نظام تقابل‌های زبانی مهم‌ترین عامل شکل‌گیری معنا در روایت ضحاک و فریدونِ شاهنامه

الموضوعات :

رضا رفایی قدیمی مشهد ¹ , ابوالقاسم ابوالقاسم قوام ²

1 - دانش‌جوی کارشناسی ارشد، دانش‌گاه فردوسی مشهد (نویسندۀ مسؤول). ایران
2 - دانش‌یار زبان و ادبیات فارسی، دانش‌گاه فردوسی مشهد. ایران.

تاريخ الإرسال : 13 الأربعاء , صفر, 1437 تاريخ التأكيد : 20 الإثنين , جمادى الأولى, 1437 تاريخ الإصدار : 11 السبت , جمادى الأولى, 1437

الکلمات المفتاحية: شاهنامه, ضحاک, فریدون, نشانه- معناشناسی, تقابل زبانی,

ملخص المقالة :

تقابل های زبانی یکی از مهم ترین شاخص های آفرینش معنا در هر نظام گفتمانی بشمار می رود. نگارندگان در این پژوهش، تقابل های زبانی را مهم ترین عامل آفرینش معنا در روایت فریدون و ضحاکِ شاهنامه می دانند و به این منظور، در این داستان، در تحلیلی نشانه- معناشناختی چگونگی شکل گیری معنا بر اساس تقابل ها را بررسی می کنند. در این پژوهش، نشان خواهیم داد که تقابل ها در چه سطحی و با چه کیفیتی، در شکل گیری نظام معنایی داستان ضحاک و فریدون مؤثر است. پس از بررسی ابعاد مختلف تقابل ها در روایت، خواهیم دید که تقابل های زبانی را که گفته‌پرداز بکار می‌برد، در حقیقت رمزی است بر بنیان فرهنگ و تاریخ و ارتباط مخاطب با ساختار روایی متن که مستلزم آگاهی او از بستر فرهنگی و تاریخی روایت است. دستاورد دیگر این پژوهش، نمایان ساختن چگونگی کارکرد تقابل شخصیت های مهم روایت در روند شکل‌گیری آن است. کارکرد تقابلی شخصیت های تأثیر‌گذار در روند داستان، به دو شکل نمود یافته است: در ارتباط با خود و در ارتباط با دیگر شخصیت ها.

المصادر:

فهرست منابع

- احمدی، بابک. (1371). از نشانه‌های تصویری تا متن، تهران: مرکز.

- ایگلتون، تری. (1386).  پیش‌درآمدی بر نظریۀ ادبی. ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.

- بارت، رولان. (1370). عناصر نشانه‌شناسی، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی.

- جعفری دهقی، محمود و مجید پوراحمد. (1392). «گرز گاوسار فریدون و منشأ آن»، ادب فارسی، ش 2، صص 39-56.

- چندلر، دانیل. (1387). مبانی نشانه‌شناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، تهران: سورۀ مهر.

- سجودی، فرزان. (1388).  نشانه‌شناسی: نظریه و عمل، تهران: علم.

- سیبیاک، تامس آلبرت. (1391). نشانه‌ها: درآمدی بر نشانه‌شناسی، ترجمۀ محسن نوبخت، تهران: نشر علمی.

- شعیری، حمیدرضا. (1385). تجزیه و تحلیل نشانه - معناشناختی گفتمان، تهران: سمت.

- ضیمران، محمد. (1382). نشانه‌شناسی هنر، تهران: نشر قصه.

- فردوسی، ابوالقاسم. (1380). شاهنامه، تصحیح مصطفی جیحونی، تهران: شاهنامه‌پژوهی.

- قائمی، فرزاد. (1390). «تحلیل انسان‌شناختی اسطورۀ فرّ و کارکردهای آن در شاهنامۀ فردوسی و اساطیر ایران». جستارهای ادبی، س44، ش 174، صص 113- 148.

- کابلی، پال. (1380). نشانه‌شناسی، ترجمۀ محمد نبوی، تهران: پردیس دانش.

-گیرو، پی یر. (1380). نشانه‌شناسی، ترجمۀ محمد نبوی، تهران: آگه.