار و نتایجی سودمند بدست دهد، بستر نقد و تحلیل شخصیّتهای شاهنامه است. شخصیّتهایی که در شاهنامه نقشآفرینی میکنند، هر کدام میتواند نماد بشر امروزی باشد. تحلیل و نقد کردارها و رفتارهای آنان در روند داستانها همه به نوعی مشکلات و گرفتاریهای انسان امروزی را بتصویر کشیده، که هر روزه با آنها دست بگریبان است. پژوهش حاضر بر آنست که اختلال شخصیّت مرزی را در شخصیّت سودابه - نامادری سیاوش و همسر کیکاووس -مورد نقد و تحلیل قرار دهد. در ابتدا ضروری است مقدمهای پیرامون شخصیّت، اختلال شخصیّت و ویژگیهای شخصیّت مرزی بیان شود و سپس صفات و کردارهای سودابه با شخصیّتهای مرزی مطابقت داده شود. از ملاکهایی که برای تشخیص اختلال شخصیّت مرزی در کتاب DSM-IV آمده، سودابه با پنج مورد همخوانی دارد که عبارت است از: کوششهای مهارگسسته برای اجتناب از طرد یا رهاشدگی واقعی یا خیالی، تکانشوری، حرکات بیانگر تهدید و خود آسیب زنی مکرر، روابط بیثبات و شدید و انتقام جویی. البته سودابه جز این ملاکها، ویژگیهایی چون دروغ گویی، مکر و حیله، تهمت زدن و پلیدی نیز دارد که همۀ این کردارها به دنبال تغییری است که در خودانگارۀ او رخ داده است.
- استوارت، ویلیام. (1386). دایرة المعارف مشاوره، مترجم: نوابی نژاد شکوه، نشر علم: تهران، چ اول.
- برونو، فرانک. (1384). فرهنگ توصیفی روان شناسی، انتشارات ناهید، تهران، چ سوم.
- بهار، مهرداد. (1362). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران، چاپ دوم.
- پروین، لارنس اِ. (1372). روانشناسی شخصیّت، مترجمان: محمدجعفر جوادی و پروین کدیور، ، تهران: انتشارات فرهنگی رسا، چ اول.
- حسینی، سید رضا، اختلالات شخصیّت (1)، ماهنامه اصلاح و تربیت، شماره سیزدهم.
- حمیدیان، سعید. (1387). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران: انتشارات ناهید، چاپ سوم.
- خسروی، اشرف. (1389). تحلیل روان شناسانۀ شخصیت سودابه و رودابه، فصلنامه کاوش نامه، شماره 21.
- دبیرسیاقی، سید محمد. (1387). برگردان روایت گونه شاهنامه فردوسی به نثر، نشر قطره، تهران، چاپ هشتم.
- راهنمای تشخیصی آماری اختلالات روانی DSM-IV-TR. (1389). تهران: انتشارات سخن، چاپ پنجم.
- رحیمیان، حوریه بانو. (1381). نظریههای مشاوره و روان درمانی، تهران، انتشارات مهرداد، چاپ دوم.
- ریتا، ال. اتکینسون و دیگران. (1390). زمینة روانشناسی هیلگارد، مترجمان محمد نقی براهنی و دیگران، تهران: رشد، چاپ پانزدهم.
- سرامی، قدمعلی. (1388). از رنگ گل تا رنج خار، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- شاملو، سعید. (1390). مکتبها و نظریهها در روانشناسی شخصیت، تهران: انتشارات رشد.
- شفیع آبادی، عبدالله. (1385). نظریههای مشاوره و روان درمانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوازدهم.
- شولتز، دوان. (1383). نظریههای شخصیت، مترجمان: یوسف کریمی، فرهاد جمهری، سیامک نقشبندی، بهزاد گودرزی، هادی بحیرایی و محمدرضا نیکخو، تهران: نشر ارسباران، چ چهارم.
- فردوسی، ابوالقاسم. (1388). شاهنامة فردوسی، جلد 1، 2 و 3، به کوشش سید محمد دبیرسیاقی، نشر قطره، تهران، چ دوم.
- کریمی، یوسف. (1380). روانشناسی شخصیّت، تهران: مؤسسه نشر ویرایش، چاپ هفتم.
- گنجی، حمزه. (1382). روانشناسی عمومی، نشر ساوالان، تهران، چ بیست و پنجم.
- هرسن، مایکل- ترنر، ساموئل ام. (1388). مصاحبة تشخیصی، مترجمان: سعید شاملو، محمدرضا محمدی، تهران، انتشارات رشد، چاپ چهارم.